Katekolamin
Katekolamin : Sinir uyanlarının iletilmesinde görev alan, adrenerjik alıcılan uyardıklannda sempatik sistemin uyarılmasına bağlı etkilere benzer etkilerin oluşmasını sağlayan ve biyolojik etkinliği olan maddeler. Noradrenalin, adrenalin ve dopamin gibi doğal katekolaminlerin yanı sıra izopropilnoradrenalin ve dobutamin gibi yapay kateko- laminler de vardır. Yapay katekolaminler tedavi ya da deneysel amaçlı olarak kullanılır.
Doğal katekolaminler vücutta düzenli bir dağılım göstermekle birlikte nörohormonal etkiler yarattıktan bazı dokularda daha yoğun olarak bulunur, insanda bu bölgeler özellikle böbreküstü bezinin iç bölümü, sempatik sinir sisteminin sinir uçlannın sonlanma noktalan ve merkez sinir sistemidir. Bunların birincisinde adrenalin, İkincisinde noradrenalin, üçüncüsünde de dopamin ve noradrenalin ağırlıktadır. Böbreküstü bezinin iç bölümünden genel dolaşıma salgılanan adrenalin gerçek ve tam bir hormonal etki yaratır. Sinir uçlannın sonlanma noktalarından çıkan katekolaminler sinir uyarılarını iletme (nörotransmitter) işlevi görürler.
Bu amaçla si- naps (sinirsel bağlantı) öncesi sonlanmalarda, sinapsa yakın olarak sitoplazmanın içinde yerleşmiş olarak bulunan ve gerçek bir zarla kaplı olan vezikül adlı katekolamin depolan vardır. Bu depoların gerekli durumlarda sinaptik aralığa salgıladığı katekolaminler sinapsın öbür ucundaki zara (postsinaptik membran) ulaşarak zar üzerine yerleşmiş adrenerjik alıcılara özgül bir anahtar- kilit ilişkisi içinde bağlanır ve sempatik uyannın somut- laştınlması için gerekli olan biyolojik ve kimyasal olayları başlatırlar. Böylece kimyasal aracı rolünü oynar ve adrenerjik sinapslann birbirleriyle ilişki kurmalarına aracılık ederler.
Katekolaminler damar gerginliğinin korunmasında temel bir rol üstlenir. Ayrıca kalbin uyarılabilirliğine, kalp atım hızına, atardamar basıncının ayarlanmasına, bronş ağacının ve sindirim sisteminin düz kaslarının gerginliğine, lipoliz(*) ve glikojenolize(*) kapsamlı etkilerde bulunurlar. Merkez sinir sisteminde de katekolaminlerin rol aldığı çok sayıda etkinlik vardır. Bunlar özellikle ekstrapiramidal sistem, vücut sıcaklığını ayarlayan ve açlık gibi etkinlikleri düzenleyen bölgelerdir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
