İskemik Ve Hipoksik Zedelenme

İskemi, başka bir deyişle dokuya gelen kan miktarının azalması, klinik tıpta en sık görülen hücre zedelenmesi nedenidir. Anaerobik glikoliz ile enerji üretiminin devam edebildiği hipoksinin aksine; iskemide, glikoliz için gerekli maddelerin ortama getirilmesinde de sorun vardır. Bu yüzden, iskemik dokularda potansiyel susturtalar tükendiğinde veya normalde kan akımıyla uzaklaşılacak metabolitleri glikolizi in hibe ettiğinde anaerobik enerji üretimi de durur. Dolayısıyla iskemi, dokuları hipoksiden dahahızlı zedeler. Oksijensiz kalan hücrelerdeki biyokimyasalve yapısal değişiklikler daha önce aynılık olarak anı atılmışlardı.

Bu olaylar aşağıda sırayla özetlenmiştir. Hipoksik hücrelerde hücre zedelenmesine neden olan asıl biyokimyasal anormallik, azalan oksijen nedeniyle hücre içinde ATP üretiminin düşmesidir. Yukarıda belirtildiği gibi, ATP‘nin kaybı; aralarında (1) iyonpompaları (hücrenin şişmesine ve tüm olumsuz sonuçlarıylahücre içine Ca2+ geçişine neden olur) (2) histolojik olarak karbonhidrat boyaları ile (PAS gibi) boyanmanın azalması biçiminde kendini gösteren glikojen depolarınınboşalması ve laktik asit birikimi ile hücre içi ph azalması ve (3) protein sentezinin azalması da bulunan çok sayıda enerjiye bağımlı hücre sisteminin yetmezliğine neden olur. Bu dönemde fonksiyonel sonuçlar ağır olabilir.

Örnek olarak, kalp kası koroner tıkanıklıktan 60 saniye sonra kasılmaz olur. Ancak, kasılmaz olmak hücrenin ölümü anlamına gelmez. Hipoksi devam ederse; derinleşen ATP eksikliği, bozuklukların daha da artmasına, mikrovillusların kaybına ve "kabarcıklar" oluşmasına neden olur. Bu dönemde, hücrenin tümü organ elleriyle (mitokondri, ER) birlikte belirgin olarak şişmiş; su, sodyum ve klor konsantrasyonları artmış; potasyum konsantrasyonu azalmıştır. Yeniden oksijen sağlanırsa,tüm bu değişiklikler geri dönüşlüdür. İskemi devam ederse, geri dönüşü: zedelenme venekro meydana gelir. Geri dönüşsüz zedelenmede mitokondrilerin ileri derecede şiştiği, lizozomların şiştiği, plazma membranlarında ağır hasar olduğu görülür.

Hücre içine yoğun olarak kalsiyum girişi görülebilir. Ölüm genellikle nekroz yoluyladır ancak, apoptozin de katkısı vardır. Apoptotik yolak, muhtemelen yapısı bozulan mitokondrilerden sızan pro-apoptotik moleküller tarafından aktifleştirilir. Hücre bileşenleri ilerleyici biçimde parçalanır ve hücre içi enzimler hücreler arası alana yayılır. En sonunda, ölü hücrelerin yerini fosfolipidlerden oluşan büyük kitleler halindeki miyelin figürleri alır. Bunlar daha sonra lökositler tarafından fagosite edilir veya kalsifiye olabilecek yağ asitlerine parçalanırlar.