Mizaç
Mizaç; huy, tabiat, yaratılış, sağlık durumu, kişinin vücut yapısı özelliği gibi manalara gelmektedir."1 Ahlâkı güzel olan kimsenin mîzacıda güzeldir. Mizacı güzel olan kimsenin ahlâkı da güzeldir Genel olarak saçı ve derisi siyah olan kimseler sıcak mizaçlı, bunun aksi olanlar ise soğuk mizaçlı olurlar. Vücudun şişman olması, hararet ve rutubete delalet eder. Vücutta aşırı derecede yağ birikmesi rutubete ve soğukluğa delalet eder. Keza çok uyumak rutubete; az uyumak ise yübusete (kuruluğa) delalet eder. Normal mizaç ise normal sonuç verir. Organların durumları da böyledir. Geniş olması hararete, dar olması ise soğukluğa delalet eder. Nabız durumuda böyledir. Nabzın yükselmesi ve sürati hararete; düşmesi ve ağırlaşması ise soğukluğa delalet eder.
* İdrar ve dışkının da bu tür delaletleri vardır. İdrarın kırmızılığı ve yakıcı olması hararete; bunun aksi ise tersine delalet eder. Dışkının kokulu olanı hararete, kokusuz olanı soğukluğa (bürudete) delalet eder. Gençler en mutedil, çocuklar en rutubetli, ihtiyarlar ise en soğuk mizaca sahiptirler. En mutedil mizaca sahip olan organ, şahadet parmağının uç kısmıdır. Bundan sonra diğer parmak uçları gelir.
* En sıcak organ ise sırasıyla kalp, karaciğer ve ettir. En soğukları da yine sırasıyla kemik, sinir, sümük ve beyin'dir. En kurusu kemik, en rutubetlisi deyağdır. Yiyecek ve içecek maddelerden tabiatı sıcak olanlar yenildiği zaman vücutta hararet; soğuk olanlar ise vücutta serinlik meydana getirirler.
Mizaç Çeşitleri:
* Mutedil mîzaç.
* Soğuk mîzaç.
* Rutubetli mîzaç
* Kuru (yübûsetli) mîzaç. Bunlar; basit (müfret) mizaçlardır.
* Sıcak-kuru mîzaç.
* Sıcak-rutubetli mîzaç.
* Soğuk-kuru mîzaç.
* Soğuk-rutubetli mîzaç. Bunlara da bileşik (mürekkep) mîzaçlar denir. Dört ana madde olarak kabul edilen unsurlardan:
* Ateş: Sıcak-kuru mîzaçlı.
* Hava: Rutubetli-sıcak mîzaçlı.
* Su: Soğuk ve rutubetli mîzaçlı.
* Toprak: Kuru ve soğuk mîzaçlıdır."2
Mizaçla İlgili Bazı Meseleler:
Zamanın değişmesiyle mizaç da değişebilir. Soğuk, sıcak ve bozuk hava, vücudun bozulmasına ve mizacın değişmesine sebep olur ve yeni hastalıklar ihdas eder."3
* Sıcak mizaçlı kimseler yaz mevsiminde vücutlarına menekşeyağı sürerlerse, mizaçlarını düzenler.
* Kaymak; mizacı, sinirleri, safradan meydana gelen sert şişlikleri ve balgamı yumuşatır. Vücutta meydana gelen geçici kuruluğa karşı da faydalıdır.."4
* İnsanların mizaçları çeşit çeşittir. Onlardan kimisinin gözü değer, kimisinin gözü değmez. Kimisi bir başkasını ısırır; ısırması kuduz köpeğin ısırması veya yılan sokması gibi zararlı olur. Bazı kimseleri akrep sokar, sokulan kimse bundan acı duymaz, fakat akrebin kendisi ölür."5
* Bal, mizacı yumuşatıcıdır."6
Kaynaklar:
[1]- Kamus 1/826. [2]- Bağdadi s. 4-6, 9-10. [3]- N. Usûl s. 122. [4]- i. Kayyım s. 356-357. 367. [S]- i. Kuteybe s.338-339. [6]- Bağdadî s. 129-136
* İdrar ve dışkının da bu tür delaletleri vardır. İdrarın kırmızılığı ve yakıcı olması hararete; bunun aksi ise tersine delalet eder. Dışkının kokulu olanı hararete, kokusuz olanı soğukluğa (bürudete) delalet eder. Gençler en mutedil, çocuklar en rutubetli, ihtiyarlar ise en soğuk mizaca sahiptirler. En mutedil mizaca sahip olan organ, şahadet parmağının uç kısmıdır. Bundan sonra diğer parmak uçları gelir.
* En sıcak organ ise sırasıyla kalp, karaciğer ve ettir. En soğukları da yine sırasıyla kemik, sinir, sümük ve beyin'dir. En kurusu kemik, en rutubetlisi deyağdır. Yiyecek ve içecek maddelerden tabiatı sıcak olanlar yenildiği zaman vücutta hararet; soğuk olanlar ise vücutta serinlik meydana getirirler.
Mizaç Çeşitleri:
* Mutedil mîzaç.
* Soğuk mîzaç.
* Rutubetli mîzaç
* Kuru (yübûsetli) mîzaç. Bunlar; basit (müfret) mizaçlardır.
* Sıcak-kuru mîzaç.
* Sıcak-rutubetli mîzaç.
* Soğuk-kuru mîzaç.
* Soğuk-rutubetli mîzaç. Bunlara da bileşik (mürekkep) mîzaçlar denir. Dört ana madde olarak kabul edilen unsurlardan:
* Ateş: Sıcak-kuru mîzaçlı.
* Hava: Rutubetli-sıcak mîzaçlı.
* Su: Soğuk ve rutubetli mîzaçlı.
* Toprak: Kuru ve soğuk mîzaçlıdır."2
Mizaçla İlgili Bazı Meseleler:
Zamanın değişmesiyle mizaç da değişebilir. Soğuk, sıcak ve bozuk hava, vücudun bozulmasına ve mizacın değişmesine sebep olur ve yeni hastalıklar ihdas eder."3
* Sıcak mizaçlı kimseler yaz mevsiminde vücutlarına menekşeyağı sürerlerse, mizaçlarını düzenler.
* Kaymak; mizacı, sinirleri, safradan meydana gelen sert şişlikleri ve balgamı yumuşatır. Vücutta meydana gelen geçici kuruluğa karşı da faydalıdır.."4
* İnsanların mizaçları çeşit çeşittir. Onlardan kimisinin gözü değer, kimisinin gözü değmez. Kimisi bir başkasını ısırır; ısırması kuduz köpeğin ısırması veya yılan sokması gibi zararlı olur. Bazı kimseleri akrep sokar, sokulan kimse bundan acı duymaz, fakat akrebin kendisi ölür."5
* Bal, mizacı yumuşatıcıdır."6
Kaynaklar:
[1]- Kamus 1/826. [2]- Bağdadi s. 4-6, 9-10. [3]- N. Usûl s. 122. [4]- i. Kayyım s. 356-357. 367. [S]- i. Kuteybe s.338-339. [6]- Bağdadî s. 129-136
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
