Defin
DEFİN (gömmek, interment)
Defin; herhangi bir şeyi toprağa gömmek, gözükmez hâle getirmek gibi gizlemek manalarına gelmektedir. Tıp Istılahında ise, ölen kimseyi belli bir yerde toprağa gömmek anlamında kullanılmaktadır.
Defnin Gayesi:
İnsan en şerefli bir varlık olduğu için, ona verilen değerden dolayı onun nâşı açıkta bırakılmayıp belli biryeredefnedilir. Eğer defnedilmeyip açıkta kalacak olursa, kokusarak çeşitli hastalıklann yayıImasına sebep olur. Yâlâ b. Mürre (r.a.) demiştir ki:" Peygamber Aleyhis-Selâm ile bir kaç defa sefere çıktım. Ölmüş bir insan cesedine uğrayıpta gömülmesi için emir vermeden geçtiğini görmedim. Gömülmesi gereken o insanın müslüman veya kâfir mi olduğunu dahi sormazdı."1
Hatta Bedir Savaşı'nda düşman tarafı mağlup olunca, savaş alanında ölmüş olan kendi adamlarını dahi defn edemeden kaçıp gitmişlerdi. Cesedlerin açıkta kaldığını gören Peygamber Aleyhis-Selâm, düşman ölülerinden yirmi dört kişiyi bir çukurda toplatarak gömdürmüştür. (/.Hişam 1/638-39)
Defnin Tarihçesi:
Sahabeden Übeyy (r.a.)' den rivayet edildiğine göre, Peygamber Aleyhis-Selâm şöyle buyurmuştur: "Âdem Aleyhis-Selam öldüğü zaman melekler geldiler, onu su ve sidr (Arabistan kirazı yaprağının tozu) ile yıkadılar, tahnit edip kefenlediler cenaze namazını kıldılar. Âdem için lahd mezar kazdılar ve defnettiler. Bu sırada Âdem'in oğulları ise meleklerin yaptıklarına bakıyorlardı. Daha sonra melekler, Âdem'in oğullarına hitaben: "Ey Âdem oğulları! Bundan sonra ölülerinize yapacağınız işlem bundan ibarettir, böyle yapınız!" dediler."2
Defnedilecek Yer (kabir):
Kabir orta boylu bir kimsenin göğsüne kadar derinlikte ve ölünün rahatlıkla sığabileceği büyüklükte kazılır, ölünün sağ yanıkıbleye gelecek şekilde hazırlanır. Kabir kazıldıktan sonra, kabrin kıble tarafından altına doğru küçükçe bir yer daha kazılır ve ölü buraya konur ki, bu kısma "lahd" denilir. Bunun yapılması ise sünnettir, fakat lahdin yapılması için toprağın sert ve katı olması lâzımdır.
Toprağı yumuşak olan yerlerde lahd yapılmaz. Bu durumda ise mezarın orta yerinde nehir yatağı gibi bir yer "şakk" açılarak cenaze oraya kıble tarafından alınarak konur ve üzeri örtülür."3
Bir Kaç Kimsenin Bir Kabre Defni:
Savaş vesaire gibi zaruret zamanlarında iki veya üç kişiyi bir kabre defnetmek caizdir. Nitekim Uhud Şehidleri böyle ikişer veya üçer olarak defnedilmiştir."4
Defni Geciktirmenin Sebepleri:
Baygınlıkgeçiren, suda boğulan kimseler ölüm hadisesinin iyicetesbiti bakımından bir gün veya bir gece bekletilip, sonra defnedilirler."5
Ölünün Karnı Üzerine Demir Konulması:
Enes İbni Mâlikin hizmetçisi güneş batarken ölmüş, bunun üzerine Enes, etrafındakilere hitaben: "Karnı üzerine demir koyunuz" demiştir. İmam Şabîye: ölünün karnı üzerinedemir konulmasının sebebi sorulduğunda: "Ölünün şişmesinden korkulduğu içindir" diye cevap vermiştir. İmam Şafiî Hz.leri de: "Tecrübe ehlinin söylediğine göre, ölen kimsenin nâşı yerde durdukça, şişmesi çabuklaşır" demiştir."6
Ölünün Nakli:
Sahabeden Sâd İbni Ebî Vakkas (r.a.), Medîne'ye on mil uzaklıkta Akîk Yaylasında yazlık evinde vefat etmiş ve cenazesi omuzlardataşınarak Medine'ye getirilmiş, Cennetül-Bakî Kabristanlığına defnedilmiştir."7
* Kur'an-ı Kerim'deise: "İnsan ne kadar da nankördür! (İbret gözü ile bir bakmaz mı) Allah onu neden yarattı? Bir damla sudan yarattı, ona biçim verip şekillendirdi, sonra (ana-rahminden çıkarmak için doğum sırasında) yolunu kolaylaştırdı. Sonra onu öldürdü de kabre gömdürdü. Sonra dilediği bir zamanda onu yeniden diriltecektir" buyrulmuştur.(Abese 17-22)
Kaynaklar:
[I]- Dârekutnî sünen 4/116 H. 41. [2]- Hâkim cenâiz II 344-45: Abdürrezzak 3/400; Aynî 4/40; Ş. Müsned 20/35; K Ummal 6/15152. 15/42228: [3]- i. Mâce cenaiz H. 1557-1558: M Ebi Hanîfe s. 376: [4]- S Kübrâ 3/413. 4/ 34: i. Sâd Tabakât 2/44; [S]- K Hakâyık 2/207. [6]- S Kubra 3/385 [7]- i. Sâd 6/13
Defin; herhangi bir şeyi toprağa gömmek, gözükmez hâle getirmek gibi gizlemek manalarına gelmektedir. Tıp Istılahında ise, ölen kimseyi belli bir yerde toprağa gömmek anlamında kullanılmaktadır.
Defnin Gayesi:
İnsan en şerefli bir varlık olduğu için, ona verilen değerden dolayı onun nâşı açıkta bırakılmayıp belli biryeredefnedilir. Eğer defnedilmeyip açıkta kalacak olursa, kokusarak çeşitli hastalıklann yayıImasına sebep olur. Yâlâ b. Mürre (r.a.) demiştir ki:" Peygamber Aleyhis-Selâm ile bir kaç defa sefere çıktım. Ölmüş bir insan cesedine uğrayıpta gömülmesi için emir vermeden geçtiğini görmedim. Gömülmesi gereken o insanın müslüman veya kâfir mi olduğunu dahi sormazdı."1
Hatta Bedir Savaşı'nda düşman tarafı mağlup olunca, savaş alanında ölmüş olan kendi adamlarını dahi defn edemeden kaçıp gitmişlerdi. Cesedlerin açıkta kaldığını gören Peygamber Aleyhis-Selâm, düşman ölülerinden yirmi dört kişiyi bir çukurda toplatarak gömdürmüştür. (/.Hişam 1/638-39)
Defnin Tarihçesi:
Sahabeden Übeyy (r.a.)' den rivayet edildiğine göre, Peygamber Aleyhis-Selâm şöyle buyurmuştur: "Âdem Aleyhis-Selam öldüğü zaman melekler geldiler, onu su ve sidr (Arabistan kirazı yaprağının tozu) ile yıkadılar, tahnit edip kefenlediler cenaze namazını kıldılar. Âdem için lahd mezar kazdılar ve defnettiler. Bu sırada Âdem'in oğulları ise meleklerin yaptıklarına bakıyorlardı. Daha sonra melekler, Âdem'in oğullarına hitaben: "Ey Âdem oğulları! Bundan sonra ölülerinize yapacağınız işlem bundan ibarettir, böyle yapınız!" dediler."2
Defnedilecek Yer (kabir):
Kabir orta boylu bir kimsenin göğsüne kadar derinlikte ve ölünün rahatlıkla sığabileceği büyüklükte kazılır, ölünün sağ yanıkıbleye gelecek şekilde hazırlanır. Kabir kazıldıktan sonra, kabrin kıble tarafından altına doğru küçükçe bir yer daha kazılır ve ölü buraya konur ki, bu kısma "lahd" denilir. Bunun yapılması ise sünnettir, fakat lahdin yapılması için toprağın sert ve katı olması lâzımdır.
Toprağı yumuşak olan yerlerde lahd yapılmaz. Bu durumda ise mezarın orta yerinde nehir yatağı gibi bir yer "şakk" açılarak cenaze oraya kıble tarafından alınarak konur ve üzeri örtülür."3
Bir Kaç Kimsenin Bir Kabre Defni:
Savaş vesaire gibi zaruret zamanlarında iki veya üç kişiyi bir kabre defnetmek caizdir. Nitekim Uhud Şehidleri böyle ikişer veya üçer olarak defnedilmiştir."4
Defni Geciktirmenin Sebepleri:
Baygınlıkgeçiren, suda boğulan kimseler ölüm hadisesinin iyicetesbiti bakımından bir gün veya bir gece bekletilip, sonra defnedilirler."5
Ölünün Karnı Üzerine Demir Konulması:
Enes İbni Mâlikin hizmetçisi güneş batarken ölmüş, bunun üzerine Enes, etrafındakilere hitaben: "Karnı üzerine demir koyunuz" demiştir. İmam Şabîye: ölünün karnı üzerinedemir konulmasının sebebi sorulduğunda: "Ölünün şişmesinden korkulduğu içindir" diye cevap vermiştir. İmam Şafiî Hz.leri de: "Tecrübe ehlinin söylediğine göre, ölen kimsenin nâşı yerde durdukça, şişmesi çabuklaşır" demiştir."6
Ölünün Nakli:
Sahabeden Sâd İbni Ebî Vakkas (r.a.), Medîne'ye on mil uzaklıkta Akîk Yaylasında yazlık evinde vefat etmiş ve cenazesi omuzlardataşınarak Medine'ye getirilmiş, Cennetül-Bakî Kabristanlığına defnedilmiştir."7
* Kur'an-ı Kerim'deise: "İnsan ne kadar da nankördür! (İbret gözü ile bir bakmaz mı) Allah onu neden yarattı? Bir damla sudan yarattı, ona biçim verip şekillendirdi, sonra (ana-rahminden çıkarmak için doğum sırasında) yolunu kolaylaştırdı. Sonra onu öldürdü de kabre gömdürdü. Sonra dilediği bir zamanda onu yeniden diriltecektir" buyrulmuştur.(Abese 17-22)
Kaynaklar:
[I]- Dârekutnî sünen 4/116 H. 41. [2]- Hâkim cenâiz II 344-45: Abdürrezzak 3/400; Aynî 4/40; Ş. Müsned 20/35; K Ummal 6/15152. 15/42228: [3]- i. Mâce cenaiz H. 1557-1558: M Ebi Hanîfe s. 376: [4]- S Kübrâ 3/413. 4/ 34: i. Sâd Tabakât 2/44; [S]- K Hakâyık 2/207. [6]- S Kubra 3/385 [7]- i. Sâd 6/13
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
