Amputasyon Nedenleri

TANIM

Ağır şekilde hasarlanmış, hastalıklı veya artık fonksiyonel olmayan ekstremitelerin kesilerek vücuttan uzaklaştırılması işlemidir.

Günümüzde antibiotik, vasküler cerrahi, reimplantasyon ve kanser tedavisindeki gelişmelere rağmen amputasyon mu yoksa ekstremite kurtarıcı operasyonlar mı yapılması gerektiği olgu bazında tartışılmaktadır. Her zaman eklem kurtarıcı operasyon hasta için en iyi operasyon demek değildir. Hasta, hasta ailesi, cerrah için amputasyon emosyonel bir durumdur. Rezidüel ekstremitede kas balansı mutlaka sağlanmalı, yük aktarımı uygun şekilde transfer edilmeli, orijinalin yenisi ile değiştirildiği unutulmamalıdır. Hemşire, protezci, fizik tedavi uzmanından oluşan bir ekip çalışması ile hasta erken postoperatif rehabilitasyona alınmalıdır.

AMPUTASYONUN NEDENLERİ

A)VASKÜLER HASTALIKLAR VE DİABET

Periferik vasküler hastalıklar sonucu gelişen iskemi en sık amputasyon nedenlerindendir. Bunların yarısında da diabet vardır. Fiziksel muayene, perfüzyon, beslenme ve immunokompetansın değerlendirilmesi gereklidir. Klinik muayene en önemli unsurdur.

1. Doppler US çalışmaları

Ekstremite kan akımının en objektif ölçümü bu yöntemle yapılabilir. Ayak parmak ölçümleri, topuk ölçümlerine göre daha iyi sonuç verir çünkü damar içi kalsifikasyon (yanlış ölçümlere neden olabilir) buralarda olmaz.

2.Transkutanöz Oksijen ölçümleri

Noninvazif olarak PO2 ölçümü yapılabilir. Cilde özel bir ısı kontrollü elektrot yerleştirilir. Akut sellülit ve ödem varlığında yanlış değerler çıkabilir.

3.Xenon 133 çalışmaları

Aktif maddenin ciltten temizlenmesi çalışmasıdır. Amputasyonun iyileşme potansiyeli belirlenmesinde faydalıdır fakat testi uygulamak zordur. Madde cilde enjekte edilip ciltten temizlenmesi gama kamera ile saptanır. Çok selektif bir yöntem değildir.

4.Floresein çalışmaları

IV florosein enjeksiyonundan sonra, gözlem veya dijital florometre ile cilt kan akımı değerlendirilip yara iyileşmesi hakkında bir fikir edinilmiş olur. Çok sık kullanılmamaktadır ve değerliliği konusunda şüpheler vardır.

5.Arteriografi

Amputasyonun seviyesinin belirlenmesinde faydalıdır. Güdük ucu iyileşme potansiyeliyle pek ilgisi yoktur. Arteriel rekonstrüksiyon ve anjioplasti durumlarında endikedir.

6.Beslenme ve immunkompetans çalışmaları

Her ikisi de direkt olarak yara iyileşmesi ile bağlantılıdır. Total albumin seviyesi ve total lenfosit sayımı tarama testi olarak kullanılabilir. Total albumin sayısı 3g/dl üzerinde ise ve total lenfosit sayısı 1500/ml ise iyileşme potansiyeli yüksektir.

7.Diğer çalışmalar

Aktivite seviyesi, ayağa kalkma potansiyeli, taşıma yetenekleri, genel tıbbi durum hastanın amputasyon seviyesinin belirlenmesinde rol oynar. Bugün dizaltı amputasyonlarında başarı oranı %80 civarındadır. Ambulatuar hastalarda amaç en fonksiyone, olabildiğince distal amputasyonu yapmak ve protezi hemen uygulamaktır. Non-ambulatuar hastalarda ise amaç; yara iyileşmesini sağlamak, komplikasyonları minimale indirmek, oturma dengesini sağlamak ve pozisyon değişikliğini hızlandırmaktır.