Kanda Kolesterol Yüksekliği Tedavisi

Önce mutlaka doktorumuza görünmeliyiz. Doktorunuz kan yağlarınızın profilini, kan tetkikleriyle ortaya çıkardıktan sonra beraberinde başka risk faktörlerinin de olup olmadığını değerlendirecek ve tedavi için ne şekilde bir yaklaşımda bulunacağını size söyleyecektir.

Tedavide birinci basamak diyettir. Diyetin özü, kolesterolden zengin gıdalardan yani hayvansal yağlar dahil olmak üzere her türlü katı yağlardan uzak durmaktır. Ek olarak fazla kilonuz da varsa her türlü ekmek-tahıl türü yiyeceklerden de uzak durmalıyız. Bitkisel yağlar (zeytinyağı, ayçiçeği yağı, pamuk, mısır, fındık, soya vs) kolesterol içermediklerinden kullanılabilir.

Tek başına diyet ile kan yağları her zaman istenilen düzeye indirilemez. Bu durumlarda doktorunuz gerekirse diyete ek olarak ilaç tedavisi uygulayacaktır. İlaç tedavisinin süresini doktorunuz belirleyecektir. Bu süre genelde oldukça uzun belki de yaşam boyu olabilir.

Yüksek kolesterolün kontrol altına alınması ile yaşam süresinin uzadığı, kalp ve damar hastalıklarına bağlı ölümlerin azaldığı ve kalıcı sakatlıkların önlendiği kesin olarak gösterilmiştir. Kolesterol yüksekliğine ilaveten şişmanlık, yüksek tansiyon, şeker hastalığı, sigara gibi diğer kalbe dair risk faktörlerinin tedavisi de planlanmalıdır.

Tedavi iki aşamada gerçekleştirilir:

• İlaçsız tedavi
• İlaç tedavisi

Her hasta için farklı tedavi uygulanabilir. İlaçsız tedaviler kesinlikle ihmal edilmemeli ve özenle sürdürülmelidir. İlaç tedavisi, kesinlikle doktor denetiminde olmalıdır.

İlaç Dışı Tedavi

Sağlıklı beslenme yoluyla kolesterol düzeyinizle başa çıkmanız mümkün. Sağlıklı beslenmenin en önemli kurallarından biri düşük miktarda doymuş yağ tüketimidir. Doymuş yağların yerini, tekli veya çoklu doymamış yağların alması gerekir. Aynı zamanda, bitki sterolleri veya stanol içeren margarin ve diğer yiyecekler de, kolesterolü düşürmede yardımcı olur.

Bunun yanında, kilo verme, düzenli fiziksel aktivite ve sigarayı bırakma gibi yaşam biçimi değişiklikleri de kolesterolü düşürmede yardımcı olur. Kolesterolü düşürmek için yararlı olabilecek aşağıdaki önerileri okuyunuz. Unutmayın - herşeyi birden değiştirmeye kalkmayın, değişimler teker teker yapıldığında ortaya mükemmel sonuçlar çıkacaktır!

Kolesterolü düşürmek için diyet dışındaki öneriler:
Sigara, kolesterolün damar duvarında birikmesine ve biriken yağ plaklarının zamanla damarı tıkamasına neden olduğundan bırakılmalıdır. Ayrıca sigara, kandaki iyi kolesterol düzeyini de azaltır.

Fiziksel aktivitenin arttırılması da kötü kolesterolün düşmesine, iyi kolesterolün yükselmesine yol açar. Günlük en az 30 dakika sürecek tempolu yürüyüş kalp hastalığı riskinizi azaltacaktır. Alkol alımı sınırlandırılmalıdır.

Tedavi ne kadar devam etmelidir:
Kolesterol yüksekliği, genellikle yaşam tarzı ve yanlış beslenmeye bağlı olarak ortaya çıkmış olduğundan, doğru beslenme ve diğer yaşam tarzı değişiklikleri çocukluk yaşlarından başlayarak uygulanmalı ve yaşam boyu sürmelidir. Böylece kalp hastalığı sorunu bu şekilde durdurulabilir.
Diyet ve diğer yaşam tarzı değişikliklerine rağmen kolesterol düzeyleri istenen düzeylere indirilemezse verilen ilaçların kullanılması gerekir. Kalp damar hastalığı veya felç geçirmiş veya çok sayıda risk faktörü olup hasta olma tehlikesi yüksek olanlar, kolesterol veya trigliserid istenen düzeylere düşürülemezse, ilaçları yaşam boyu kullanarak kalp hastalığı risklerini azaltabilirler veya mevcut hastalığın tekrarlamasını önleyebilirler.

Kolesterol yüksekliğinde ilaç tedavisi

Yeterli diyete ve egzersize rağmen kan yağlarında hedeflenen değerlere çoğu zaman ulaşılamamaktadır. Bu durumda doktor hastaya ilaç ile tedavi önerebilir. Ancak burada yanlış olan, kolesterolün normal kabul edilebilir sınırlarda olan kişilerin de ilaç kullanmasıdır.

Çünkü kalp krizi geçiren, şeker hastalığı olan, bacak damar hastalığı olan hastaların ilaç başlamak için LDL kolesterol seviyesi daha düşüktür. Başlanan kolesterol ilaçları ileri ki dönem kalbe ve beyne ait olabilecek kötü olaylar belirgin azalmaktadır.

Başka sık yapılan yanlış ise hastalar kolesterol düşürücü ilaç kullandıkları zaman kan kolesterol seviyeleri normale inince ilacı bırakabileceklerini zannetmektedirler. Kolesterol düşürücü ilaç bırakıldığı zaman kan yağları gene yükselecektir.

Doktor kontrolü ile zaman zaman yapılan kontroller ile ilaçların dozu değiştirilebilir çok önemli yan etki olmadığı sürece kesilememeye çalışılır.

Hangi hastalara kolesterol ilaçları başlanabilir?
Kolesterol yüksekliğinin ilaçla tedavisinde en çok kullanılan ilaçlar statinler (rozuvastatin, atorvastatin, simvastatin, pravastatin vs) olarak adlandırılan ilaçlardır. Statinler kolesterolün karaciğerdeki fazla yapımını azaltarak yüksek seviyeleri normale indirirler.

Statin gurubu ilaçlar sadece kan yağlarını düşürmek ile kalmaz aynı zamanda damardaki kireçlenmenin ilerlemesini ve stabilizasyonu yaparak yırtılmasını önler. Statinler büyük çalışmalarla binlerce insan üzerinde kullanılmış ve yararlılığı kanıtlanmış ilaçlardır.

Bu ilaçlar damar hastalığı olanlarda, darlıkların probleme neden olma olasılığını azaltmakta, hatta darlıkların gerilemesini bile sağlayabilmektedir. Damar hastalığı olmayanlarda ise damarlarda hastalık gelişmesini önlemektedir.

Kolesterol ilaçlarının yan etkileri nelerdir?
Görüldüğü gibi damar sağlığı açısından son derece yararlı olan bu ilaçlar hakkında özellikle nadir görülebilen bazı yan etkilerinden dolayı oldukça yanlış düşünceler bulunmaktadır. Her ilaçta olduğu gibi bu ilaçların da bazı yan etkileri bulunmaktadır.

Statinler ile ilgili en çok bilineni kaslar ve karaciğer üzerine olan yan etkilerdir. Oldukça nadir (0.08) görülen kaslar üzerine olan yan etkileri, çoğunlukla yüksek dozlarda ve yağları düşürücü birden fazla ilaç kullanıldığı zaman olabilmektedir.

Karaciğer üzerine olan yan etkiler ise karaciğer enzimlerinin yükselmesi şeklindedir, 0.5-2 oranında görülür ve çoğunlukla dozla ilgilidir. Böyle bir şey olması ise karaciğer hasarını göstermez. Bu yan etkinin olması da çoğunlukla ilacın kesilmesini gerektirmez, doz azaltılır veya başka bir statin verilirse sorun çoğunlukla çözümlenir.

Etkili olan her ilacın da aynı değerlerde istenmeyen etkileri vardır. Kolesterol ilaçlarının da yan etkileri bilinmektedir. İlaç kullanımında önce zararlı olmamalı tezi akıldan çıkarılmamalıdır. Kolesterol ilaçlarından kaynaklanan karaciğer fonksiyonlarında bozulma, kas ağrıları gibi ilacın terk edilmesini gerektirecek yan etkiler görülebilir.

Statin grubu ilaçların karaciğere olan yan etkisi allerjik reaksiyon şeklindedir. İlaç kesilmesi ile düzelir. Kalıcı hasar yaratmaz. Eğer kişinin ilaca hassasiyeti varsa yan etki oluşur, doz ve süreye bağımlı değildir. Kas ve eklem ağrıları, safra kesesi taşı oluşumu, mide bağırsak sistemine ait nadir şikayetlere rastlanır. Kan yağları düşürücü ilacınızı tereddütsüz olarak kullanınız ve takibini doktorunuza bırakınız.

Doktorunuzun sizi belli zamanlarda kontrollere çağırmasının nedenlerinden biri de bu tür yan etkilerin ortaya çıkıp çıkmadığını anlamak ve böyle bir şey varsa gereken önlemleri almaktır. Aslında bu ilaçların karaciğer yağlanmasına bağlı enzim yükselmelerini bile normale indirebildiği bilinmektedir. Unutulmamalıdır ki hiç yan etkisi olmayan ideal bir ilaç henüz yoktur. Önemli olan ilacın sağlayacağı yararın, oluşturabileceği bir takım yan etkilerinin çok çok üzerine olmasıdır.

Trigliserid Yüksekliğinde İlaç Tedavisi
Sınırda Yüksek Trigliserid Düzeyi: Kan trigliserid düzeyi 150-199 mg/dl arasındadır.
Öncelikle yaşam şekli değişikliği yapılmalıdır. Örneğin kilo verilmesi, düzenli egzersiz, sigaranın bırakılması, alkolün kesilmesi ve aşırı karbonhidrat tüketiminin azaltılması şeklindedir.

Yüksek Trigliserid Düzeyi: Kan trigliserid düzeyi 200-499 mg/dl arasındadır.
Yaşam tarzı değişikliği ve LDL düzeyini düşürmek birinci hedefimizdir.
Statin tedavisi ile başlarsak trigliserid düzeyini 10-20 oranında düşürürüz.
LDL düzeyi normal ise trigliserid düzeyini düşürmek amacı ile niasin tedavisi ile trigliserid düzeyini 30-50 düşürebiliriz ve aynı zamanda HDL 20-30 oranında artar.

Fibrik asit deriveleri ile (gemfibrozil 600 mg 2x1, fenofibrat 250 mg 1x1) trigliserid düzeyi %40-60 azaltılabilir ve HDL düzeyi 15-25 artırılabilir.
Çok Yüksek Trigliserid Düzeyi: Kan trigliserid düzeyi 500 mg/dl’den fazladır.

Tedavide birincil amaç akut pankreatit açısından korunma, sekonder ise KVS olaylarından korunmaktır.
Alkol hemen kesilmeli, hiperglisemi düzeltilmeli, çok düşük kolesterolden fakir diyet verilmeli, fiziksel aktivite önerilmelidir.
Genelikle fibrik asit deriveleri kullanılır. Gemfibrozil 1200 mg veya fenofibrat 267 mg tedavisi ile %40-60 oranında trigliserid düzeyini azaltır.