Denizli

Denizli'nin şifalı suları hakkında söylenecek pek bir şey yoktur.

Yerleşim yerlerine yakın bölgelerde yer alan bu şifalı sular, Ege Bölgesi'nin turistik hareketliliğinin etkisi altında yoğun bir ilgiyle karşılanırlar. Denizli ilindeki kaplıca ve İçmeler, gerçekten kent merkezlerine yakın yerlerde olup turizmin gelişmesini hızlandıracak özelliktedir. Özellikle Pamuk kale ve Kara hayıt suları, yerli ve yabancı turistlerin sürekli ilgisini çeker. Sarayköy, ildeki şifalı su trafiğinin en yoğun yaşandığı ilçeleri n başında gelir. leçede, küçüklü büyüklü pek çok sayıda şifalı su kaynağı bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla; Ortakçı Ilıcası: Bu ılıcanın ünü, Sarayköy ilçesinin bir 'Ilıcalar kenti' olarak tanınmasına neden olmuştur. Sodalı sıcak bir suyu vardır. Ayrıca sülfat içermesi, suyun endikasyon özelliğini arttırır.

Banyo tedavisi; deri hastalıklarına, rornatizmal ve kalpdamar hastalıklarına iyi gelir. Mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi rahatsızlıklarında, beslenme bozukluklarının giderilmesinde olumlu etkisi görülür. Ilıcada, yeterli düzeyde tedavi üniteleri ve kısıtlı da olsa konaklama olanakları mevcuttur. Sosyal tesisler açısından sıkıntı çekilmez.

Inaltı Kaplıcası: Sarayköy ilçesindeki bir başka şifalı su kaynağı Inaltı Kaplıcası'dır. 'lnaltı Hartamı' diye de bilinir. Suyu, Ortakçı Ilıcası ile benzer özellikler gösterir. Fazladan olarak kükürt içermesi, solunum yolları ve romatizmal hastalıklar üzerinde daha etkili olmasını sağlar. Bu nedenle yoğun bir ilgiyle karşılanır. Sezon boyunca kaplıca alanında kurulan çadırların manzarası görülmeye değer.

İnsanlar, haftalarca çadır ve araba içlerinde yatarak hastalıklarına şifa ararlar. Burhaniye Kaplıcası: ilçeye bağlı Burhaniye köyünde bulunan, kendi çapında tesislere sahip bir kaplıcadır. Yöre halkı tarafından çok rağbet görür. Suyu, çeşitli hastalıkların tedavisinde değerlendirilmektedir. Kabaağaç Kaplıcası ve İçmesi: Sarayköy'ün batısında, ilçe merkezine 20 kilometre uzaklıkta, Kabaağaç köyündedir. Her çeşit deri hastalığına ve romatizmaya iyi gelen çok sıcak bir suyu vardır.

Bu su, aynı zamanda İçme olarak kullanılır. Sindirim sistemi üzerinde olumlu etki yapar. Tekkeköy Kaplıcası ve İçmesi: Sarayköy'ün 20 kilometre uzağındaki Tekke köyündedir. Sodalı sıcak maden suları grubuna giren suyu, aynı zamanda kükürtlüdür. 90°PC‘ye kadar ulaşan sıcaklığıyla bu su, ancak soğutulduktan sonra kullanılabilir hale gelebilmektedir. Banyo tedavisi; solunum yolu hastalıklarına, cilt hastalıklarına ve romatizmaya çok iyi gelir. İçme olarak kullanılması halinde; mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi rahatsızlıklarına ve beslenme bozukluklarına yararlıdır.

Tekke kokar: Tekkeköy sınırları içinde yer alan, sızıntı halindeki kaynak sularının değerlendirildiği şifalı bir alandır. Kaplıca özelliğinden ziyade 'açık ılıca' tarzında hizmet veren, genelde romatizmal hastalıklardan şikâyetçi olanların, kükürt içerikli su ve çamuruna girerek şifa aradıkları bir yerdir.

Kızıl dere Kaplıcası ve İçmesi: Sarayköy'e II kilometre uzaklıkta, Kızıl dere köyündedir. Burası, Türkiye'de ender bulunan jeotermal alanlardan birine ev sahipliği yapar. Köyün yakınlarından 100 C ve daha fazla sıcaklıkta sular kaynamaktadır. Sıcak su ve buhar karışımının oluşturduğu bu olağanüstü enerji kaynağı kuyuların her birinden, günde 300500 ton arası sıcak su ve 40 ton karşılığı da buhar elde edilmektedir.

Suyunun zengin bir bileşimi vardır. Tuzlu, sodalı ve sülfatlı bir sudur. Gerek kaplıca, gerekse İçme yoluyla kullanılması, solunum yolları, kalpdamar ve romatizmal hastalıklar üzerinde olumlu etki eder, beslenme bozukluklarını giderir.

Bölgenin bir plan dahilinde ele alınmasının ve çok işlevli bir termal merkez haline getirilmesinin zamanı gelip de geçmektedir. Denizli'nin Çivril ilçesinde bulunan Bul koz Suyu, ilçenin tek şifalı su kaynağıdır. Çivril Uşak karayolu üzerinde, ilçe merkezine 19 kilometre uzaklıkta, Gürpınar beldesindedir. İçme olarak kullanılır. Yine Denizli'nin Babadağ ilçesinde bulunan Babadağ Kaplıcası da; bağırsak hastalıkları ve safra yolları üzerinde olumlu etkileri görülen bir kaplıcadır. 'Babacık Kaplıcası' diye anıldığı da olur. Buldan ilçesi ise, ilin en önemli kaplıcalarını bünyesinde barındırır. Kamara Kaplıcası'nın yanı sıra, ilçe merkezine 2 kilometre uzaklıkta bulunan Buldan İçmesi; şifalı özellikleri olan sıcak su kaynaklarıdır. Buldan İçmesi‘ne daha çok yöre halkı rağbet etmektedir.

İçme iki kaynaktan oluşur: a) Baş kaynak= Bikarbonatlı, kalsiyum, magnezyum ve demirlidir. Yüksek oranda karbondioksit içerir (908,1 mg/lt). Temperatürü l.5°C, radyoaktivitesi 8.91 eman, pH değeri 6.6.'dır.

b) Orta kaynak= Bikarbonatlı, kalsiyum ve magnezyumludur. Karbondioksit oranı daha yüksektir. (l034 mg/lt) Ternperatürü 16°C, radyoaktivitesi 8 eman, pH değeri 6.14'dür. Bu kaynaklar, sofra suyu niteliğindedir. Litrede bulunan total mineralizasyonu 1 gramın altında olduğundan oligometali k sular sınıfında, bikarbonat anyonu karşısında toprak alkali katyonlarının kuvvetli oluşu nedeniyle de bikarbonatlı ve toprak alkali maden suları grubunda yer almaktadır. Bunun yanı sıra, bol miktarda karbondioksit içerdiklerinden, bu bileşimleriyle mide, bağırsak, safra kesesi ve karaciğer sistemlerinin gerek salgı, Grease normal fonksiyonları üzerinde olumlu etki yaratmaları doğaldır.

Buldan İçmesi, tedavi tesisleri bakımından ele alınacak olursa, yeterli düzeyde değildir. Birkaç çeşme ve yardımcı tesislerden ibarettir. İçmelerden yararlanmak isteyenler, günü birlik gelip gitmektedirler. Konaklama, ancak ilçe merkezinde yapılmaktadır.

Buldan'ın en önemli şifalı su kaynağı ise, Yenice Kaplıcası'dır. ilçeye 16 kilometre uzaklıkta, Yenice köyü sınırları içindedir. 'Yenice Suyu' ya da daha yaygın ismiyle 'Çizmeli Hamam)' diye de anılır. Kaplıca alanının deniz seviyesinden yüksekliği 120 metredir.

Kaplıca yakınında Roma döneminden kalma eski Tripolis kenti yıkıntıları bulunmaktadır. Bazı araştırmacılar, hamamın Romalılarca işletildiğine dair not düşmüşlerdir. Ancak bu konuda somut kanıtlara henüz ulaşılamamıştır. Kaplıcanın iki kaynağı vardır:

a) Hamam kaynağı= Bikarbonatlı, kalsiyum ve sodyum sülfatlıdır, Litrede 818,4 miligram karbondioksit içerir. Ternperatürü 41,5°(, radyoaktivitesi 0.17 emandır.

b) Açık kaynak= Bikarbonatlı, sodyum, kalsiyum sülfatlı ve karbondioksitlidir. (572 mg/It.) Ternperatürü 56°(, radyoaktivitesi 1.49 eman, pH değeri 6,4‘tür. Banyo tedavisi; romatizma, nevralji, nevrit, kadın hastalıkları, kalp hastalıkları ve damar sertliği için önerilir. İçme tedavisi ise; karaciğer, safra yolları ve bağırsak hastalıkları için tavsiyeye şayandır. İçimi. çok hoş bir sudur. Bu sular, mineral bakımından zengin sulardır. Acı bikarbonatlı, alkali ve toprak alkali maden suları grubundandır. Bileşimlerinde yaklaşık olarak 1 gram serbest karbondioksit bulunmaktadır. Bu tür sular İçme kürleri şeklinde kullanıldıklarında, karaciğer, safra kesesi, mide ve bağırsakların salgı sistemleri ve böbrekler üzerinde olumlu etki yaparlar. Sıcaklıklarının 40-50 ( arasında olması nedeniyle, dış uyumalarda özellikle sedatif etkisinden yararlanılır. Bir taraftan lokomo tor sistemin ağrılı hastalıklarında, diğer taraftan, karbondioksitin verdiği vazodilatatör özelliği ile de, damar sertliğine bağlı dolaşım sistemi yetersizliği sendromlarında değerlendirilirler.

Kaplıcada, toplam yatak kapasitesi 500 civarında olan değişik konaklama tesisleri bulunmakta, sosyal gereksinimler açısından herhangi bir sıkıntı yaşanmamaktadır. Denizli'ye 22 kilometre uzaklıkta bulunan Pamukkale'ye gelince; burası travertenleri (pamuktaşları) ile yeryüzünde eşi bulunmayan bir doğa harikasıdır. İşte, bu travertenlerin az gerisinde bir ılıca vardır. Bu ılıcanın topraktan fışkıran ve bir göl meydana getiren karbondioksit gazlı, sıcak ve kireçli suyu, derin kanallar içinden akarak ovaya dökülür.

Binlerce yıldan beri devam eden bu akış sonunda, sıcak ve kireçli su, kaynaktan uzaklaştıkça soğur ve katılaşır. Katılaşınca da, tabakalar ve basamaklar halinde travertenleri, yani pamuktaşlarını oluşturur. Bugün hayranlıkla seyredilen Pamukkale travertenleri işte böyle meydana gelmiştir. Uzaktan bakınca pamuk yığınlarını andıran beyaz pamuktaşlarının çevresinde, modern turistik tesislerin yükselmesi gecikmemiştir.

Dünyanın dört bir köşesinden gelen turistler, hem doğa harikası pamuktaşlarını seyrederler, hem de aynı bölgede yer alan İyonların 'Kutsal şehri' Hierapolis ören yerini dolaşırlar. Unesco'nun 'Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunması Sözleşmesi'ne göre, dünyanın olağandışı evrensel değerlerinin uluslararası boyutta korunmaları ve bunların ileriki nesillere bozulmadan aktarılmaları için hazırlanan listede, Pamukkale'ye, hem ünlü traverten havuzları, hem termal kaynaklar ve hem de antik Hierapolis kentinin arkeolojik değeri nedeniyle yer verilmesi boşuna değildir.

Travertenleri meydana getiren bu sular, aynı zamanda, Türkiye'nin en önemli termal merkezlerinden biri sayılan Pamukkale Ilıcası‘na da kaynaklık ederler. Üç ayrı noktadan çıkan bu kaynaklar, çok sayıda termal tesisin havuz ve banyolarından geçtikten sonra ovaya doğru yönelir. Uçurum şeklindeki yamaçtan aşağı çağlayarak akarken, suyun içindeki karbondioksit birden uçar ve kalsiyum bikarbonatın karbonat haline dönüşerek çökelmesinden, beyaz renkli söz konusu taşlar oluşur.

Karbondioksitin fazla çıkması nedeniyle, ılıca alanının üstünde pek fazla kuş görülmez. Hatta bazen uçan kuşların bile gazdan etkilenerek yere düştükleri yöre halkı tarafından anlatılmaktadır. Kaplıca sularının aktığı yerlerde ise, en mahir bir elin dahi güç işleyebileceği ince nakışlarla süslenmiş kademeli teraslarda dünyanın eşine az rastlanır bir manzarası meydana gelir.

Kaplıcanın tarihi çok eskilere dayanır. Yakınında yer alan tarihi Hierapolis kenti, M.Ö. 34000 yıl önce kurulmuş çok eski bir kenttir. Çürüksü Ovası'ndan 100 metre kadar yükseklikte bulunan, kuzeyi Büyük Çökemez Dağı 'Çalmağı' ile kapalı bir düzlük üzerindedir. Hierapolis'in burada kurulmasının nedeni, dünyaca ünlü şifalı suyun varlığıdır. Makedonya egemenliği sırasında bugünkü şehrin çekirdeğinin atılmış olduğu, daha sonraları Bergama Kralı II. Eumenes tarafından M.Ö.190 yılında kentleştiği ve şehre Mysia Kralı Tele fos‘un karısı güzel Hiera'ya izafeten Hierapolis dendiği bilinmektedir.

'Kutsal Şehir' anlamına gelen bu kent, M.Ö.60 yılında, ünlü Roma İmparatoru Neren zamanında bir yer sarsıntısı sonucu tamamen yıkılmıştır. O zamanki şehirde 15 adet termal hamam bulunmaktaydı. Ayrıca, Pamukkale'nin şifalı suyunun çevresinde dini ayinlerin yapıldığı, şenliklerin düzenlendiği, termal suyun hastalıkların tedavisinde kullanıldığı, büyük devlet adamları ile imparatorların tedavi görmek amacıyla

Hierapolis'e geldikleri, tedavilerin bizzat din adamları tarafından yönlendirildiği, mevcut tarihi bilgi ve belgelerde aktarılmaktadır. Aktarılan bir başka konu da, kente ait dilden dile, gönülden göçüle yayılan bir söylencedir. Söylenceye göre; yoksul bir ailenin çirkin mi çirkin bir kızı varmış. Gelinlik çağa geldiği, akranları evlenip çoluk çocuğa karıştığı halde garip kızın bir isteyeni çıkmamış. Buna üzülerı kız alıp başını kırlara doğru yürümüş. Pamukkale'ye geldiğinde ölmeye karar vermiş.

Kendini yüksek kayalardan aşağı atıvermiş. Bir su birikintisinin içine düşmüş ve orada kalakalmış. Denizli Beyi'nin yiğit oğlu da o sırada avdan dönüyormuş. Suların içinde birinin öylece yatıp durduğunu görünce koşup başına varmış. Kızı çevirip yüzüne bakınca, yüreği o anda daralmış, kıza vurulmuş. Genç kızın yüzü anlatılmaz güzellikteymiş. Yarasını beresini iyileştiren bey oğlu, daha sonra şifalı suyun bir çırpıda güzelleştirdiği yoksul kızla evlenmiş... Pamukkale Ilıcası, kalsiyum bikarbonatlı sular grubuna dahil olup, suları oluşturan her üç kaynak da ayrıca sülfat ve karbondioksit içermektedir.

I. Kaynak; tiyatro yıkıntısının yakınındadır. Temperatürü 33,5°(, radyoaktivitesi 15.37 eman, pH değeri 6.02'dir.

II. Kaynak; mağaranın ağzındadır. Temperatürü 35°(, radyoaktivitesi 13.81 eman, pH değeri 5.83'dür.

III. Kaynak; Büyük Kilise yıkıntısının yanındadır. Temperatürü 33°(, radyoaktivitesi 14.81 eman, pH değeri 5.85'dir. Kaynaklar açık arazide olup, üzerlerinde kaplıca türü hiçbir tesis yoktur. Toplam debileri 330400 lt/sn.dir. 6000 kişinin yararlandığı bu sularda, kişi başına günde 600 litre su düşmektedir.

Pamukkale'nin suyu, içimi hoş ve lezzetli bir sudur. Ilık olarak içilirse, özellikle hiperstenik ve spazrnlı midelere iyi gelir. Suyun litresinde 1,5 gram kalsiyum bikarbonat ve 0.75 gram kalsiyum sülfat vardır. Bu nedenle çok değerli diüretik bir İçmedir.

Kanında ürik asit ve üre miktarı fazla olanlarda, böbreklerin kum ve taşlarında, idrar yolunun hafif iltihaplarında, banyo ile birlikte yapılacak İçme tedavisinden çok iyi sonuçlar alınır. Bilindiği gibi, mide ve bağırsak bozukluğu başlığı altında toplanan rahatsızlıklarda, şifalı suların kullanımları şu şekilde bir sınıflandırmaya tabi tutulmuştur:

Mide asidinin fazlalaşması sonucu görülen yanma, ekşime ve kramplı ağrılarda; sodalı sular İçme olarak tavsiye edilir. Şişkinlik, gaz, başarısı, baş dönmesi, salya ve tükürük artışı şeklinde kendini belli eden mide tembelliklerinde de sodalı suların içilmesi önerilir. Safra salgısının azlığı ile ortaya çıkan ishal, bazı gıdalara karşı hassas midelerin sebep olduğu ishal, tokluk ishali ve spazmlı kolitlerde; tuzlu sodalı sular ve radyoaktiviteli az mineralli sular tavsiye edilir.

Bağırsak genişlemesi sonucu ortaya çıkan kabızlıklarda; sodalı magnezyumlu sular iyi netice vermektedir. Mide ve bağırsak ameliyatlarının sonunda görülen hazımsızlık ve takibenden ağrılarda; radyoaktif ve az mineralli sular kullanılır.

Az mineralli sular, aç karnına günde üç defa ikişer bardak, çok mineralli sular ise, günde dört defa ikişer bardak içilmelidir. Pamukkale'nin suyu, gazı kaçırılmadan soğutulursa güzel bir sofra suyu olur. Banyo tedavisinde ise; banyoya girildikten birkaç dakika sonra bütün vücut gaz tanecikleriyle örtülür. Su ılık olduğu halde, karbondioksit gazının damar genişletici etkisiyle, banyo esnasında ve çıkıldıktan sonra vücut kırmızı bir renk alır.

Bu nedenle fazla sıcağa dayanamayan nevraljili ve romatizmalı hastalarda, ılık banyo yapılması durumunda, sıcak su banyolarından alınan etkinin aynısı sağlanmış olur. Ilıca suyunda karbondioksitle birlikte radon ve diğer ender gazların da bulunması, ağrıların dindirilmesinde ve dinginliğin sağlanmasında çok önemli rol oynar. Pamukkale Ilıcası'nın asıl iyi geldiği hastalıklar kalp ve damar hastalıklarıdır ki, içindeki serbest karbondioksitin uçması ve miktarının litrede 0.500.40 grama kadar inmesiyle tansiyon düşürücü etki elde edilir. Eğer su, kaynaktan geldiği gibi kullanılırsa, aksine düşük tansiyonların yükseldiği gözlenir.

Banyo ile birlikte deri altına yapılacak gaz enjekteleri, anderteritler ile Reyonu hastalığında büyük yarar sağlar. Pamukkale sularıyla yapılacak banyo, özellikle kalp hastalıklarının tedavisinde önemli yer tutar.

Miyokarditlerde, hiposistoli dönemi kalp yetmezliğinde, kontrol altında yürütülecek tedaviden pek çok fayda sağlanır. Kalp nevrozları ve aritmIerin, bu sularla yapılacak banyolarla kısa zamanda düzeldiği görülür. Kronik bronşitli ve amfizemli hastalarda ortaya çıkan kalp rahatsızlıklarında, banyo ve serpintileşmeden çok faydalanılır. Bilhassa, kalpte arıza bırakmış Buyyo romatizması için tavsiye edilecek ideal bir ılıcadır. Total mineralizasyonu litrede 2.36 gram olan bu sular, daha önce de söylediğimiz gibi, toprak alkali bikarbonatlı sular grubuna girmektedir. Suyun ikinci derecede önemli anyonunun sülfat olduğu dikkati çeker.

Suyun İçme kürleri halinde değerlendirilmesi durumunda, sindirim sistemi üzerinde, özellikle de mide, bağırsak, karaciğer ve safra yolları üzerirı de olumlu etki gösterecektir. Bileşiminde bulunan boa miktardaki karbondioksit, bir taraftan içimi kolaylaştırıcı, diğer taraftan peristalizmi arttırıcı, sindirimi hızlandırıcı bir rol oynar. Bu nitelikleri göz önünde tutulacak olursa, bilhassa hipostenik dispeçsiler ve karaciğerin fonksiyonel bozukluklarında, safra pigmentlerinin stajlarında, safra kesesi ve yollarının kronik iltihaplarıyla safra taşlarında ortaya çıkan sindirim bozukluklarında kullanılmalıdır. Bu sulardan, yedek alkali miktarını düzenlemesi nedeniyle, şişmanlık, diyabet ve gut gibi metabolizma hastalıklarında etkin bir yardımcı unsur olarak yararlanılabileceği de unutulmamalıdır.

Ilıca suyunun, bu amaçlar doğrultusunda şişelenerek sofra suyu olarak da kullanılması mümkündür. Banyo şeklindeki uygulamalarda ise, başlıca iki endikasyon öne çıkar. Bunlardan birincisi, dolaşım sistemine ait hastalıklardır. Karbondioksitli banyolara giren kişilerde vazodilatasyon görülür. Bunun sonucu olarak da kan basıncı düşer, kalbin çalışması rahatlar. Bilhassa sol kalp üzerinde koruyucu tesiri etkindir. Sağ kalbin çalışmasında bir artış yaşanırken, bir yandan da karbondioksitin yardımıyla solunum sistemi üzerinde de olumlu ve sedatif bir etki elde edilir.

Şu halde, ilk planda kalp, beyin ve büyük atardamarlarda, başta iskemik sendromlar olmak üzere, damar sertliği, tansiyon değişimi ve bazı bronşiyal astım vakalarında bu sular geniş bir uygulama alanına sahiptir. Ikinci endikasyon grubu olarak, osteoartroz sınıfına giren ve bilhassa alt ekstrem itelerde yerleşme gösteren romatizmal sendromlar dikkate alınır.

Buna, akut devresini geçirmiş stabilize durumdaki artrit is sendromları da eklenebilir. Özellikle, akut eklem romatizması geçirmiş olanlarda, sürekli kontrol altında bulundurulmak şartıyla yararlanılabilir. Aslında çok geniş uygulama alanı olan bu suların, ilkin doğru bir teşhisi gerektireceği ve banyo kürleri sırasında ortaya bazı beklenmedik reaksiyonların çıkabileceği göz önüne alınırsa, deneyimli bir doktorun kontrolünde uygulanması doğru olacaktır. Pamukkale Ilıcası, yakın zamana kadar bir adet genel tedavi havuzu ile buna bağlı bulunan moteller ve sayısı otuz civarında olan özel banyolardan ibaretti.

Ancak, son yıllarda suların iyi kullanılmaması, bu doğa harikası için tehlike çanlarının çalmasına neden olmuş ve bazı önlemlerin alınmasını gerektirmiştir. İkin suyun kullanımı kısıtlanmış ve halka açık havuz ile özel banyolar kaldırılmıştır. Ardından, travertenler bölgesinde bulunan konaklama tesisleri kapatılmış ve termal hizmet veren otellerin hemen hepsi 5 kilometre uzaklıktaki Kara hayıt köyüne alınmıştır.

Bugün için tek açık tesis, günübirlik yararlanılan antik havuzdur. Pamukkale'nin sularını ve doğal güzelliğini korumak amacıyla yapılan bu kısıtlamalar, sonunda meyvesini vermiş ve Anadolu'nun bu 'telli duvaklı gelini' eski güzelliğine kavuşmuştur. Konaklama tesislerine su dağılımının düzene sokulması çalışmaları sırasında, bu önlemlerden etkilenmemiş birkaç tesis kalmıştır ki, bunlardan en önemlisi Özel İdare Pamukkale Moteli'dir.

55 oda ve 5 suitte hizmet veren bu tesis, antik şehir kalıntılarının doldurduğu termal havuzuyla tanınmaktadır. Gelen yerli ve yabancı turistler, eski şehrin devasa sütunları arasında termal sudan yararlanmakta ve bu da hoş bir manzara yaratmaktadır. Geçmiş dönemde her biri termal sudan yararlanmış olan sayısız otel, motel ve pansiyonlar, şimdilerde sudan yoksun bir şekilde sadece konaklama hizmeti vermekle yetinmektedirler.

Bunlar arasında, üç yıldızlı Tusun Otel; 47 odada 94 yatak kapasitesiyle, Traverten Otel; 57 odada 120 yatak kapasitesiyle ve Koçak Otel; 94 odada 190 yatak kapasitesiyle ilk sıralarda yer almaktadır. Diğer konaklama tesisleri hakkında bilgi almak, Pamukkale ve Kara hayıt ılıcalarının termal özelilkierinden yararlanmak isteyenler, Pamukkale Turizm Danışma Bürosu'na başvurup istedikleri bilgiyi alabilirler. Kara hayli Kaplıcası: Pamukkale'ye 5 kilometre uzaklıkta bulunan bir diğer şifalı su kaynağı da Kara hayıt köyündeki kaplıcadır. Madeni az 'Oligometalik' ılıca ve İçmeler grubunda incelenen suyu üç ayrı kaynaktan çıkmaktadır:

a) Kubbeli Hamam Kaynağı= Kalsiyum bikarbonatlı, sülfatlı ve karbondioksitlidir (943,36 mg/lt}. Temperatürü 560C, radyoaktivitesi 14 eman, pH değeri 5.98'dir

b) Cami Kaynağı= Kalsiyumlu, bikarbonatlı, sülfatlı, magnezyumlu ve karbondioksitlidir. (649.09 mg/lt) Temperatürü 42°C, radyoaktivitesi 1,4 eman, pH değeri 6.26'dır.

c) Kızıl leğen Kaynağı= Kalsiyumlu, bikarbonatlı, sülfatlı, magnezyumlu ve karbondioksitlidir (l II 6. 54 mg/lt). Az miktarda florür ve demir de içerir (3.75 mg/lt) Temperatürü 40 C, radyoaktivitesi 1.56 eman, pH değeri 6.02'dir.

Kara hayıt Kaplıcası'nın suları, Pamukkale sularıyla benzer özellikler gösterdiğinden, tedavi ettiği hastalıklar da aynıdır. Kara hayıt köyünün batı ucunda yer alan ve 'kırmızı su' olarak anılan renkli travertenler, fayın derinliklerindeki olivin ve bazaltın içinde bulunan demir, manganez ve daha başka metal oksit minerallerinden oluşmuştur. Pamukkale'deki travertenlerin ve antik kent çevresindeki fazla yapılaşmanın önlenmesi amacıyla tüm termal tesisler bu bölgeye kaydırılmış ve bölgede çok sayıda nitelikli termal oteller ve tatil köyleri kurulmuştur. Köyü oluşturan yüzlerce ev pansiyona dönüştürülmüş bir şekilde müşterilerine termal hizmet vermektedir.

Ancak, Pamukkale'de yaşanılan film, burada da tekrarlanmış ve o güzelim kırmızı, yeşil, sarı renkli travertenler yok, olmaya yüz tutmuştur. Bugün için çok az miktarda ve çok küçük bir alanda kalan bu renkli sahada, etkili önlemler alınacağı yerde, yerli ve yabancı turistlere deve turları düzenlenmektedir.

Kara hayıt. sularından yararlanmak suretiyle müşterilerine konaklamanın yanı sıra termal hizmet de veren tesislerin en başta geleni, beş yıldızlı Colossae Termal Otel‘dir.

224 odada 460 yatak kapasitesiyle hizmet veren bu otel, Sağlık Bakanlığı'nın 'Termal Kaplıca ve Fizik Tedavi Laboratuarı' ruhsatına sahiptir. Termal su kaynaklı çamur havuzları, sağlık kabinleri, masaj, güzellik ve cilt bakım üniteleri, açık ve kapalı termal havuzlar, jakuzi, Türk Hamarnı, sauna, sportif ve sosyal aktivite alanları vs. gibi üniteler, beş yıldızlı termal bir otelin kalitesini ortaya koyan diğer özelliklerdir. Sıraladığımız bu özellikler, aşağıda yer alan termal teislerirı hemen hepsinde mevcuttur. 400 yatak kapasitesiyle üç yıldızlı Lycus River Thermal Hotel, 832 yatak kapasitesiyle dört yıldızlı Polat TermalOtel, 614 yatak kapasitesiyle dört yıldızlı Richmond

Thermal Hotel, 320 yatak kapasitesiyle dört yıldızlı Richmond Pamukkale Spa, 464 yatak kapasitesiyle Hierapolis Thermal HotelHoliday Village, 320 yatak kapasitesiyle dört yıldızlı Pam Hotel, 432 yatak kapasitesiyle üç yıldızlı Richmond Savanna Hotel, 428 yatak kapasitesiyle dört yıldızlı Ergür Otel ve 152 yatak kapasitesiyle KurTur Hotel, hem konaklamanın, hem de sağlıklı ve yeterli düzeyde termal hizmet almanın mümkün olduğu yerlerdir. Kavakbaşı Köyü Ilıcası ve Çamur Ranyosu: Pamukkale'ye 4 kilometre uzaklıkta, Kavakbaşı köyündedir.

Deri hastalıklarına iyi gelen sıcak ve şifalı suyu büyük ilgi görür. çamur banyosundan faydalananlar, daha sonra ılıcanın suyunda banyo yaparak rahatlarlar. Konaklama ve yardımcı tesislerin bulunmadığı ılıcada, tüm gereksinimler yakın olan

Pamukkale ilçe merkezinden karşılanmaktadır. Gölemezli Çamur Kaplıcası: DenizliMerkez ilceye bağlı Gölemezli köyündedir. Sodalı sıcak maden suları kapsamında ele alınan bu şifalı suyun bileşiminde, ayrıca sülfat ve kükürt de bulunmaktadır. Deri hastalıklarına, solunum yolları ile romatizmal rahatsızlıklara iyi gelir. Kalpdamar hastalıkları, karaciğer, safra kesesi ve beslenme bozuklukları üzerinde olumlu etkisi görülür.

Gölemezli Çamur Kaplıcası, ii merkezine olan yakınlığının verdiği avantajla, günü birlik gelen ziyaretçilerle dolup taşar. Doğalolarak, birkaç yardımcı tesisin dışında konaklama olanağı bulunmamaktadır. Denizli ilindeki konaklama ve sağlık turizmine yönelik tüm sorular, Denizli Turizm Danışma Büroları'nda yanıtlanmaktadır.