Akciğer Zarı Hastalıkları

Her iki akciğerin dış yüzeyini ve göğüs kafesinin içini kaplayan zara plevra denir. Akciğerler ile göğüs kafesi arasında potansiyel bir boşluk mevcuttur. Normalde akciğerlerin kendisi nefes alıp vermekle hareket etmez, göğüs kafesi ve diyafragma kasının hareketi ile pasif olarak hareket eder. Sürtünmeyi azaltmak için plevra boşluğunda yaklaşık 20 mililitre sıvı vardır. Bunun artmasına plörezi denilir. Bu potansiyel boşlukta hava toplanmasına da pnömotoraks denir. Akciğer zarlarının iyi ve kötü huylu tümörleri de vardır.

Plörezi: Akciğer zarları (plevra) arasında sıvı birikmesidir. Akciğer ve akciğer dışı birçok hastalığa bağlı olarak ortaya çıkabilir. Plöreziye sebep olan başlıca durumlar şunlardır:

Enfeksiyonlar: viral enfeksiyonlar, bakteryel enfeksiyonlar (zatürree) Tüberküloz (verem), akciğer absesi ve plevranın kendisinin iltihabı (ampiyem).

Tümörler: akciğerin veya akciğer zarının kanseri (mezotelyoma), başka kanserlerin akciğer veya akciğer zarına yayılımı.

Bazı romatizmal hastalıklar: Romatoid artrit, SLE (lupus), Ailevi akdeniz ateşi gibi.

Diğer organ hastalıklarına bağlı sıvı toplanması: kalp, böbrek veya karaciğer yetmezliği, tiroid bezinin az çalışması, vücutta protein azalması.

Göğüs kafesi içindeki organların yaralanması: yemek borusu, lenf yolları, kaburga kırıklarına bağlı kanamalar gibi.

Bazı ilaçlar veya göğüs bölgesine ışın tedavisi uygulamasından sonra da plörezi gelişebilir.

Pnömotoraks: akciğer zarları arasına, göğüs kafesi içine hava birikmesi ve akciğerlerin sönmesidir. Travmaya bağlı, kendiliğinden veya bu bölgeye yapılan girişimlere bağlı olabilir. Aniden gelişir. Miktarına bağlı ve kişinin akciğerinin durumuna göre hayatı tehdit edici olabilir. Özellikle tansiyon pnömotoraks denilen durumda her nefes alışta boşluk artar, ana damarlar bükülüp kalbe kan gitmez olur. Gerçek bir acil durumdur. Anında tanıyıp müdahale etmek hayat kurtarıcıdır.

Plevral tümörler:akciğer zarlarının iyi ve kötü huylu tümörleri vardır. Genellikle asbest denilen, yurdumuzda bazı bölgelerde beyaz toprak içinde bulunan maddeye uzun süreli maruz kalmakla olur. Mezotelyoma denilen kötü huylu olan akciğer zarı kanseri, 6 ay- 1 yıl içerisinde hasta kaybına yol açabilen tehlikeli bir hastalıktır. Son yıllarda yeni tedavilerle bu süre artırılmaya başlanmıştır.

İyi huylu olan zar tümörleri ise genelde tesadüfen teşhis edilir ve ameliyata gerek olmadan takip edilebilir.

Ampiyem:akciğer zarlarının kendisinin iltihabıdır. Direkt zarların iltihabı olabileceği gibi tam iyileşemeyen komşu akciğer iltihabından da gelişebilir. Önceleri en sık sebebi tüberkülozdu, son yıllarda tüberküloz dışı bakteriler daha fazla görülür olmuştur. Uzun soluklu bir tedavisi vardır.

Akciğer zarı hastalıklarında belirtiler:

Hastalar genellikle nefes darlığı, halsizlik, iştahsızlık ve göğüs ağrısı ile hekime başvururlar. Hastalık ne kadar hızlı ilerlerse ağrı ve nefes darlığı o kadar şiddetlidir denilebilir.

Akciğer zarı hastalıklarında tanısal yaklaşımlar:

Öncelikle hastanın hikayesinin ayrıntılı bir şekilde alınması ve titiz bir muayene gereklidir. Ardından radyolojik yöntemlere başvurulur. Bunlar röntgen, ultrason ve bilgisayarlı tomografidir. Hem akciğeri hem de sıvının durumunu iki boyutlu gösterdiğinden tomografi teşhiste çok yardımcı ve yol göstericidir.

Torasentez:Göğüs boşluğunda biriken sıvıdan bir enjektörle sıvı alma işlemidir. Sıvının görünümü ve biyokimyasal tetkiki bizlere yol gösterbilir.

Kapalı plevra biyopsisi: plevra zarından kalınca bir iğne gibi cihazla örnek almaktır. Körlemesine yapıldığı için tanıyı verme ihtimali bazen yeterli olmayabilir.

Açık plevra biyopsisi ve Torakoskopi: uyutularak görerek biyopsi almak demektir. Videotorakoskopi ise kapalı yöntemlegöğüs duvarından açılan küçük deliklerden kamera ile girilerek tüm plevra boşluğu görülebilir ve hastalıklı bölgeden görülerek biyopsi alınır. Bu sırada sıvı da boşaltılmış olur. Olguların çok büyük bir kısmında kesin tanıya ulaşılır.

Tedavi:

Plevra hastalıklarında tedavi teşhise göre yönelik olarak cerrahi veya tıbbi tedavi uygulanır.