Gebelikte Kullanýlabilir Ýlaçlar

Gebelikte Kullanýlabilir Ýlaçlar

Gebelik dönemi hiç bir þekilde ilaç kullanýlmamasý gereken bir dönem deðildir.

Gebelikteki amaç hem gebenin rahat bir gebelik süreci geçirmesini saðlamak hem de içerideki bebeðin etkilenmemesidir.

Anne adaylarýnýn çeþitli yakýnmalarý olduðunda bu yakýnmalarý gidermek amacýyla (bulantý, mide yanmasý, baþ aðrýsý gibi) ya da bir hastalýða yakalandýklarýnda hastalýðý tedavi etmek amacýyla (üst solunum yolu enfeksiyonlarý gibi) ilaç tedavisi verilir.

Seçilen ilaçlar gebelik döneminde kullanýma uygun olan ilaçlardýr.

Antibiyotikler
Penisilinler yýllardan beri kullanýlan ve antibiotikler arasýnda gebelikte kullaným açýsýndan en güvenli olanlardýr. Bunlara yeni jenerasyon penisilin türevleri de dahildir.

Eritromisin de özelllikle penisilin allerjisi olanlarda kullanýlan alternatif bir antibiyotiktir.

Sefalosporin grubu antibiyotikler konusunda yapýlan kýsýtlý sayýda çalýþmada fetus üzerine olumsuz bir etki bildirilmemiþtir. Bu grubun yýllardan beri anne adaylarýnda kullanýldýðý göz öüne alýnýrsa penisilinler kadar güvenli olduðu söylenebilir.

Penisilinler, eritromisin ve sefalosporin grubu antibiyotikler FDA sýnýflandýrmasýna göre güvenli olan Kategori B‘de dirler.

Tetrasiklin grubu antibiotiklerin kullanýmý -çok ender durumlar hariç- gebelikte kaçýnýlýr. Özellikle gebeliðin son dönemlerinde kullanýldýðýnda bebeðin diþlerinde kalýcý renk deðiþikliðine ve iskelet sistemi deformasyonlarýna neden olabilir.

Sulfonamidler gebeliðin son dönemlerinde kullanýldýðýnda doðan bebekte hiperbilirubinemi (sarýlýk) yapabilirler.

Nitrofurantoin oldukça güvenli ve "asemptomatik bakteriüri"de sýklýkla tercih edilen bir ilaçtýr. Ancak G6 PD enzim eksikliðine sahip gebelerin gebeliklerinin son döneminde alýndýðýnda bebekte doðum sonrasý bir takým problemler oluþturabilir.

Florokinolon grubu (DNA giraz inhibitörü) antibiotikler de hayvan deneylerinde eklem hasarýna yol açtýklarýndan çok dirençli idrar yolu enfeksiyonlarý hariç kullanýlmazlar.

Parasetamol grubu (Aðrý kesiciler)
Prasetamol (asetaminofen) gebelerin en sýk kullandýklarý ilaçlardandýr. Parasetamol (asetaminofen) gebelikte kullanýlabilecek en güvenli aðrý kesici ve ateþ düþürücü ilaçtýr. Ancak çok yüksek dozlarda (intihar giriþimi gibi) anne adayýnda karaciðer hasarýna ve bebeðin ölmesine neden olabilmektedir.

Aspirin
Klasik 500 mg dozdaki aspirinle ilgili baþta yapýlan çalýþmalar bebekte doðumsal kalp hastalýðý riskini artýrdýðýný, sonradan yapýlan bir büyük çalýþma ise bu riski artýrmadýðýný ortaya koymuþtur. Baþka bir çalýþma gebeliðin ilk yarýsýnda ve çok sayýda kullanýlan aspirinin bebeðin IQ puanýný düþürdüðünü, diðer bir çalýþma da etkilemediðini iddia etmektedir.

Diðer muhtemel riskler arasýnda özellikle gebeliðin son dönemlerinde kullanýldýðýnda anne adayýnda kanama, postterm gebelik (miad geçmesi), travayýn uzamasý, özellikle prematüre bebekte kanama sayýlabilir.

Aspirin de diðer aðrý kesiciler gibi (parasetamol hariç) bebeðin "ductus arteriosus" damarýnýn erken kapanmasýna ve bebekte dolaþým bozukluðu oluþmasýna neden olabilmektedir.

Ancak önceki gebeliklerinde geliþme geriliði, preeklampsi geçirmiþ anne adaylarý yaný sýra lupus hastasý gebelerde düþük dozlarda (80-100mg) aspirin halen kullanýlmaktadýr.

Sonuç olarak; gebelikte aðrý kesici olarak 500 mg‘lýk aspirinin kullanýmý sakýncalý olabilmesine raðmen kaný sulandýrmak amacý ile 80 mg'lýk düþük doz bebek aspirini kullanýmý kullanýlabilir. Gebelikte aðrý kesici olarak parasetamol grubu tercih edilmelidir.

Non-Steroid Antiinflamatuarlar (Anti-romatizmal ilaçlar)
Nonsteroid antiinflamatuar (NSAÝ) adý verilen grupta bir takým aðrý kesiciler ve romatizma haplarý bulunmaktadýr. Gebelikte en sýk ibuprofen ve naproksen kullanýlmaktadýr. Bu ilaçlarýn bebekte anomali oluþturmadýklarý kabul edilir. Ancak bebeðin "ductus arteriosus"un erken kapanmasýna ve bebekte "pulmoner hipertansiyon" geliþimine neden olabildiklerinden 34. gebelik haftasýndan sonra kullanýlmamalarý önerilir.

Mantar enfeksiyonu ilaçlarý
Gebelikte vajinada mantar enfeksiyonlarýna sýk rastlanýr ve güvenle kullanýlan vajinal fitiller ve kremler mevcuttur. Kullanýlan fitil ve kremlerin pek çoðu lokal etkili olup bebeði hiçbir þekilde etkilemezler. Aðýzdan mantar ilaçlarý ise kullanýlmaz.

Virüs ilaçlarý (Antiviraller)
Günümüzde virüslere karþý kullanýlan ilaçlarýn çoðu henüz deneme aþamasýndadýr. Virüslere etkili olduðu bilinen ilaçlar sayýca çok azdýr ve etkileri de kýsýtlýdýr. Gebelikte kullanýmý ile ilgili bilgiler de çok azdýr. Ancak bu ilaçlar etkilerini genellikle hücre içinde virüse ait DNA ya da RNA'ya yönelik olarak gösterdiklerinden gebelikte kullanýmýnýn sakýncalý olduðu düþünülmektedir.

Zidovudin, AIDS de dahil olmak üzere çeþitli HIV enfeksiyonlarýnýn tedavisinde kullanýlmaktadýr. Günümüzde kanýnda virüs taþýyanlarda belirtileri geciktirmede ya da virüsle kazayla temas etmiþ birini korumada kullanýlýr. Her ne kadar teorik olarak gebelerde kullanýmý sakýncalý olduðu düþünülse de AIDS hastalýðýnýn ölümcüllüðü göz önünde bulundurularak kullanýlmasý gerekebilir.

Asiklovir, uçukta lokal uygulandýðýnda kana çok az geçtiðinden bebeðe etkilerinin de az olmasý beklenir, ancak yine de gebelikte kullanýlmasý önerilmez.

Parazit ilaçlarý
Vajinal trikomonas enfeksiyonlarýnda veya Bakteriyel vaginosis tedavilerinde kullanýlan "metronidazol" ilk üç ayda önerilmez, ancak gebe olduðunu bilmeden ilacý kullananlarda riskin de oldukça düþük olduðu söylenebilir. Metronidazol gebeliðin üçüncü ayýndan itibaren gerekli görülürse kullanýlabilir.

Metronidazol ile ayný endikasyonlarla kullanýlan "Klindamisin" grubu için de ayný þeyler söylenebilir.

Kalp ve Tansiyon Ýlaçlarý
Anne adaylarýnýn yaklaþýk %1'inde kalp hastalýðý vardýr. Özellikle anne yaþý ilerledikçe kalp ve tansiyon problemleri de artmaktadýr.

Gebelikte kullanýma uygun olan ilaçlarýn çoðunun gebelik ve bebek üzerine olumsuz bir etkisi olmadýðý düþünülmektedir.

Tansiyon düþürücü ilaçlar arasýndan "ACE inhibitörleri" kesin olarak teratojendir ve gebelikte kullanýlmazlar.

Ýdrar söktürücü ve tansiyon düþürücü olarak kullanýlan "furosemid" erken gebelik döneminde kullanýldýðýnda bebekte anomalilere neden olabileceðinden kullanýlmaz.

Derin ven trombozu ve pulmoner embolide pýhtýlaþmayý engellemek için molekül büyüklüðü nedeniyle -kanýn pýhtýlaþmasýný azaltan ve plasentayý geçemeyen- "heparin" kullanýlabilir.

Günümüzde tekrarlayan gebelik kayýplarýna neden olan "trombofili" adýný verdiðimiz kanda pýhtýlaþmanýn atýþýna neden olan hastalýklar grubunda gebelik boyunca "düþük molekül aðýrlýklý antikoagulanlar yani pýhtý önleyici ilaçlar" (Clexane, Fraxiparine, Innohep gibi) sýk olarak kullanýlmaktadýr.

Kumarin ise bebeðe geçerek bebekte yaygýn kanamalara ve özellikle birinci trimesterde kullanýldýðýnda "fetal warfarin sendromu"na neden olduðundan gebelikte kullanýlmaz.

Astým ilaçlarý
Anne adaylarýnýn yaklaþýk %1-2'sinde astým vardýr. Astým tedavisi için kullanýlan ilaçlarýn çoðunun güvenli olduðu ve bebekte anomaliye neden olmadýðý düþünülmektedir. Ancak gebe kaldýktan sonra gebelik için en uygun ilaçlar ile devam edilmelidir.

Epilepsi (Sara hastalýðý)
Anne adaylarýnýn yaklaþýk 200'de birinde sara hastalýðý vardýr ve gebelikte de sara ilaçlarýnýn devam ettirilmesi gerekir. Bu ise ciddi bir problem oluþturur, zira sara ilaçlarýnýn çoðu bebekte anomali meydana gelme riskini artýrýr.

Ýlaç kullanan saralý anne adaylarýnýn bebeklerinde anomali ortaya çýkma riski 3-4 kat yüksektir. Ancak son çalýþmalarda epilepsi hastalýðýnýn kendisinin de genetik yolla bebekte anomali oluþma eðilimini artýrdýðý yönünde fikirler öne sürülmektedir.

Diyabet
Diyabet yani þeker hastalýðýnýn tedavisinde "insulin" kullanýlabilir. Gebe eðer gebelikten önce þeker haplarý kullanýyorsa bu haplar kesilerek insuline geçilmeli ve insulinin dozu gebeliðin ilerleyen aylarýna göre ayarlanmalýdýr.

Lokal anestezik ilaçlar
Gebelikte artan diþ problemlerinin tedavisi amacýyla sýklýkla bölgesel uyuþturucu ilaçlar kullanmak gerekebilir. Bunlar arasýndan lidokain, tetrakain ve prokain içerenlerin güvenli olduðu, bupivacainin ise þüpheli ancak muhtemelen güvenli olduðu düþünülmektedir.

Sonuç olarak; Gebelikte fark edilmeden ilaç kullanýldýðýnda ya da ilaç kullanýmý gerektiðinde mutlaka hekim ile temasa geçilmeli, ilacýn içeriði saptandýktan sonra bu kategorilere göre sýnýflanmýþ kitaplardan uygunluðu tespit edilmelidir. Yine gebeliðiniz süresince rahatsýzlýðýnýzdan ötürü bir takým ilaçlar kullanmanýz gerekiyorsa yine doktorunuzla görüþmelisiniz. Çünkü kullanacaðýnýz ilacýn dozajýný ve kullaným sürenizi doktorunuz belirleyecektir.