Erzurum

Erzurum, kaplıca ve İçmeleriyle sağlık turizmi için çok iyi bir potansiyel oluşturur. Her zaman gelişmeye ve yenilenmeye açık olan bu potansiyel, ileride önemli bir gelir kaynağı olmaya adaydır. Ildeki şifalı su kaynakları hemen her ilçeye yayılmış durumdadır. Gerek ülke çapında, gerekse yöresel olarak hastalara şifa dağıtan bu sular, genellikle bataklık kokusu veren bitümlü sulardır. Su hafif yeşilimtırak renkte olduğu halde, üstünde siyah renkli suya dönüşen köpükler toplanır.

Karbondioksit çıkışından hasıl olan bu köpükler ilk anda hafif terebentin kokusu verir. Daha sonra bu koku kaybolur ve yerine çürümüş otkök kokusu duyulur. Erzurum ilinde bulunan şifalı suları ilçe bazında: ırayla inceleyecek olursak, karşımıza aşağıda görülen zengin IJ. tablo çıkacaktır.

İçerdikleri madensel tuzlar ve yüksek endikasyon etkileriyle bu sular, uzun yıllardır sürdürdükleri ünlerini tamamen hak etmiş şifa kaynaklarıdır. Kiğı Kaplıcası, Gökçe oğlan Kaplıcası ve Hemzen Kaplıcası'yla. Tekrnan ilçesi ön sıralarda yer alır. Bu kaplıcalar yöre halkının rağbet ettiği yerlerdir.

Ilıca Kaplıcası ise; Erzurum'un 15 kilometre batısında, Ilıca ilçesindedir. Eski konumuna izafeten 'Ilıca köy Kaplıcası' da denir. Sodyum bikarbonatlı, demirli ve hidrokarbonlu bir sudur. Bu analiz, dünyanın ender sularında bulunan bitüm ve hidrokarbonun, aynen Fransa'da, Kafkaslarda, A.B.D. ve Çin'deki ünlü kaplıcalarda tespit edilen özelliklere sahip olduğu sonucunu doğurmuştur. Kaplıca kaynağının sıcaklığı 38°(, pH değeri 6,6, radyoaktivitesi 100 emandır.

İçme olarak pek faydalanılmayan bu değerli suyun banyo tedavisi; beslenme bozukluklarına, romatizma ve nevraljili hastalara çok iyi gelir. Özellikle, beslenme bozukluklarına bağlı cilt hastalıklarında ve diğer deri hastalıklarında önerilmeye değer bir sudur. Yeterli seviyede sosyal tesisin bulunduğu kaplıca alanında; üç adet genel tedavi havuzuyla çok sayıda özel banyo bulunur. 42 yataklı bir otel ile 20 adet bağımsız evden oluşan konaklama olanakları, bu konudaki talepleri karşılayacak düzeydedir.

Olur, ilçesinde kaplıca suyu kaynağı tespit edilen, ancak henüz değerlendirilmeyen Erzurum'da; Tortum ilçesinde yine şifalı bir maden suyu kaynağı oları Sivri tepe İçmesi, Hınıs ilçe merkezinde Oya çevirme Maden Suyu, ilçeye bağlı Harami köyünde Harami Köyü Maden Suyu, Oltu ilçesinde romatizmaya iyi gelen suyuyla Oltu Çermiği, yine Horasan ilçesinin Çiftlik köyündeki Çiftlik Köyü Maden Suyu, Kara derbent köyündeki Kara derbent Köyü Maden Suyu, Işekilyas köyündeki Işekilyas Köyü Maden Suyu ve Aklaş köyündeki aklaş Köyü Maden Suyu, yöre halkına hizmet veren şifalı su kaynaklarıdır.

Erzurum'un eski adı Hasan kale olan, il merkezine 39 kilometre uzaklıktaki Pasinler ilçesi ise, Pasinler Kaplıcası'yla tanınmıştır. 'Hasan kale Ilıcası' diye anıldığı da olur. Pasinler; deniz seviyesinden 1690 metre yükseklikte, yeşillikler içinde şirin bir ilçedir. Tarihi ve turistik önemi haiz birçok değerin yanı sıra, şifalı kaplıcalarıyla da ün yapmıştır.

Kaplıca; kale ve tren istasyonu karşısında, Hasan kale Çayı‘nın kenarındadır. 1536 yılında, Dulkadiroğlu soyundan Erzurum Sancak Beyi Mehmet Han Paşa (Öl. 1569) ile kardeşi Mirza Ali Paşa tarafından yenilenmiş, 1749 yılında onarılmıştır. 'Büyük Çermik' ve 'Küçük Çermik' diye iki bölümdür. Büyük Çermik kubbeli olup, ortada büyük bir havuzu vardır. Giriş kapısının üzerinde, hicri 1163 'miladı 1749' tarihli, mermerden yapılmış dört satırlık onarım yazıtı ile kapı kemeri üzerinde, hicri 793 'miladı 1391' tarihli, nesih tarzı yazıyla yazılmış orijinal yapım yazıtı yer almaktadır. Soyunma yerlerinin üst kısımları kabartma halde ağaç, yaprak ve kuş motifleriyle süslenmiştir.

Kaplıca kaynağının sıcaklığı 4041°C, radyoaktivitesi 70 eman, pH değeri 6.65'dir. Sodyum bikarbonatlı, klorürlü, radonlu ve karbondioksitlidir. Suyu içilebilir niteliktedir. İçme kürleri; hipostenik mideler, lenfatik ve anemik hastalar için faydalıdır. Hafif diüretik etki gösteren suyunda yapılacak banyo kürleri ise; romatizma, nevrit, nevralji ve kadir, hastalıklarında, eklem kireçlenmelerinde, sinir kas yorgunluklarının giderilmesinde ve diğer sinir hastalıklarının tedavisinde çok iyi sonuçlar verir.

Havuza girildiğinde, dipten gelen sıcak suyla birlikte köpük halinde yükselen karbondioksit tane ciflerinin yaptığı etki, özellikle nevraljili hastaların ağrılarının çabuk geçmesine yardımcı olur. Kaplıcada; biri çocuklar için olmak üzere iki adet genel havuz, dört adet sıra ve yedi adet özel banyo bulunmaktadır.

Erkekler kısmındaki havuz çok derin olup, kaynağın üzerine yapılmış ve bir adam boyu derinliğine ızgara döşenmiştir. 72 yataklı bir etele 26 yataklı bir motel, diğer yardımcı tesislerle birlikte konaklama ihtiyaçlarını gidermektedir. Kaplıcanın ilçe merkezinde bulunması, her türlü gereksinimlerin karşılanmasında kolaylık sağlamaktadır. Pasinler civarındaki muhtelif kaynaklardan çıkan su lasın bileşimleri ana çizgileriyle birbirine benzemektedir. Bunlar, 34 gram total mineralizasyon içeren tuzlu bikarbonatlı, kalevi ve toprak kalevili termal sulardır. Termal iteleri bir kaynaktan diğerine değişmektedir. Yukarıda incelediğimiz Hasan kale Ilıcası'nın suyu sadece fazla miktarda radyoaktif emanasyon içerir.

Köprüköy ilçesindeki Çoban dede Çermiği'nde ise çok fazla miktarda karbondioksit bulunur. Termal itesi düşüktür ve total mineralizasyonu da diğer maden sularına göre çok daha az olup. litrede 1,5 gram civarındadır. Buna göre; ilk gruba giren sular dış uygulamalarla değerlendirildiklerinde, termal iteleriyle sedatif, içerdikleri karbondioksit ile de vazodilatatör etki gösterirler. İçme kürü tarzında kullanıldıklarında; bundan önceki sularda belirtildiği gibi, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi ve metabolizma hastalıklarıyla diyabet vakalarında değerlendirilebilirler. Radyoaktif gazlar bakımından zengin olan Hasan kale Ilıcası gibi düşük termal iteli sular, ısıtıldıkları takdirde aynı endikasyon özellikleri gösterirler.

Radyoaktif emanasyon içermeleri, sedatif etkilerini ve ürik 'asit atımını arttırıcı etki gösterir ve bu etkiyi daha belirgin bir şekle sokar. İçme kürü olarak ise diğerlerinden farklı bir özellikleri yoktur. Çoban dede Çermiği'nin suyu da fazla bir termalice göstermez. Bu su, litrede 1.5 gramın üstünde karbondioksit içermesi nedeniyle çok iyi bir sofra suyu olarak kullanılabilir. Bu nedenle, şişelenerek piyasaya sunulması ciddi olarak düşünülmelidir.

Çoban dede Çermiği, Köprüköy ilçesine 3,5 kilometre uzaklıkta olup, halk arasırıda 'Deli Çermik' diye de anılmaktadır. Üstü açık lir havuzun yanından kaynar. Kaptasın üzeri ise kapatılmıştır. Sodyum bikarbonat, kalsiyum, karbondioksit, demir ve bromür içeren suyunun sıcaklığı 26°C, pH değeri 6,1, radyoaktivitesi 0.59 emandır. Içeriğinde madensel tuzların az bulunması nedeniyle İçmeye uygun değildir.

Yöre halkı tarafından ılık suyunda banyo yapmak ve çamurundan yararlanmak suretiyle değerlendirilmektedir. Banyo tedavisi; düşük tansiyonlular, astenik tip ve anemik bünyeler, romatizma ve deri hastalıkları, siyatik ve felçlere önerilmektedir. Kaynak civarırrda kükürt kokusu duyulmaz. Hastalar, suyun oluşturduğu bikarbonatlı çamuru vücutlarına sürerek fayda sağlarlar.

Önce, çamuru sürüp güneşe yatarlar, sonra çamur kuruyup bedeni sıkıştırmaya başladığında, ılık suya girip temizlenirler. Bu tarz bir tedavi şekli ve süresi sonunda, özellikle ağrılı hastaİıkIarın son bulacağı yolunda yaygın bir kanıya sahiptirler. Şifalı suyunun özelliklerini kaybetmemesi, yabancı sızıntı ve farklı karışımlardan korunması amacıyla kaptanı yapılan çermiğin, gerek tedavi tesislerinin, gerekse konaklama ve sosyal tesislerinin henüz yeterli düzeye çıkarılmamış olması üzüntü vericidir. Uzun yıllardan beri halkın rağbet ettiği yerlerin başında gelen bu şifalı kaplıcada, 20 yataklı 6 pansiyon hizmet vermekte, diğer gereksinimler yakın olan ilçe merkezinden karşılanmaktadır.

Köprüköy ilçesindeki bir diğer ılıca da; Dullu bucağına 6 kilometre uzaklıktaki Akdağ köyünde bulunan Akdağ Ilıcası'dır. Açık ılıca tarzında olduğundan genellikle erkeklerin rağbet ettiği bir yerdir. Kükürt ve uranyum içeren çamuru, cilt yaralarına, egzama ve kaşıntılara, mide, bağırsak ve karaciğer rahatsızlıklarına iyi gelmektedir. Erzurum, bu bölümün başında da belirtildiği üzere çok zengin şifalı su kaynaklarına sahip bir ilinizdir.

Saymakla bitmeyecek sayıda kaplıca 'çermik' ve İçmeleri, ziyaretçiler tarafından kısa süren yaz sezonu boyunca dolup taşar. Bunlar arasından; Çorak tçmesi ve Süngerci İçmesi, mide hastalıklarına iyi gelen sularıyla, Hölenk Kaplıcası, Maman Kaplıcası, Gelinseldi Çermiği ve Asboğa Çermiği, karaciğer ve safra yolu hastalıklarına, bağırsakların düzenli çalışmasına etki eden şifalı özellikleriyle dikkati çeker. il merkezinde, Abdurrahman Gazi Türbesi'nin bulunduğu yerde, manzarası ve havası güzel bir dinlenme ve ziyaret yerinden kaynayan Erzurum Maden Suyu da, böbrek hastalarının sıkça yararlandığı şifalı bir sudur.

Buraya, kent merkezinden kalkan dolmuşlarla ulaşmak mümkündür Erzurum'un çevre ilçelerinde çok sayıda şifalı su kaynağı bulunduğu halde, bunların çoğundan konaklama tesisi bulunmayışı nedeniyle yeterli ölçüde yararlanmak mümkün olamamaktadır. Bu yüzden, dışarıdan gelecek ziyaretçiler, her türlü sorunları için Erzurum Turizm Danışma Bürosu'na müracaat etmelidirler.