kalp şekli nereden gelir

Kalp, kan dolaşımını sağlayan ve pompa vazifesi gören, kastan yapılmış koni şeklinde bir organdır. Kan, kalbin sol ventrikülünden aorta ile vücudun bütün organlarına gider ve v. cava superior ve inferior ile kalbin sağ atrium'una döner (büyük dolaşım). Kanın kalpten akciğerlere gidişi sağ ventrikülden çıkan truncus pulmonalis ile olur. Akciğerlerde oksijenden zenginleşen kan venae pulmonales ile kalbin sol atrium'una geri döner (küçük dolaşım).

KALBİN YERİ VE KOMŞULUKLARI

Kalp toraks boşluğunda ve orta mediastinum'da bulunur. Yetişkin bir insanda 250- 300 gr. ağırlığında olup uzun ekseni yukarıdan aşağıya, arkadan öne ve sağdan sola doğru uzanır. Kalbin apex cordis denilen bir tepesi ve basis cordis denilen bir tabanı vardır. Tepesi öne ve sola doğru uzanır; tabanı ise arkaya, sağa ve biraz da yukarıya doğru bakar. KALBİN DIŞ GÖRÜNÜŞÜ Koniye benzeyen kalp yukarıdan aşağıya doğru basıktır. Facies diaphragmatica inferior), facies sternocostalis (anterior), facies pulmonalis dexter ve facies pulmonalis sinister olmak üzere dört yüzü; margo dexter, margo sinister, margo superior ve margo inferior olmak üzere de dört kenarı vardır. Kalbin yüzleri. Kalbin diafragmatik yüzü, diaphragma'nın centrum tendineum'una oturan yüzüdür. Bu yüz biraz aşağıya arkaya doğru bakar ve• büyük bir bölümünÜ sol ventrikül oluşturur. Facies stemocostalis; stemum ve kıkırdak kostalar ile komşu olup öne ve biraz da yukarıya doğru bakar. Bu yüzü sağ atrium, sağ ventrikül ve sol ventrikül oluşturur. Facies pulmonalis dexter ve sinister ise kalbin akciğerlere temas eden yan yüzleridir. Facies ulmonalis dexter dardır ve bu yuzu sağ atrium oluşturur. Bu yüz margo dexter olarak da isimlendirilir. Facies pulmonalis sinister yukarıya, arkaya ve sola doğru bakar. Bu yüzün büyük bir bölümünü sol ventrikül, yukarıda kalan küçük bir bölümünü ise sol atrium ve sol aurikula oluşturur. Kalbin kenarları. Margo dexter'i kalbin sağ atrium u oluşturur. Bu kenar hafif konveks olup vertikal bir seyir gösterir. Margo sinister facies sternocostalis ile facies pulmonalis sinister'i birbirinden ayırır. Bu kenar yuvarlak olup sol aurikuladan apex cordis'e kadar uzanır. Bu kenarın büyük bir bölümünü kalbin sol ventrikülü , yukarıda kalan küçük bir bölümünü ise sol aurikula oluşturur. Margo superior'u sol atrium yapar. Bu kenarın önünde aorta ve truncus pulmonalis bulunur. Margo inferior keskin, ince bir kenar olup horizontal bir seyir gösterir. Margo dexter'in alt ucundan apex cordis'e kadar uzanır. Bu kenarın büyük bölümünü sağ ventrikül, küçük bir bölümünü ise sol ventrikül oluşturur. Kalbin dış yüzünde sulcus coronarius adı verilen ve enine seyreden bir sulkus bulunur. Bu suIkus atrium'lar ile ventrikülleri birbirinden ayırır. ulcus coronarius'un önde kalan bölümü facies sternocostalis'te, arkada kalan bölümü ise facies dia hra matica' da bulunur. Kalbin ön yüzünde sulcus coronarius' tan apex' e oğru uzanan ve sulcus interventricularis anterior denilen bir oluk vardır. Alt yüzünde (facies diaphragmatica) de sulcus coronarius'tan apex'e doğru uzanan ve sulcus interventricularis posterior adı verilen diğer bir oluk görülür. Bu sulkuslar sağ ve sol ventrikülleri birbirinden ayırır. Sulcus coronarius ve sulcus interventricularis'lerde kalbin kendi damarları yer alır. Kalbin facies stemocostalis'ine önden bakıldığı zaman ön planda ventriculus dexter, onun arka sol tarafında ventriculus sinister, arka sağ tarafta atrium dextrum ve en arka sol tarafta da atrium sinisirum yer alır. Kalbe giren ve çıkan büyük damarlardan en ön planda truncus pulmonalis, onun arka-sağ tarafında aorta, onun da arka-sağ tarafında v. cava superior ve en arka sol planda da vv. pulmonales bulunur. Truncus pulmonalis'in kalpten çıktığı yerin solunda auricula sinistra ve sağında auricula dextra yer alır.

KALBİN TABAKALARI

Kalp en dışta pericardium, ortada myocardium ve en içte de endocardium denilen tabakalardan oluşur. Myocardium. Kalp kası liflerinden (çizgili fakat istem dışında çalışan) oluşur ve bu lifler sem atik sinirler tarafından inerve edilir. Myocardium'u oluşturan liflerin gidiş yönleri spiral ve sirküler şekilde olup, çok kompleks bir yapıya sahiptir. Bu kas Iifleri basit olarak atrial, ventriküler ve iletim sistemine ait olmak üzere 3 grupta incelenir. Atrial kas lifleri. Yüzeyel ve derin tabakalar halindedir. Yüzeyel tabakadaki lifler her iki atrium'u birlikte sararken, derin tabakadaki lifler her bir atrium'u ayrı ayrı sarar. Ventriküler kas Iifleri. Bu lifler değişik yazarlar tarafından iki veya üç tabaka olarak değerlendirilir. Ancak ortak görüş olarak söylenebilecek nokta; ventriküler kas liflerinin atrium'lardaki gibi birbirinden kesin ayrılan tabakalar şeklinde olmayıp birbirleri ile devamlılık gösteren oluşturmasıdır. Ventriküler liflerin bir kısmı apex yakınında vortex cordis'i yapar. İletim sistemine ait kas Iifleri. ÖzeJ1eşmiş kalp kası lifleri olup atrium'lardan ventriküllere doğru devam eder. Kalbin iskeleti. Bu iskelet valva mitralis'ın çevresindeki annulus fibrosus sinister ve valva tricuspidalis çevresindeki annulus fibrosus dexter, trigonum fibrosum sinistrum ve trigonum fibrosum dextrum'dan oluşur. Trigonum fibrosum sinistrum, ostium atrioventriculare sinisırum ile ostium aorticum arasında yer alır. Trigonum fibrasum dextrum ise ostium atrioventriculare dextrum, ostium atrioventriculare sinisırum ve ostium aorticum arasında bulunur. Valva aortae ve valva trunci pulmonalis'in çevresinde de bu iskelete ait kısımlar vardır. Atrium ve ventriküJ1ere ait kas lifleri kalbin iskeletinden başlar ve yine burada sonlanır. Ayrıca ventriküllerde bulunan bazı lifler de chordae tendineae ile kalbin iskeletinde sonlanır. Atrium'lara ait lifler ventriküllere ve ventriküllere ait lifler de atrium'lara geçmez. Bunun tek istisnası kalbin iletim sistemine (systema conducens cordis) ait modifiye olmuş kas lifleridir. Sağ atrium'daki nodus atrioventricularis'ten başlayan ve fasciculus atrioventricularis'i oluşturan bu lifler trigonum fibrosum dextrum içerisinden geçerek ventriküllere gider. Endocardium. Kalbin boşluklarını içten örten ince epitel dokusuna endocardium adı verilir. Endocardium damarların endothelium'u ile devam eder.

KALBİN BOŞLUKLARI

Atrium' ların duvarları ventriküllere göre daha incedir. En kalın duvara sahip olan boşluk ventriculus sinister'dir. Kalbin basiş, kısmında sağ ve sol atrium'lar, ön-alt tarafında ise ventriküller bulunur. Atrium dextrum. Sağ atrium esas olarak kalbin sağ ön-alt kısmını oluşturur. Arka üst duvarına v. cava superior açılır. Açıldığı yerde kapak yoktur. Arka duvarın alt kısmına v. ca va inferior ve onun da medialine sinus coronarius açılır. Bu son iki oluşumun açıldıkları yerde birer l2!.dimenter k~akçık bulunur. Atrium'un ön duvarına vv. ventriculi dextri anteriores, v. marginalis dextra ve bütün duvarlarına vv. cardiacae minimae açılır. Sağ atrium önde pericardium ve pleura aracılığıyla sağ akciğerin mediastinal yüzü ile komşuluk yapar. Lateralde sağ akciğerin mediastinal yüzünün hilum pulmonis'in önünde kalan kısmı ile komşudur. Burada kalbi saran pericardium ile pleura mediastinalis arasında sağ n. phrenicus ve a., v. pericardiacophrenica yer alır. Arka-sol tarafta sol atrium, arka-sağ tarafta v. pulmonalis dextra'lar, medialde ise aorta ascendens ve truncus pulmonalis'in başlangıç kısımları ile komşudur. Sağ atrium'un iç yüzünde v. cava superior ile v. cava inferior'un açıldıkları yer arasında dikeyolarak seyreden kabarıntıya crista terminalis adı verilir. Bu oluşum içerisinde kalbin iletim sisteminin başlangıç yeri olan nodus sinuatrialis bulunur (SA nodülü-Kalbin "pace maker"i-Keith-Flack nodülü , Bu crista kalbin dış yüzünde su cus terminalis'ı oluşturur. Crista terminalis'in önünde kalan atrium duvarında 1 ectmati denilen kas kabarıntıları bulunur. Sağ atrium'un ön-üst bölümünde auricula dextra adı verilen bir çıkmaz vardır. Auricula dextra'nın iç yüzünde muscullpectınati denilen ve kas liflerinden oluşan kabarıntılar yer alır. Crista terminalis'in arkasında kalan atrium duvarı düz olup buraya sinus venorum denir. İki atrium'u birbirinden ayıran duvara septum interatriale adı verilir. Septum interatriale'nin alt yarısında yer alan fossa ovalis, intrauterin hayattaki foramen ovale'nin kapanması ile oluşan bir çukurluktur. Bu oluşumun çevresindeki kabarıntıya limbus fossae ovalis denir. Sağ atrium ostium atrioventriculare dextrum aracılığıyla sağ ventriküle bağlanır. Bu boşluğa gelen kan ostium atrioventriculare dextrum'dan geçerek sağ ventriküle gelir. Atrium sinistrum, Sol atrium kalbin tabanının büyük bir kısmını yapar ve kalbin ol arka-üst kısmında yer alır. Sağ atrium'a göre nisbeten daha küçük, fakat duvarları daha kalındır. Sol atrium'un sağ tarafının ön-dış kısmında sağ atrium; sol tarafının önünde ise truncus pulmonalis ve aorta'nın başlangıç kısımları yer alır. Sol atrium'un arka yüzü kalbin tabanının büyük bir kısmını oluşturur. Arka-üst duvarnun sağ ve sol taraflarında ikişer adet ostia venarum pulmonalium bulunur. Bunlar akciğerlerden sol atrium'a gelen venae pulmonales'in açılma yerleridi. açılma yerlerinde kapak yoktur. Atrium'un ön alt duvarını ostium atrioventriculare inistrum oluşturur. Bu delikten kanın geçişi valva atrioventricularis sinistra tvalva mitralisı ile kontrol edilir. Bu valva'nın iki cuspis'i vardır. Bunların atrium'a bakan yüzleri kaygan, düz ve parlaktır. Ön yüzün üst tarafında sol atrium'un auricula sinistra adı verilen bir çıkmazı yer alır. Auricula sinistra., auricula dextra'dan daha dar ve daha uzundur. Auricula sinistra'nın duvarlarında musculi pectinati adı verilen kabarıntılar bulunur. Atrium'un duvarlarının geriye kalan kısımları ise düzdür. Sağ e sol atrium'ları birbirlerinden ayıran duvara septum interatriale adı verilir. Ventrİculus dexter. Ostium atrioventriculare dextrum' dan kalbin apex' inin yakınına kadar uzanan bu boşluk facies sternocostalis'in önemli bir kısmını yapar. Transvers kesitte lumeni yarımay şeklindedir. Sağ ventrikül ile sağ atrium arasında ostium atrioventriculare dextrüiii-ve sağ ventrikül ile truncus pulmonalis arasında da ostium trunci pulmonalis bulunur. Ostium atrioventriculare dextrum ve ostium trunci pulmonalıs 'ten kanı n geçişi buradaki va ıva atrioventricularis dextra (valva tricuspidalis) ve valva trunci pulmonalis ile kontrol edilir. Valva tricuspidalis'in cuspis anterior, posterior ve septalis olmak üzere üç adet kapakçığı vardır. Bu uspis'ler kalbin en iç tabakası olan endocardium'un ikiye katlanarak oluşturduğu yapılardır (bu iki yaprak arasında fibröz doku bulunur). Valva tricuspidalis' in oluşturduğu üst duvar dışında ventrikülün ayrıca anterior, posterior ve septal .septum interventriculare) olmak üzere üç duvarı vardır. Septum interventriculare'nin üst-arkada kalan küçük membranöz bölümüne pars membranacea adı verilir. Bu oluşumun ön-üst kısmı iki ventrikül arasında olup septum'un interventriküler ısmını; arka-aşağıda kalan kısmı ise sağ atrium ve sol ventrikül arasında bulunduğundan septum 'un atrioventriküler kısmını oluşturur (septum atrioventriculare). Septum interventriculare'nin geriye kalan ve pars muscularis isimli kısmı kas dokusundan yapılmış olup oldukça kalın bir yapıya sahiptir. ağ ventrikülün arka duvarının üst kısmında, ostium atrioventriculare dextrum ile ostium trunci pulmonalis arasında crista supraventricularis denilen bir kabarıklık yer alır. Bu kabarıklık kanın sağ venİriküle gırış ve çıkış yerlerini birbirinden ayırır. Crista supraventricularis'in altında kalan ventrikül duvarlarının iç yüzlerinde trabeculae carneae denilen kalp kası kabarıntıları bulunur. Bu kabarıntıların bir . ısmı büyükçe ve koni şekilli olup musculus papillaris adını alır. Bunlar m. papillaris anterior, posterior ve septalis olmak üzere üç grupta incelenir. M. papillaris'lerin apex'lerinden başlayan ve chordae tendineae adını alan iplik şeklindeki uzantılar valva tricuspidalis'in cuspjs'lerının serbest kenarlarına tutunur. Genellikle bir m. papillaris'ten iki ayrı cuspis'e chordae tendineae gider. Ventrikülün sistol denilen kasılması durumunda önce m. papillaris'ler kasılarak hordae tendineae ile cuspis'lerin atrium'a doğru hareketlerine engelolurlar ve bö lece kan atrium'a geri gidemez. Ventrikülün septal duvarından ön duvarına giden e kısmen modifiye bir trabecula carnea olan trabecula septomarginalis; önce m. papillaris anterior'a, oradan da sağ ventrikülün ön duvarına gider. İçinde kalbin iletim sisteminin bir parçası olanfasciculus atrioventricularis'in crus dextrum'unun dalları seyreder. Bu bakımdan önemli bir oluşumdur. Crista supraventricularis'in üst tarafında kalan ventrikül duvarları düzdür. Bu kısım conus arteriosus Cinfundibulum) adını alır ve üst tarafında valva trunci pulmonalis ile sona erer. Valva trunci pulmonalis'in valvula semilunaris dextra, valvula semilunaris sinistra ve valvula semilunaris anterior adı verilen üç cuspis'i vardır. Bu cuspis (valvula)'lerin serbest kenarlarına lunule (lunulae valvularum semilunarium) ve bunların ortalarındaki kabarıntıya nodule (noduli valvularum semilunarium) adı verilir. Cuspis'lerin üst tarafında bulunan cep şekilli boşluklara ise sinus denir. Kan ventrilcül sistolünde ventrilcülden truncus pulmonalis'e rahatça geçebilir. Fakat geri dönen kan sinus'leri dolduracağından cuspis'lerin serbest kenarları olan lunule'lerin ve bunların ortalarındaki nodule'lerin birbirlerine yakınlaşmasından dolayı valva kapanır ve kan ventrilcüle dönemez. Ventriculus sinister. Sol ventrikül, sağ ventrikülün nisbeten sol arka tarafında bulunur. Lumeni transvers kesitte daire şekillidir. Duvarları en kalın olan kalp boşluğudur. Bunun nedeni sol ventrikülün bütün vücuda kan pompalamasından dolayı içindeki basıncın sistol esnasında çok daha yüksek olmasındandır. Sağ ventrikül ise yalnız akciğerlere kan pompalar. Sol ventrikülün lumeninin uzunluğu da sağa göre daha fazladır. Ventrikül duvarlarının iç yüzeyinde trabeculae carneae adı verilen kabarıntılar bulunur. Sol ventrikülde tek düz yer valva aortae'nın hemen altındaki vestibulum aortae adı verilen yerdir. Sol atrium'dan sol ventrikülegelen kan ostium atrioventrİculare sinistrum' dan geçerek gelir. Ostium aortae' daki valva aortae yolu ile de kalbi terk eder (kanın giriş ve çıkış yolları). Valva mitralis'ıe cuspis anterior ve posterior adı verilen iki kapakçık vardır. Bazen bu kapakçıkların arasında iki adet rudimenter cuspides commissurales bulunabilir. Genellikle rudimenter olan bu kapakçıklar dikkate alınmaz ve va ıva mitralis iki cuspis'li olarak kabul edilir. Giriş yolunda m. papillaris anterior ve posterior bulunur. Bunlardan öndeki daha büyüktür. Bu kaslardan başlayan chordae tendinea, cuspis'lerin serbest kenarları na tutunur. Valva aortae'nin yapısı aynen valva trunci pulmonalis'e benzer, ancak burada valvula semilunaris dextra, sinistra ve posterior bulunur. Bu valvula'ların da noduli valvularium semilunarium ve lunulae valvularum semilunarium'u vardır. Valvula'ların üst kısımlarında birer sinus bulunur. Sağ ve sol sinus'lerden kalbi besleyen a. coronaria dextra ve a. coronaria sinistra çıkar. Valva mitralis ve valva aortae'nin kapanma mekanizmaları sağ taraftakiler ile aynıdır. Atrium'ların sistolü esnasında kan açık olan valva'lardan ventriküllere ve ventrilcüllerin sistolünde ise valva aortae ile vücuda ve valva trunci pulmonalis ile de akciğerlere pompalanır. Bu sırada valva tricuspidalis ve valva mitralis kapalı durumdadır. Normal bir erişkinde kalbin facies sternocostalis'inin thorax ön duvarındaki izdüşümü düzgün olmayan bir dörtgen şeklindedir. Bu dörtgenin kenarları şu şekilde izilir.

KALBİN THORAX ÖN DUV ARINDAKİ İZDÜŞÜMÜ

Sağ kenar sternum'a yaklaşık i cm. uzaklıkta bulunan, sağ 3. kıkırdak kostanın üst enarı ile 6. kıkırdak kostayı birleştiren çizgidir. Bu çizgi sağa doğru 4. interkostal aralıkta, orta hattın maximum 3-4 cm. sağında olmak üzere bir konvekslik gösterir ve sağ atrium'un lateral kenarıdır. Alt kenar sağ kenarın alt noktası ile apex'in izdüşümünü birleştirir. Apex'in izdüşümü sol 5. interkostal aralıkta ve orta hatta yaklaşık 9 cm. uzaklıktadır. Alt cenar sağ ventrikülün apikal kısmını belirler. Sol kenarın izdüşümü, sol 2. kıkırdak ostanın alt kenarının sternum ile birleştiği yerin yaklaşık 1 cm. sol tarafındaki noktayı kalbin apex'ine birleştiren bir çizgi ile belirlenir. Sağ ve sol kenarın üst ve altta yatay şekilde birleştirilmesi ile dörtgen tamamlanır. Sulcus coronarius'un göğüs ön duvarındaki izdüşümü sol 3. ve sağ 6. kıkırdak kostaların sternum'a bağlandıkları noktaları birleştiren çizgidir. Bu çizgi atrium ve ventrikülleri birbirinden ayırır. Ayrıca kalbin hafif perküsyon ile belirlenen ve kabaca üçgen şeklinde olan yüzeyel matite sahası kalbin akciğerler ile örtülü olmayan kısmını belirler. Ostium atrioventriculare dextrum'un izdüşümü sağ 4. kıkırdak kostanın medial ucundan başlayarak aşağıya ve sağa doğru çizilen 4 cm. uzunluğundaki çizgi ile belirlenir. Ostium aortae, ostium trunci pulmonalis'in biraz alt ve sağındadır. So13. interkostal aralığın sternum ile birleştiği yerden 2.5 cm. sağa doğru çizilen çizgi bu oluşumun göğüs ön duvarındaki izdüşümüdür. Ostium trunci pulmonalis'in izdüşümü kısmen sol 3. kıkırdak kostanın üst kenarı, kısmen de sternum'un bu kenarın devamına uyan bölümündedir. Ostium atrioventriculare sinistrum'a ait izdüşüm ise sol 4. kıkırdak kosta hizasında, sternum'un sol yarısının arkasından başlayarak sağa doğru çizilen 3 cm. uzunluğundaki çizgidir. Bu ostium'larda bulunan valva'ların sesleri yukarıda belirlenen izdüşümlerinden farklı yerlerden dinlenir (oskültasyon). Buna göre valva tricuspidalis'in sesi sternum'un sağ tarafında,S. interkostal aralıktan; valva mitralis'in sesi orta hattın 7- 9 cm. solunda,S. interkostal aralıktan; valva aortae'nın sesi sternum'un sağ tarafında, 2. interkostal aralıktan ve valva trunci pulmonalis'in sesi de sternum'un sol tarafında, 2. interkostal aralıktan dinlenebilir. KALBİN DAMARLARI Arterlerh Arteria coronaria dextra; bulbus aortae'nın sağ sinus aortae'sından başlar. Truncus pulmorıalis ve sağ atrium arasından sulcus coronarius'a girer ve aşağıya doğru devam ederek arka tarafa geçer.

İki ana dala ayrılır. Bir dalı a. coronaria sinistra'nın ramus circumflexus'u ile anastomoz yapar, diğer dalı ise su1cus interventricularis posterior içerisinde seyreder ve ramus interventricularis posterior adını alır. R. atrialis intermedius R. interventricularis posterior Rr. interventriculares septales R. nodi atrİoventricularis R. posterolateralis dexter (bu dal her zaman bulunmayabilir). Arteria coronaria sinistra; sağdakinden daha büyüktür. Bulbus aortae'nın sol sinus aortae'sından başlar. Truncus pulmonalis'in hemen arkasından, sol aurikulanın önünden sola öne doğru ilerler, ramus interventricularis anterior ve ramus circumflexus olmak üzere iki ana dala ayrılır. Ramus interventrİcularis anterior sulcus İnterventricularis anterior içerisinde seyrederek apex'e kadar gider ve oradan arkaya dolanarak a. coronaria dextra'nın ramus interventricularis posterior'u ile anastomoz yapar. Ramus circumflexus ise solda su1cus coronarius'un içerisinde arkaya dolanır ve a. coronaria dextra'nın bir dalı ile anastomoz yapar. Arteria. coronarİa sinistra'nın dalları: R. interventricularis anterior R. coni arteriosi R. lateralis R. interventriculares septales R. circumflexus R. atrialis anastomoticus Rr. atrİoventriculares R. marginalis sinister R. atrialis intermedius R. posterior ventrİculi sinistri R. nodi sinuatrialis (Bu dal a. coronaria dextra'dan da başlayabilir) R. nodi atrioventricularis (Bu dal a. coronaria dextra'dan da başlayabilir) Rr. atriales. 'enlerl (venae cordis). Kalbin venöz drenajının 2/3'ü kalbin arterleri ile beraber seyreden venler tarafından yerine getirilir.

Bu venierin taşıdığı venöz kan kalbin alt üzündeki sulcus coronarius içindeki sinus coronarius'a ve buradan da sağ atrium'a ökülür. Geriye kalan drenaj 'kalbin bütün boşluklanna doğrudan doğruya vv. urdidcae minimae (vv. cordis minimae) ile sağlanır. Vv. ventriculi dextri anteriores ev. marginalis dextra ise doğrudan sağ atrium'a açılır. u1cus interventricularis anterİor içerisinde v. interventricularis anterior bulunur. Bunun devamı olan v. coronaria sinistra (eskiden her ikisine birden v. cordis magna adı verilirdi) sulcus coronarius içerisinde arkaya dolanarak sinus coronarius'a açılır. cardiaca parva a. coronaria dextra'nın dalı olan ramus marginalis dexter ile raber kalbin inferior kenarında seyreder ve su1cus coronarius'a girdikten sonra v. coronaria dextra (eskiden her ikisine birden vena cordis parva adı verilirdi) adını alarak sinus coronarius'a açılır. KALBİN İLETİM SİSTEMİ (SYSTEMA CO DUCENS CORDIS) Kalp istem dışı çalışan bir organdır. Ancak kalbin çalışması otonom sinir sistemi ile sağlanır. Kalbin iletim sistemini oluşturan yapılar esas olarak modifiye olmuş kalp kası lifleridir. Kalbin uyarı merkezi ("pace-maker"), crista terminalis' in içinde yer alan nodus sinuatrialis (SA nodülü, Keith-Flack nodulüş'iu, Normal bir erişkinde bu merkezden başlayan uyarılarla, kalbin atım hızı dakikada 60-90 civarındadır. Küçük çocuklarda bu sayı 90- ı 40 ve yaşlılarda ise 70-80' dir. Kalp normalde ritmik olarak kasılır. SA nodülünden başlayan impuls atrium'ların normal kas lifleri vasıtasıyla septum interatriale'nin içinde ve sinus coronarius'un açıldığı yerin hemen üzerinde bulunan nodus atrioventricularis'e CA V nodülü, Aschoff-Tawara nodülü) ulaşır (Bazı yazarlar SA nodülü ile AV nodülü arasında tractus internodalis anterior, posterior ve media isimli üç özel iletim yolunun varlığından söz etmişler ve bu yolların SA nodülünden AV nodülüne impuls taşıdığını iddia etmişlerdir. Bu görüş benirnsen-merniştir). AV nodülüne gelen impuls buradan Jasciculus atrioventricularis (His huzmesi) ile ventriküllere iletilir. Bu fasciculus, septum interventriculare'nin membranöz parçasının arkasından geçerek crus dextrum ve crus sinisırum dallarına ayrılır. Bu dallar endocardium'un hemen altında seyreder ve rami subendocardiales'e ayrılarak en sonunda Purkinje lifleri adı altında ventriküllerin her tarafına dağılır. Sağ ventriküle ait olan trabecula septomarginalis içerisinden iletim sistemine ait crus dextrum'un dalları geçer. SA nodülü herhangi bir nedenle görevini yerine getiremez ise iletim sisteminin bir alttaki kısmı bu görevi üzerine alır ve kendisi impuls vermeğe başlar. O da çalışamaz ise daha alttaki bir yer bu görevi üstlenir. Troncus pulmonalis. Bu arter venöz kan taşır.

Sağ ventrikülden akciğerlere gider. Başlangıçta bu damar en ön planda ve sağ ve sol aurikulaların uçları arasındadır. orta'nın başlangıç kısmının ön sağ tarafında bulunur. Yukarıya, arkaya, sola doğru seyrederek arcus aortae'nın altına girer ve a. pulmonalis dextra ve sinistra denilen iki dala ayrılır. Ostium trunci pulmonalis adı verilen yerden bifurcatio trunci pulmonalis'e kadar olan uzunluğu 4-5 cm. ve çapı 3 cm. kadardır. Başlangıç yeri halka şeklinde kabarıktır. Bu kabarıklığın iç tarafında valva trunci pulmonalis'in sinus' leri bulunur. Aorta. Sol ventrikülden başlar. Aorta'nın başlangıç yeri halka şeklinde ve daha geniş olup buraya bulbus aortae denir. Bu oluşum içerisinde valva aortae'nın sinus'Ieri bulunur. Bulbus aortae'nın sol sinus'undan a. cororıaria sinistra ve sağ sinus'undan da a. coronaria dextra başlar. Başlangıçta truncus pulmonalis'in arka sol tarafındadır, sonradan yukarıya, öne ve sağa doğru yükselerek truncus pulmonalis'in arkasından sağ arka tarafa çıkar. Aorta'nın bu parçasına aorta ascendens adı verilir. 5-6 cm. boyunda ve 3-3.5 cm. çapındadır. Aorta ascendens sonradan yukarı, sola ve arkaya doğru yönelerek arcus aortae adını alan bir kavis yapar ve radix pulmonis sinister ile truncus pulmonalis'in ikiye ayrıldığı yerin üstünden geçer. Arcus aortae arkada 4. torakal vertebra hizasında aşağı doğru döner ve aorta descendens ismini alarak devam eder. Arcus aortae'dan çıkan büyük damarlar baş-boyun ve üst ekstremiteleri besler. Bundan dolayı arcus aortae'nın devamı olan aorta descendens nisbeten daha incedir. Kalbe gelen damarlar (venler). Bunların hepsi atrium'lara açılır. Sağ atrium'a v. cava superior ve v. cava inferior açılır. Bu venler büyük dolaşımın venöz kanını kalbe getirir. Sağ ve sol birer çift v. pulmonalis'ler de sol atrium'a akciğerlerden arteriel kan getirir. V. cava superior baş-boyun ve üst ekstremitelerin, v. cava inferior ise abdomen, pelvis ve alt ekstremitelerin venöz kanını sağ atrium'a getirir. Her iki v. cava'nın yönleri vertikaldir. V. pulmonalis'ler en arka planda seyreder. Bu venler kısa olup sol atrium'a açılır.