Burun Kırığı

Burun Kırığı :

BURUN KIRIKLARI

Burun kemiklerindeki kırıklardan önce burnun genel yapısı ve fonksiyonları üzerinde durmakta fayda var. Burun kemik ve kıkırdaktan meydana gelen, iki boşluklu ve boşlukların arası ince bir duvarla ayrılan bir organdır. Nefes almak için kullanılan doğal bir hava yolu olarak görülebilir. Nefes alırken içeri çekilen havayı süzer, nemlendirir ve ısıtır.

Ayrıca koku alma organı olarak çalışır ve burun deliklerinde biriken kıl, toz ve diğer yabancı cisimlerin boğaza gitmesine engel olur. Burun zarının çevresinde yer alan sümük, toz ve bakterileri dışarı atarak hem vücudu hem de burnu enfeksiyonlara karşı korumaktadır. Gözyaşı ile gözler temizlendikten sonra ortaya çıkan atıklar da gözü burna bağlayan ufak bir giriş ile burna gelmekte ve buradan sümükle dışarı atılmaktadır. Vücudumuzdaki diğer tüm organlar gibi burnumuz da aslında inanılmaz işler yapan yaratıcı eseri bir organdır. Burun kırığı olarak adlandırılan durum ise, burun köprüsü denilen üst kemikte çatlak ya da kırılma meydana gelmesidir.

Kişilerin sık olarak karşılaştığı yaralanma çeşitlerindendir. Yaygın nedenleri arasında rakip oyuncu ile temas içeren sporlar, fiziksel kavgalar, düşme veya trafik kazası sonucu yüz bölgesine sert darbe gelmesi gösterilebilir.
Burun kırığının tipik belirtilerine ağrı, şişlik, burun etrafında ve gözlerin altında morarma gösterilebilir. Ayrıca kemik kırıldığı için burunda şekil değişikliği görülebilir ve nefes darlığı yaşanabilir.
Tedavi olarak genellikle bir uzman tarafından kırık kemikler elle yerine oturtulur. Bu işlem lokal anestezi altında yapılır. Cerrahi müdahale çoğunlukla gerekmez.

BELİRTİLER

Burunda kırık meydana geldiğinde bazı belirtiler hemen gözlenirken bazıları da bir iki gün sonra ortaya çıkmaktadır. Örneğin burunda şekil değişikliği yaralanmadan hemen sonra gözlenebilirken şişme ve morarma belirtileri bir gün sonra gerçekleşebilir.
Yaygın olarak karşılaşılan belirti ve bulgular şunlardır:
• Özellikle burna dokunulduğu zaman oluşan ağrı veya hassasiyet
• Burun ve çevresinin şişmesi
• Burunda kanama
• Burun veya göz çevresinde morarma
• Burnun bükülmesi ve normal şeklini kaybetmesi
• Burundan nefes almaya çalışırken zorlanma
• Burundan sümük akıntısı
• Deliklerden birinin ya da her ikisinin tıkandığını hissetmek gibi

Ne zaman doktora görünmelidir?

Aşağıdaki belirtilerin eşlik ettiği bir burun yaralanması yaşarsanız acilen bir doktora görününüz:
• Şiddetli baş ağrısı, boyun ağrısı, kusma veya bilinç kaybının ortaya çıktığı baş veya boyun yaralanmaları
• Nefes darlığı
• Durdurulamayan kanama
• Burun şeklinde şişme ile ilişkili olmayan eğilme ve bükülmeler
• Burundan açık renkli ve sulu akıntı gelmesi gibi belirtiler acil yardım almanızı gerektiren durumlardır.

NEDENLERİ
Burunda kırık oluşmasının yaygın nedenleri şunlardır:
• Futbol, basketbol, güreş ve buz hokeyi gibi rakiple temas içeren sporlarda meydana gelen yaralanmalar
• Fiziksel kavgalar
• Motorlu araç kazaları
• Düşmeler
Ayrıca yürürken kapı veya duvar gibi sabit bir nesneye çarpma da burunda kırılma ve çatlamalara neden olabilir.

KİMLER RİSK ALTINDADIR?
Yüz bölgesinde gerçekleşecek bir yaralanma riskini arttıran tüm nedenler burunda da kırılma riskini arttırmış olur. Bu tür faaliyetlere şu örnekler verilebilir:
Özellikle yüz maskesi ya da kask olmadan Amerikan futbolu ve hokey oynanması
Şiddetli darbelerin olduğu kavgalar
Bisiklet sürme
Gözcü veya yardımcı olmadan ağırlık kaldırma
Emniyet kemeri olmadan motorlu araç kullanma gibi

KOMPLİKASYONLAR
Burun kırıkları ile ilişkili olan komplikasyon veya yaralanmalar şunlardır:

• Septum deviasyonu: Kırıkların ortaya çıkardığı ciddi komplikasyonlardan biridir. Septum deviasyonu, burnun iki bölmesini (burun septomları) birbirinden ayıran ince duvarın yerinden oynamasıdır. Bu durum burun deliklerinde daralmaya yola açar. İnce duvarın tekrar yerine oturtulması için ameliyat yapılması gerekmektedir. Ameliyat sürecinde “dekonjestanlar ve antihistaminikler” gibi ilaçlar durumun düzeltilmesinde yardımcı olacaklardır. Dekonjestanlar kan damarlarının büzülmesine yol açarak hava pasajlarının yeniden açılmasını sağlar. Antihistaminikler ise histaminin (kimyasal bir ajan) etkisini önler ve böylece alerjinin oluşturduğu şikayetlerde etkisini gösterirler.

• Kan Birikmesi: Bazen burun kırıklarına “septal hematom” adı verilen burunda kan toplanması da eşlik edebilir. Septal hematom burun deliklerinden biri veya her ikisini kapatabilir. Durumun kıkırdak hasarına yol açmasını önlemek için acilen ameliyat yapılması ve kanın boşaltılması gerekir.
• Kıkırdak kırılması: Burunda kırıklara yol açan yaralanma trafik kazası gibi yüksek travma içeren bir nedenden kaynaklanmışsa, yüze gelen güçlü darbeler kıkırdak kırılmasına da yol açmış olabilir. Eğer yaralanma ameliyat yapılmasını gerektirecek türden ciddi ise, cerrah kemik kırıkları ile kıkırdak kırıklarını birlikte düzeltecektir.
• Boyun yaralanmaları: Benzer şekilde yüksek travma içeren kaza ve yaralanmalarda boyun bölgesine de zarar gelmektedir. Burun kemiklerini kırmaya yetecek güçteki bir darbenin boyun kemiklerini de etkilemesi olasıdır.

TESTLER VE TEŞHİS
Kırık olup olmadığının anlaşılması için ilk olarak fiziki muayene yapılacaktır. Doktor burun ve çevresine elliyle hafifçe basıp kontrol edecektir. Ayrıca burunda tıkanık ve kırık kemiklerin olup olmadığını görmek için geniz içine de bakacaktır. Muayene sırasında oluşacak ağrıların etkisini azaltmak için burun spreyi ya da enjeksiyon ile lokal anestezi yapılır.
Kırık olduğunu anlamak için genellikle röntgen veya diğer görüntüleme testleri gerekmemektedir. Ancak eğer yaralanmanın şiddeti fiziki muayeneyi imkansız hale getirirse doktorunuz bilgisayarlı tomografi (BT) yapılmasını isteyebilir.

TEDAVİ VE İLAÇLAR
Çarpık veya başka türde şekil değişikliğinin olmadığı burun yaralanmalarında profesyonel tıbbi tedaviye gerek kalmayabilir. Burnun ilgili bölgesine buz ile kompres uygulayarak ve ağrı kesici ilaçlar kullanarak belirtiler giderilmeye çalışılır.
Kırıkların ve yerinden oynamaların düzeltilmesi
Bunun için “kapalı redüksiyon” işlemi veya ameliyat seçenekleri kullanılabilir.

1. Kapalı redüksiyon
Burun içindeki kemik ve kıkırdaklar yerinden oynamışsa, tekrar oturtmak için doktorunuz elle kapalı redüksiyon adı verilen ve cerrahi olmayan işlemi uygulayacaktır. Bu işlem kırık oluştuktan en fazla 14 gün içinde uygulanabilir.
İşlem sırasında, doktorunuz:
• Öncelikle enjeksiyon veya burun spreyi ile burun bölgesini uyuşturacaktır.
• Daha sonra burun deliklerini bir spekulom aygıtı ile genişletecektir.
• Kırık kemik ve kıkırdakların yeniden eski konumuna getirilmesi için özel araçlar kullanır.

2. Ameliyat
Şiddetli kırıklar, çoklu kırıklar ve 14 gün ve daha uzun bir süre tedavi edilmeyen kırklar kapalı redüksiyon ile tedavi edilemez. Bu durumlarda, kemiklerin yeniden düzenlemesi ve burnun eski şekline kavuşturulması (rinoplasti) için ameliyat yapılması gerekir.
Burun septumları (delikleri) zarar görerek tıkanıklık veya nefes almada güçlük yaratıyorsa “septorinoplasti” adı verilen burun estetik ameliyatları önerilir.
Her iki ameliyat da genellikle ayaktan tedavi bazında gerçekleştirilir. Rahatsızlık hissi, şişme ve morarma sık görülen yan etkilerdir ve yaklaşık bir hafta sonra önemli ölçüde geçerler.

YAŞAM TARZI DEĞİŞİKLİKLERİ VE EV İLAÇLARI
Herhangi bir çarpma ya da başka tür yaralanma sonrası burnunuzda kırık oluştuğunu düşünüyorsanız, doktora görünmeden önce ağrı ve şişliği azaltmak için şu adımları uygulayın:
• İlk yapılacaklar için çabuk davranın. Kırık meydana geldiğinde ilk olarak ağzınızdan nefes almaya başlayınız ve kanın boğazınıza kaçmasını önlemek için öne doğru eğiliniz.
• Buz kompresi uygulayın. Yaralanma sonrası şişliği azaltmak için buz paketi veya soğuk bir bezle kompres uygulayın ve ilk 24 ila 48 saat boyunca günde en az dört kez uygulayın. Bir anda 10 ila 15 dakika üzerinde buz veya soğuk kompres tutun. Bölgenin donmasını önlemek için buzu bir beze sarın. Burnun zarar görmemesi ve daha fazla ağrı oluşmaması için çok fazla baskı uygulamayınız.
• Ağrıyı azaltmak için ilaç kullanın. Reçetesiz alabileceğiniz “asetaminofen” veya “ibuprofen” etken maddeli ağrı kesiciler ağrıları hafifletmede faydalı olacaklardır.
• Başınızı dik tutunuz. Özellikle uyurken başınızı dik tutacak şekilde yükseltmeniz şişme ve zonklamaların kötüleşmesini engelleyecektir.

ÖNLEME
Burun kırıklarının önlenmesi için aşağıdaki önlemler faydalı olacaktır:
• Araçla trafikte seyrederken emniyet kemerinizi takınız ve çocuklarınızı özel koltuklarına oturtunuz.
• Buz hokeyi, futbol, basketbol ve diğer sporları yaparken gerekli güvenlik ekipmanlarını giyiniz.
• Bisiklet veya motosiklet sürerken kaskınızı takınız.