amfetamin etkileri
Amfetamin ruhsal açıdan uyarıcı etkisi olan bir maddedir, sinir dokusunda yüksek oranda birikerek etkisini gösterir. Ruhsal-sinirsel etkileri alman madde miktarına, kaç kez kullanıldığına ve kullanan kişinin ruhsal yapısına ve kişiliğine bağlıdır. Merkez sinir sistemini uyarması nedeniyle sara nöbetlerini tedavi edici etkisi vardır; damar duvarının gerginliğini etkileyerek kan basıncını yükseltir ve uykusuzluğa yol açar. Bu etkisi nedeniyle uyku ilaçları ya da alkol gibi merkez sinir sistemini baskılayan maddelerin alınmasıyla ortaya çıkan zehirlenmelerde kullanılır. Miyas- teni tedavisinde, beyindeki iştah merkezini ketlediği ve metabolizmayı etkin- leştirdiği için zayıflatıcı tedavilerde amfetamin türevlerinden yararlanılır.
Tedavinin dışında amfetamin, dünyada özellikle gençler arasında uyarıcı olarak giderek daha fazla kullanılmaktadır. Uyuşturucu maddeler gibi bağımlılık yapabildiğinden amfetamin kullanan kişi dozu giderek artıracaktır. Ağızdan alman 10-30 mg’lik tek bir doz kişiyi daha dikkatli ve uyanık kılar, inisiyatif ve yoğunlaşma gücünü artırır, özgüvenini pekiştirir, daha rahat konuşmasını sağlar. Aynı anda birden fazla işe girişme kapasitesini artırırsa da, işin niteliğini artırmaz. Fiziksel etkinliği artırarak daha az çabayla iş yapılabilmesini sağlarsa da zihinsel etkinliğin niteliğinde bir değişiklik olmaz. Yorgunluk duygusunu azaltır, uyku gereksinimini azaltmadan geciktirir, kimi zaman coşkunluğa varabilen bir aşırı neşe ve hareketlilik sağlar. Etkiler ilacın alınmasından yarım saat sonra ortaya çıkar, 3- 9 saat sürebilir; sona erdiğinde yerini derin bir yorgunluk duygusu ve zihinsel çöküntüye (depresyon) bırakır.
Almanmadde miktarı daha da artırılırsa bağımlılık gelişir. Böylece giderek birkaç saat içinde alman 50 tablet ya da buna eşdeğer miktarın vücuda şırınga edilmesi merkez sinir sistemi üzerinde tok- sik etkiler gösterir. Önce baş dönmesi, titreme, huzursuzluk, uykusuzluk, konuşkanlık, reflekslerde artma ve cinsel istek artışı ortaya çıkar; daha sonra, özellikle ruh hastalarında saldırganlık, yönelim bozukluğu, panik, varsanılar, hatta cinayet ya da intihar girişimleriyle sonuçlanan delirium gelişebilir. Amfe- taminin kalp ve dolaşım sistemi üzerindeki etkisiyle üşüme, ciltte solukluk ya da kızarıklık, kalp ritminde değişiklikler, göğüste baskı hissi ve anjina tipi ağrılar, düşük ya da yüksek tansiyon görülür. Sindirim sisteminin etkilenmesiyle ağızda kuruma, metalik bir tat, iştahsızlık, bulantı, kusma, ishal, karın ağnları ortaya çıkar. Son evrede görülen dolaşım yetmezliği, çırpınmalar, beyin kanaması ve koma ölümle sonuçlanır.Toksik dozlar genellikle 15 mg'nin üstündeyse de kişiden kişiye çok değişir; bazı bireyler 400-500 mg'lik dozlara bile dayanabilir.
Bununla birlikte, toplardamardan verilen 120 mg'lik tek bir doz hızla ölüme götürür. Amfetamin zehirlenmesi, bu maddenin sporda verimi artırmak için kullanılması nedeniyle de büyük önem taşır. Sporcularda doping çok yaygındır; amfetamin kimi zaman at yarışlarında atlara da verilir. Sporculann doping maddeleri listesinde yer alan amfetamini yarışmalardan önce almaları yasaktır. İlacın uzun süre alınması yüksek dozlara (hatta 1 gr'nin üstündeki dozlara) dayanıklılığı artırır. Doğal olarak bu kişilerde sıklıkla toksik psikoz tablosu ve başka patolojik zihinsel belirtiler gelişir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
