Guatr Tedavisi

Ameliyatsız tedavi yöntemleri her yaştan hasta için daha az korkutucu olmanın yanı sıra; hayatın hızlı akışına da uyum sağlayan, oldukça hızlı ve konforlu işlemlerdir. Halk arasında “atom tedavisi” olarak da bilinen “Radyoaktif İyot Tedavisi” (RAI 131) de zehirli guatr hastalarının tedavilerinde kullanılan, basit olduğu kadar etkili bir yöntem olarak gösterilmektedir. Memorial Antalya Hastanesi Nükleer Tıp Bölümü’nden Uz. Dr. İbrahim Oğuz Çeri, “Radyoaktif iyot uygulaması ile tiroid tedavisi” hakkında bilgi verdi.

Sinirli ve heyecanlı tavırlar “Zehirli guatr” hastalığına işaret ediyor olabilir
“Zehirli guatr” olarak bilinen, tiroid bezlerinin aşırı çalışması durumunun vücuttaki birçok sistemi olumsuz etkilediğini belirten Uz. Dr. Çeri, hastalığın belirtileri hakkında şunları söyledi: “Zehirli guatrı olan hastalarda deri yumuşak, ince ve nemlidir. Sıcağa tahammülsüzlük, yüzde kızarma, sürekli terleme, ciltte yaygın kaşıntı ve döküntü, bazen de özellikle ayak ve bacaklar yüzeylerinde kalınlaşma ile renk değişimi hastalığın başlıca bulguları olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca saçlarda görülen dökülme de başlıca bulgular arasındadır. Öte yandan; hastalarda sinirlilik, heyecanlı görünüm, hızlı konuşma, uykusuzluk, ellerde ve dilde dikkati çeken titreme ortaya çıkabilmektedir. Hastalığın diğer belirtileri; aşırı yorgunluk, nefes darlığı, çarpıntı, iştah artışına rağmen kilo kaybıdır.”

“Radyoaktif İyot Tedavisi” uygulaması kolay ve güvenilir bir yöntemdir
Uz. Dr. Çeri hastalığın tedavisinde ameliyatsız bir çözüm sunan, “Radyoaktif İyot Tedavisi” ile ilgili şöyle konuştu; “RAI131, tiroid bezinin fazla çalışmasından kaynaklanan hipertiroidi hastalığının tedavisinde kullanıldığında, hastanede kalmayı gerektirmeyen, basit bir uygulama sağladığından oldukça konforlu bir yöntemdir. Sıvı ve kapsül formlarında uygulanabilen tedavide; sıvı tercih edildiğinde hastadan renksiz, kokusuz, tatsız, suya benzer görünümde bir sıvıyı içmeleri istenir. Kapsül formlu uygulamada ise antibiyotiğe benzer bir kapsül, su ile yutulur. Hastalar bu kapsülü yuttuktan sonra evlerine gidebilmekte ve aşırı bir kısıtlama olmaksızın yaşamlarına devam edebilmektedir.”

Tedavinin her yaş grubuna uygulanabildiğini ifade eden Uz. Dr. Çeri, “Bu tedaviyi hamile ve emziren bayanlara uygulamak kesinlikle sakıncalıdır. Öte yandan; ucuz, kolay ve güvenilir bir tedavi olan “Radyoaktif İyot Tedavisi”, dünyada, çocukluk ve genç erişkin dönemdeki zehirli guatr vakalarının kalıcı tedavisinde oldukça başarılı sonuçlar vermektedir” dedi.

Guatr Belirtileri

Tiroid bezi çok fazla büyürse, boyunda meydana gelen şişlik bariz biçimde guatra işaret eder. Ancak bazı durumlarda guatr belirtileri sadece baş ağrısı ya da nedensiz kaşıntı olabilir. Hatta bazı guatra hastalarında hiç bir belirti görülmemektedir.

Yine de en sık görülen guatr belirtisi tiroid bezinin şişmesidir. Bezin büyümesi nedeniyle, boyun bölgesinde aniden meydana gelen şişlik ya da şişlikler oluşabilir.

Bu şişlikler cilt yüzeyinde belirgindir ve tıraş olurken, makyaj yaparken fark edebilirsiniz. Şişliğin boyutları, küçük bir şişlikten, boynun alt bölgesinin tamamen şişmesine kadar değişebilmektedir.

Nadir durumlarda, aşırı şişen tiroid bezi soluk borusuna baskı yaparak nefes alıp vermeyi güçleştirebilir. Aynı baskı sonucu öksürük, hırıltılı nefes alıp verme ve yutkunma güçlüğü meydana gelebilir.

Ancak bu aşırı durumlar öncesinde, şişliği fark ederek bir uzmana gitme ihtiyacı duyarsınız ve doktorunuz tiroid bezinin bu tehlikeli durumlara yol açmaması için gereken müdahaleyi yapacaktır.

Yine guatr nedeniyle aşırı şişen tiroid bezi boyun bölgesinde bulunan damarlara baskı yapabilir ve kan akışını azaltabilir. Bu durumda oksijen azlığından dolayı baş dönmesi yaşayabilirsiniz.

Diğer Belirtiler: Guatrın diğer belirtileri arasında; kalp çarpıntısı, gözlerin şişmesi, titreme, ishal, mide bulantısı, kusma, terleme bulunmaktadır.

Guatr Nedenleri

Tiroid bezi, boynun ön – alt tarafında yer alan, kelebek biçiminde, küçük bir salgı bezidir. Metabolizmayı ve büyümeyi kontrol eden hormonları üretir. Tiroid hormonları vücudun pek çok organını ve neredeyse her hücrenin işleyişini etkiler. Vücudun enerjiyi kullanması, vücut ısısı ve ayrıca sindirim sistemi, kalp, beyin ve kasların düzgün biçimde çalışması bu hormonlardan etkilenir. Guatr hastalığı ise tiroid bezinin, normal dışı büyümesidir.

Tiroid bezi büyüdüğünde hormon üretimi seviyesi aynı kalabilir ya da azalma, çoğalma gibi değişimler olabilir. Bu durumun solunum güçlüğü, uyku bozukluğu, kilo alma ya da kilo kaybı, çarpıntı ve öksürük gibi fizyolojik pek çok belirtisi görülür. Basit, kalıtsal ya da diğer nedenlere bağlı olmak üzere üç türde guatr vardır ve farklı türlerine göre guatr hastalığının nedenleri de değişebilir.

İyot Eksikliği

Dünya genelinde guatr hastalığının en yaygın nedenlerinin başında iyot eksikliği gelir. Tiroid bezinin başlıca aktivitelerinden biri, tiroid hormonu üretmek üzere kandan iyot toplamaktır. Vücutta yeterince iyot olmadığında sorunlar başlar. Beyin, tiroid hormonu üretmesi için tiroid bezine sürekli sinyaller gönderir ve bu sinyaller hormon üretmeye çabalayan tiroid bezinin büyümesine neden olur.

Ülkemizde iyot eksikliği ve guatr oldukça yaygındır çünkü iyot besinlerden alınır ama bu besinlerin (hayvanlar da dahil) iyotlu topraklarda yetişmesi gerekir. Deniz kenarındaki topraklarda ve deniz ürünlerinde iyot boldur ama daha içerilerde, denizden uzak bölgelerde yaşayanlar, burada yetişen besinlerden gerektiği kadar iyot alamayabilir. Türkiye’nin çeşitli bölgelerindeki topraklardaki iyot azlığı, kişilerin de günlük iyot ihtiyacını karşılayamamasıyla sonuçlanır. Örneğin Amerika’da, bu sorunun çözümü için temel gıda maddelerine iyot katılır.

Pek çok ülkede iyotlu tuz üretimiyle bu sorunun önüne geçilmeye çalışılmaktadır. Bir süre iyi bir önlem olarak görünen bu yöntem şimdilerde, sağlıklı beslenme adına kişilerin beslenmelerinden tuzu çıkarmaya başlamalarıyla daha az etkili olmaya başlamıştır.

Bağışıklık Sistemi Bozukluğu

Graves hastalığı ve Hashimoto hastalığı yaygın tiroid hastalıkları arasındadır. Bu hastalıklar otoimmün, bağışıklık sistemi hastalıklarıdır ve vücudun bağışıklık sistemi, kendi sağlıklı tiroid dokularına karşı saldırıya geçtiği için oluşur. Graves hastalığı aşırı hormon üretimine, hipertiroidi diye de bilinen duruma yol açar. Bağışıklık sistemi enfeksiyonlara karşı savaşan proteinleri tiroid bezine gönderir. Bu durum tiroid bezini hareket geçirir ve böylece gereğinden çok çalışan tiroid bezinde büyüme, guatr görülür.

Hashimoto hastalığı ise iltihap nedeniyle tiroid daha az çalışıp, hormon üretme yeteneğinde azalma olduğunda ortaya çıkar. Tiroid hormonu seviyeleri düştüğünde, bir sinyal olarak başka bir hormon devreye girer ama tiroid bezi bu sinyale cevap veremez ve şişer.

Tiroid Nodülleri

Kimi zaman anormal hücre büyümeleri tiroid bezinde, nodül denilen yumruların oluşmasına neden olur ve bu nodüller de tiroid bezinin genişlemesine, nodüler guatra yol açar. Çoğu nodül iyi huyludur ancak çeşitli kaynaklara göre %5 ila % 10 arasında değişen oranda kansere rastlama olasılığı olduğu vardır. Bir nodülün iyi huylu olup olmadığı tüm nodüllere ayrı ayrı biyopsi (parça alınması) yapılması sonucunda anlaşılır.

Sigara

Sigara içmekle guatrın ortaya çıkmasında bir bağlantı olabilir. Tütünde bulunan kimyasallar vücudun iyottan faydalanmasını engelleyebilecek özelliktedir. Hem sigara içip hem de günlük besinlerinden yeterince iyot alamayan kişiler, guatr açısından özellikle risk altındadırlar.

Hamilelik ve Ergenlik Dönemi

Hamilelik ya da buluğ çağ dediğimiz ergenlik döneminde, hormon seviyelerindeki değişiklikler tiroid bezini etkileyebilir ve bu durum guatrın ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.

Lityum

Özellikle depresyon ya da bipolar bozukluklar gibi psikolojik sorunların tedavisinde kullanılan ve lityum tuzu içeren ilaçlar, tiroid bezinin işleyişini etkileyebilir. Bu ilaçları reçete etmeden önce doktorun tiroidle ilgili kontrolleri yapması beklenir.

Enfeksiyon

Bir takım bakteri, parazit ve mantarlar nedeniyle görülen enfeksiyonların tiroid bezinde ağrı ve şişme yaparak, guatra yol açtığı bilinmektedir.

Aşırı İyot Alımı

Yetersiz olduğunda nasıl sorunlara yol açıyorsa, vücutta fazla iyot birikmesi de tiroid bezini etkiler ve guatra neden olur. Sürekli iyot yönünden zengin yiyeceklerle beslenmek, guatrı tetikleyebilir. Ülkemizde bu konuda en çok karalahana suçlanır ama bu besinle ilgili henüz bir görüş birliğine varıldığı söylenemez. Karalahananın ancak ve ancak, aylar boyunca ve her gün kilolarca tüketilmesi halinde guatra yol açabileceğini söyleyen doktorlar kadar, Karadeniz bölgesinde guatr hastalığına sık rastlanmasını, karalahana ve ceviz tüketiminin yoğunluğuna bağlayan doktorlar da var. Bu durumda en sağlıklısı, hiçbir besinde aşırıya kaçmamak ve dengeli beslenmek olabilir.

Radyasyona Maruz Kalmak

Radyasyona maruz kalmanın guatra yol açtığı durumlar olabilir. Kanser tedavisinde başvurulan radyoterapi örneğinde olduğu gibi, kimi hastalıkların tedavisi sırasında radyasyon kullanılır ve boyun bölgesine uygulandığında guatra neden olma ihtimali vardır.