Glossofaringeal Sinir (dii-yutak Siniri)
Glossofaringeal Sinir (dii-yutak Siniri) : IX. kafa çifti. Vagus ve aksesoryus sinirleriyle birlikte boyun deliğinden (jügüler delik) geçerek kafatasından çıkar. Stilofaringeus (milsi çıkmtı-yutak) kasının dış yüzeyine ulaştığında, dil köküne kadar bu kas ile stiloglos- sus (milsi çıkıntı—dil) kası arasında ilerler. Dil-yutak sinirinin hareket, duyu ve parasempatik lifleri vardır. Pa- rotis bezine, bu bezin ve ortakulağın damarlarına parasempatik lifler; stilofaringeus ve bir olasılıkla yutağın büzücü kaslarına hareket lifleri; kulak konkasına, bademciklere, rinofarinkse ve orofarinkse, dil kökünün küçük bir bölümüne, östaki borusuna ve tat duyusunu algılayan dilin üçte bir arka bölümüne ise duyu lifleri gider.
Parasempatik lifler soğanilikte, 4. karıncığın tabanında yer alan tükürük alt çekirdeğinden; hareket lifleri soğanilikteki ikircil çekirdekten (nucleus ambiguus); duyu lifleri ise sinirin izlediği yol üzerindeki iki gangli- yondan (sinir düğümü) kaynaklanır. Bu iki gangliyon- dan ilki boyun deliğinin içinde (üst düğüm), İkincisi isekafatasının dışında, boyun deliğinin hemen önünde yer alır (kayamsı düğüm). Kayamsı düğümden çıkan dend- ritler yutağa, aksonlar ise soğaniliğe gider. Soğaniliğefiden aksonlar iki dala ayrılır: İnen ve çıkan dallar, nen dal, vagusun inen lifleriyle birlikte tractus solitari (tek demet) adlı demeti oluşturur ve tek demet çekirdeğinde son bulur.
Çıkan dal ise dil-yutak sinirinin boz- madde içinde yer alan son çekirdeğinde (nucleus termi- nalis nervi glossopharyngei) son bulur. Bu çekirdekler dil-yutak siniriyle vagus siniri arasında bir anatomik bağlantı kurar. Bu bağlantı yutak refleksinin oluşmasını sağlar. Böylelikle, dil-yutak sinirinin uyardığı yutaktaki anormal bir uyan vagus sinirini de etkileyerek yutak, yemek borusu ve mide hareketlerinde artışa ve kusmaya neden olur.Yalnızca dil-yutak sinirini etkileyen nevralji gibi patolojiler ender görülür. Genellikle dil-yutak siniri öbür kafa çiftleriyle (özellikle vagus ve aksesoryus sinirleri) birlikte baskı (tümöre bağlı), iltihap ve travmadan etkilenir. Dil-yutak sinirinde lezyona yol açan başlıca etkenler arasında soğanilik lezyonlan, frengi, verem, tümbeyin tümörleri ve difteriye bağlı nevrit sayılabilir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
