C Vitamini Askorbik Asit

Suda eriyen C vitamininin eksikliği, büyüme çağın dili çocuklarda esas olarak kemik hataçlığına, çocuk ve erişkinlerde ise kanama ve yara iyileşme kusurları ile karek terize "skorbüt" gelişimine neden olur. İngiliz Deniz Kuvvetleri 18. yüzyıl sonunda denizde kaldıkları uzun süre boyunca skorbüt hastalığını önlemek amacıyla, denizcilere limon ve limon suyu vermeye başladığı için bu denizcilere 'limeys' denilmiştir. Askorbik asit 1932'lerde saptandı ve sentezlendi. İnsanda askorbik asit endojen yolla sentez edilemez. Bu yüzden, askorbik asiti diyetle almak zorundayız. Askorbik asit, üt ve diğer hayvan ürünleri (karaciğer ve balık) ile bazı meyve ve sebzelerde bolca bulunur. Çok kısıtlayıcı diyetler dışında tüm diyetler yeterli miktarda C vitamini sağlar.

Fonksiyonu. Askorbik asit çeşitli biyosentez aşamalarında hidroksilasyonu ve ara reaksiyonları hızlandırma da görev yapar. C vitamininin bu konuda saptanabilenen açık fonksiyonu, inaktif öncüllerinden prolil ve lizilhidroksilaz aktivasyonudur. Böylece prokollajenin hidroksilasyonu sağlanır. Yeterli hidroksile olmayan prokollajen sabit bir sarmal yapı oluşturamaz ve çapraz bağlar yeterli olamaz. Bu yüzden, fibroblastlardan salimini bozulur. Salınan bu moleküller gerilmeye dirençsiz olduğundan daha fazla çözünebilir ve daha kolay enzimatik parçalanmaya uğrar. Hidroksiprolini en yüksek oranda içeren kollajen, en çok etkilenen moleküldür. Skorbütte kan damarlarındili kollajenin etkilenmesi ile kanamaya eğilim olur. Ayrıca C vitamini eksikliğinde prolil hidroksila yondili etkisinden bağımsız olarak kollajen peptidlerinin sentezlenme hızında baskılanma görülür.

C vitamininin kollajen sentezindeki rolü uzun zamandır bilinmesine karşın, antioksidan özellikleri ancak son yıllarda tanımlanmıştır. C vitamini, serbest radikalleri direk olarak temizleyebilir; E vitamininin antiok idan formunu yenileyerek, indirek olarak etki gösterebilir. Eksiklik Durumları. C vitamini eksikliğinin sonuçları gösterilmektedir. Bir çok gıdada bolca akorbik asit bulunduğundan skorbüt, global bir sorun olmaktan çıkmıştır. Bazen varlıklılarda bile, hatalı ve yetersiz beslenme tarzlan olan gruplarda -özellikle yaşlılarda, yalnız yaşayanlarda ve alkoliklerde- sekonder nedenlerle eksiklik durumu oluşabilmektedir. Arasıra skorbüt, peritoneal dializ ve hemodializ yapılan hastalar ile anormal maddeleri yemeyi alışkanlık edinenlerde görülebilir.

C vitamini Toksisitesi. C vitamini megadozlarının gribi engelleyeceği, en azından belirtilerini azaltacağı yönündeki yaygın inanış kontrollü bir klinik çalışmaya dayanmamaktadır. Bazı zayıf iyileşme etkileri, muhtemelen askorbik asitin hafif antihistaminik etkisi sonucudur. Çok fazla C vitamini derhal idrarla atılır. Ancak ürikozüriye, demir emiliminde artışa ve potansiyel aşırı demir yüklenmesine neden olabilir. Diğer vitaminler ve bazı esansiyel mineraller kısaca folik asit vitamini.