Kafa Ve Yüz Yaralanmaları

13-03-2015 --
0 Yorum

Kafa Ve Yüz Yaralanmaları

Başımızı oluşturan başlıca kemikler kafatası, burun, elmacık kemiği ve alt ve üst çene kemikleridir. Spor etkinliklerinde yüzümüze gelen olası bir darbe ile kırılma, çıkık ve yumuşak doku yaralanmaları oluşabilir. Kırığın en belirgin özelliği, şekil bozukluğu (yüz kemiklerinde asimetri), morarma ile kendini gösteren iç kanama ya da dış kanama (burun kanaması v.b), şişme ve ağrıdır. Kırık tıbbi yardım gerektiren yaralanmaların başında gelir. İlk müdahale olarak yaralanan bölgede şişmeyi önlemek ve ağrıyı azaltmak için buz uygulaması yapılır. Özelikle damar ve sinir yönünden oldukça zengin olan yüz ve kafa bölgesine buz uygularken özen gösterilmelidir. Buz ince bir tül veya havlunun üzerinden aralıklarla uygulanmalıdır. Buz uygulaması yüz bölgesinde 15 dakikadan uzun sürmemelidir. Yüz kemikleri kol ve bacaklar gibi uzun kemikler olmadıkları içinyüz kemiği kırıklarında sabitleme işleminde sert malzemeler kullanılmaz. Onun yerine yumuşak bezlerle kırık olan yüz kemiği üzerine tıbbi yardım kurumuna ulaşıncaya kadar hafifçe destek olacak malzemeyi uygulamak yeterli olur.Açık yara oluşması ve kanama durumunda üzerine doğrudan bası yapılarak kanamanın durdurulması gerekir. Baş bölgesi, özellikle saçlı deri damarlanma yönünden oldukça zengin olup bu bölgede oluşan dış kanamalar dramatik bir tablo arz eder. Buna karşın ana damarlar nadiren zedelendiğinden yaşamı tehdit edecek bir kanama ile karşılaşılmaz. Enfeksiyon olasılığını önlemek amacı ile yaranın steril bir bezle kapatılması uygun olacaktır. Damarları, dolayısıyla yaranın iyileşmesini etkileyeceğinden oksijenli su kullanılması önerilmez. Aynı şekilde antibiyotik veya antiseptik içeren tozların kullanılmasından da kaçınılmalıdır. Yukarıda belirtildiği üzere kanlanmanın iyi olması nedeniyle bu bölgelerde enfeksiyon olasılığı düşüktür. Yaranın büyüklüğüne göre tıbbi yardıma başvurulabilir.

Burun Kanaması

Burun kanaması durumunda, kişi başı hafif öne doğru eğik biçimde oturtulur ve burun kemiğinin sona erdiği ve kıkırdak dokunun başladığı yumuşak bölgeye baş ve işaret parmaklarla en az 10 dakika süreyle baskı yapılır. Yaralının konuşmasına ve hareket etmesine izin verilmez. Burun üzerine buz uygulaması yapılabilir. Bu aşamada buzun göze temasından kaçınılmalıdır. Kanamanın durmadığı durumlarda 10 dakika daha aynı pozisyon korunarak beklenir; ancak kanamanın devam etmesi durumunda tıbbi yardıma başvurulur.18 Burun kanamasında yaralı sırtüstü yatırılmaz. Sırtüstü yatırmak kanamayı durdurmaz. Aksine kan arkadan burun boşluğuna oradan da ağız boşluğuna ve nefes borusuna akabilir. Kişiye oturur pozisyonda girişimde bulunmak gereklidir. Burun kanamasının durdurulması, burun kemiklerinde sorun olmadığı anlamına gelmeyeceği için, olası kırıkların belirlenebilmesi amacı ile mutlaka tıbbi yardıma başvurulmalıdır.

Çene Kemiği Çıkığı

Yüz bölgesinde en fazla karşılaşılan çıkık çene kemiği çıkığıdır. Çene kemikleri alt ve üst olmak üzere ikiye ayrılır. Sadece alt çene kemiği hareket eder ve çıkıklar genelde bu kemikte olur. En çok göze çarpan belirtileri; yüz ve çene bölgesinde ağrı, hareket kaybı, ağızın kapatılamaması, konuşma zorluğu, çene kemiği (alt çene kemiğinin öne doğru yer değiştirmesi), ve dişlerde şekil bozukluğudur. Çene kemiği çıkıkları tıbbi yardım gerektiren yaralanmalardır. Erken müdahale olarak, yaralının çene kemiğini sabitleyerek hareketini engellemek yararlı olacaktır. Bunun için bir bandaj yardımı ile çene kemiği alttandesteklenir ve başın üzerinden bağlanır. Kişinin konuşmasına, gülmesine izin verilmez ve sağlık kuruluşuna ulaştırılması sağlanır. Çenenin tecrübesiz kişilerce yerine takılmaya çalışılması hastaya zarar verebileceği gibi takma girişiminde bulunan kişinin de yaralanmasına neden olabilir. Yerine takma işlemi sırasında girişimde bulunan kişinin parmakları yaralının ani ısırma isteği nedeniyle zedelenebilir. Bilinçsiz ellerde yapılan takma girişimi sonrası çene ekleminin ve kemiklerinin yaralandığı bilinmektedir.Yumuşak doku zedelenmesi durumunda darbe alan bölgeye (göz çevresine yaklaşmamak kaydı ile) şişmeyi, morarmayı ve ağrıyı önlemek amacı ile buz uygulaması yapılabilir. Buz plastik bir torba içerisine koyularak bir havlu üzerinden yaralanan bölgeye uygulanır.Yüz bölgesinde görülmesi olası bir başka yaralanma çeşidi de dişe darbe gelmesi veya ağız üzerine düşme gibi durumlarda oluşabilecek yaralanmalardır.

Dişte oluşabilecek yaralanmalar kırılma, dişin yerinden oynaması ya da tamamı ile çıkması şeklinde olabilir.
Belirtileri diş ve diş eti bölgesinde ağrı, hassasiyet, şekil bozukluğu, şişme ve kanamadır. Süt dişleri ya da kalıcı dişlerde yaralanmalar oluşabilir. Yaralanma meydana gelen bölgede (diş eti) kanama olduğu durumlarda soğuk suyla ıslatılmış hijyenik tampon yardımı ile bölgeye bası yapılarak ya da yaralıdan tamponu ısırması istenerek kanama durdurulmaya çalışılır.3 Şişmenin engellenmesi amacı ile de yaralının ağzına buz verilerek yaralı bölge üstünde tutması istenebilir. Diş birden fazla parçaya bölünmüş ise tüm parçalar toplanmaya çalışılır. Yaralı, travmanın etkisi ile farkında olmadan parçalardan birini ya da bir kısmını yutabilir. Özellikle kalıcıdişler yerinden çıkmış olan dişler yerine uygun tedavi yöntemi ile tekrar takılabilmekte ve iyileşmesi sağlanabilmektedir. Bu yüzden yerinden çıkmış olan dişlerin kesinlikle atılmaması ve tıbbi tedaviye başvurulması gerekir. Çıkmış olan dişin su altında yıkanmaması gerekir. Onun yerine dişlerin süt içinde muhafaza edilerek dişçiye götürülmesi, diş dokularının zarar görmemesini sağlayacaktır.

Yerinden çıkmış olan dişin tekrar eski yerinde veya yaralının ağzındaki (dilinin altında) salyada taşınması önerilmektedir. Ancak bu işlem için yaralının yaşının uygun olması gereklidir. Çocuklarda uygulanması sakıncalı olabilir. Özellikle ilk 20-30 dakika içerisinde yapılacak etkin bir operasyonla dişin kurtarılması mümkün olmaktadır. Bu yüzden hızlı hareket edilmesi gerekmektedir. Dişin elle tutulması gerekiyorsa dip kısmı yerine uç kısmından tutmak gerekir.