Çocuklarda Kemik Erimesi

ÇOCUKLARDA OSTEOPOROZ

Kemikte mineral yoğunluğunun azalması olarak tanımlanabilen osteoporoz , çocukluk ve adölasan yaş grubunun en önemli sorunlarından biridir.

Osteoporoz kemiğin belli bir bölgesinde kemik mineral yoğunluğunun (KMY) - 2.5 standart sapmanın altında olmasıdır. Çocuklarda bu değer yaş ve cinse göre z-skoru olarak belirtilir. Osteopeni ; yani kemik mineral yoğunluğunun daha az oranlarda bozulması ise z- skorunun - 1.1 ile -2.4 standart sapma arasında olduğu durumu ifade eder.

Aslında ileri yaşların bir sağlık sorunu olarak osteoporoz ; çocukluk döneminde kazanılan riskin bir yansımasıdır. Çünkü , kemik kütlesinin önemli bir kesimi çocuklukta ve özellikle adölesan döneminde kazanılmaktadır. Bu dönemdeki çocukların günlük hayatlarında tükettikleri yüksek karbonhidrat içeren içecekler ve meyve suları, normalde günlük almaları gereken 1300 mg lik kalsiyum ihtiyaçlarını, emilimi % 55-70 azaltarak bozmaktadır. Aşırı kola tüketimi ve yüksek fosfat içerikli gıdalar kemik mineralizasyonunu bozarak özellikle kızlarda osteoporoza yol açarlar. İyi bir kemik metrik sentezi için aynı zamanda yeterli protein , Vitamin-C ve Vitamin-K alımı da gereklidir. Son yıllarda çocukların sedenter yaşam şekli yani televizyon ve video karşısında geçirilen saatler , bilgisayar başında hareketsiz geçen zamanlar çocukların daha obez olmasına yol açtığı gibi kemik mineralizasyonu da etkilemekte ve bu çocukların kemikleri osteopenik hatta osteoporotik hale gelmektedir.

Osteoporoz patogenezinde genetik yatkınlığa; beslenme , hormonlar ve çevresel faktörler ile yaşam tarzının katkısı son derece önemlidir. Adölesan dönemde en fazla kemik kitlesi kazanımı genetik ve yapısal faktörlerle olur. Beyaz ırkta ve Asya kökenlilerde osteoporozun daha çok görüldüğü rapor edilmektedir. Yapısal faktörler arasında aile öyküsünün olması, aşırı zayıf ya da kilolu olma, ergenliğin başlama yaşı sayılabilir. Genetik olarak duyarlı kişilerde kötü çevresel faktörler riskin daha da artmasına neden olur. Bu çerçevede beslenmenin osteoporoz oluşumunda etkisi çok önemlidir.

Osteoporozun önlenmesi için çocukluk yaş grubunda başlamak üzere kalsiyum ve D- vitamini alımı belli düzeylerde olmalıdır. Optimal bir beslenme ile kalsiyum alımı :
İlk 6 ay : : 250 - 330 mg / gün
6 ay - 1 yaş arası : 400 - 700 mg / gün
1 - 10 yaş arası : 800 mg / gün
Adölesan : 1200 - 1500 mg / gün
Erişkin : 1000 - 1200 mg / gün ; olmalıdır.
Kalsiyum yanısıra günlük 400 ünite D-vitamini ve yeterli güneş ışığı almak çok önemlidir.
Besinlerden ; 1 su bardağı süt veya yoğurtta 270 - 300 mg kalsiyum varken 1, 5 kibrit kutusu büyüklüğünde kaşar peyniri veya 5 kibrit kutusu büyüklüğünde beyaz peynirde de aynı miktarda kalsiyum bulunur.

Hormonlardan ; Büyüme hormonu , leptin , IGFI-I , IGF-II , PTH , Tiroid hormonları , E2 ve kortizon kemik formasyonunu veya rezorbsiyonunu etkileyerek kemik mineral yapısının oluşmasında önemli rol alırlar.


Çocuklarda Osteoporoz Nedenleri :
1 ) Prımer
a) osteogenesis imperfekta
b) İdyopatik osteoporoz
2 ) Sekonder
a) Endokrin nedenler
- Hipogonadism
- Hipertiroidism
- Cushing Hast
- Hiperkalsiüri
- Hiperparatiroidi
- D-vit eksikliği
- Büyüme Hormonu Eksikliği

b) Hematolojik nedenler
: Multipl myeloma
: Lösemi - lenfoma
: Hemolitik anemi
: Polistemi
c) Bağ dokusu hastalıkları
: Ehler - Danlos
: Marfan send.
: Homosistinüri
: Romatoid Artrit

d) Gastrointestinal Sistem Hastalıkları
: Malahsorbsiyon
: Anoreksi
: Hepatobilier Hast.
: Akalazya
e) İlaçlar
:Kortizon , Heparin , Antikonvülsan ilaçlar , MTX , Siklosparin , LT4
f ) Immobilizasyon

OSTEOPOROZUN ÖNLENMESİ
Tüm yaş gruplarında kemik kütle kazanımına destek olacak uygun beslenme , yeterli kalsiyum ve D- vit alımı sağlanmalı
Kolalı içeceklerin yerine süt içilmesi sağlanmalı
Fiziki aktivite yaşam boyunca sürdürülmeli
Ergenlik gecikmesinde neden yapısal bile olsa ergenliğin indiklenmesinde geç kalınmamalı
Adölesan dönemde ve tüm yaşam boyunca sigara , alkol ve aşırı kahve tüketiminden uzak durulmalı
Tv - video - bilgisayar ile geçirilen saatleri kısıtlamalı
Yer çekimine karşı yapılan şıçramalı hareketler arttırılmalı (basketbol, ip atlama gibi)
Aşırı zayıflık ve şişmanlık gibi durumlar engellenmeli
Sekonder osteoporoz geliştirebilecek hastalığı olanlar ve osteoporoz yapıcı ilaç kullananlar yakından takip edilmelidir.

TEDAVİ :

Osteoporoz tedavisinde optimal amaç kırık oluşmasının önüne geçmektir. Dolayısıyla öncelikle yapılması gereken kemik kırılma riskinin hangi safhada olduğunun kemik mineral dansitesini ölçerek belirlemektir. Tedavide kullanılan ilaçlar kemik yıkımını azaltıcı yani osteoklastik aktiviteyi azaltıcı etkilere sahiptir. Bugün için bifosfonat grubu ilaçlar çocukluk yaş grubunda ve adölesanlarda tercih edilen gruptur.Ağır kırıklarla giden ve doğuştan kemiklerle kırıklarla seyreden osteogenesis imperfecta denilen, halk arasında cam bebek hastalığı olarak da bilinen durumda ise damar yoluyla pamidronat tedavisi uygulanmaktadır.