Akrabâdin
Akrabâdin :
AKRABÂDİN
(ilaç formülleri, pharmaceutical) Bazan müfred, genel olarak ta mürekkep ilaç çeşitlerinden, formüllerden, ilaç yapma kaide ve kurallarından, bunların ne şekilde yapılacağı, vücutta meydana getireceği etkiler ve nasıl kullanılacakları konusunda yazılmış kitaplara verilen ortak isimdir. Eczacılık maddesinde de açıklanacağı gibi, bu tür ki patlarda bazan müfred (bir maddeden yapılan) ilaçlarla, çoğukez mürekkep (birkaç maddeden yapılan bileşik) ilaçlar, göz ilaçları, merhem, macun, zehir, panzehir, kâbız, müshil, şerbet, şurup, yağlar, lavmanlar, fitil, tiryak, iksîr vs. gibi ilaç çeşitleri,
özellik ve etkileri, miktarları ve nasıl kullanılacaklarıüzerindedurulmuştur. Bu konuda müstakil olarak eser yazan ünlü tabip(farmakolog)lerden bazılarını ve eserlerini tarih sırasına göre vermek istiyorum:
* Sahabe Eş'as b. Kaysın torunlarından meşhur Arap Filozofu ve Tabibi Ebû YûsufYakubb. İshakel-Kindî(ölüm 236 H.)'nin: "el-Akrabâdin" veya "İhtiyârâtü'l-Kindî"si1
* Köse Sâburb. Sehlel-Hakîmet-Tabîb, İran Cündisâbur Hastahânesi Hekimlerinden olup Abbasî Halîfelerinden el-Mütewekkil'in de özel tabibi, (ölüm 255 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin" Bu eser o dönemdeki hastahanelerde ve eczanelerde el-kitabı olarak kullanılmıştır2
* İbni Sina'nın Hocası kabul edilen, Horasanlı Tabip Ebû Bekir Muhammed b. Zekeriyyâ er-Râzî, (ölüm 303 H.) Bağdatta Abbasî Halîfelerinden Azudüddevle'nin yaptırmış olduğu hastahanede başhekimlik yapmıştır. İşte bu zâtın:"Kitâbü'l-Akrabâdin" ve" Esgâl ü'l - Ed viyyet i'I-Mürekkebe"(Bileşik ilaçlann ölçüleri ve ağırlıkları) isimli eserleri
* İbnü't-Tilmiz, Hibetullah b. Sâid b. İbrahim et-Tabib el-Bağdâdî, (ölüm 560 H.)'nin:"Kitâbü'l-Akrabâdin es-Sağîr" "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr"
Bu zat ölünceye kadar Bağdatta Azudî Hastahânesinin başhekimliğini yapmıştır 4
*Ebü'l-Müeyyed, Muhammed.b. Mücellâ el-Anterî el-Cezerî et-Tabîb
(ölüm 580 H. Civarında)'in: "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr 5* Necîbüddin Ebû Hâmid Muhammed b. Ali b. Ömer es-Semerkandî et-Tabib, (ölüm 619 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr" "Kitâbü'l-Akrabâdin es-Sağîr"6* Bedrüddin Muhammed b. Behrâm b. Muhammed el-Kalânisîes-Semer-kandî et-Tabib (ölüm 620 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin"i7
Kaynaklar:
[I]- Keşfi 1136: I.E. Usaybia 2/178-190: İslâmî Tıp Yazmaları Katalogu s. 333: Sezgin 3/245; HA. 2/537; el-Kânun 3/382-390: Yakub b. ishak el-KIndî. Kitâbü'l-Akrabâdin. Ayasofya No: 3603/2 yazma. [2]- iE. Usaybia2/100; HA 1/280. [3]-Fihrist s. 418; HA. 2/27; I.E. Usaybia 2/343-361. [4]- i.E Usaybia 2/268; HA. 2/505. [S]- Kesf. Zeyl. 1/562. 2/270 I.E. Usaybia 2/314-324. [6]- I.E. Usaybia 3/47: HA. 2/110. [7]- iE. Usaybia 3/47.
(ilaç formülleri, pharmaceutical) Bazan müfred, genel olarak ta mürekkep ilaç çeşitlerinden, formüllerden, ilaç yapma kaide ve kurallarından, bunların ne şekilde yapılacağı, vücutta meydana getireceği etkiler ve nasıl kullanılacakları konusunda yazılmış kitaplara verilen ortak isimdir. Eczacılık maddesinde de açıklanacağı gibi, bu tür ki patlarda bazan müfred (bir maddeden yapılan) ilaçlarla, çoğukez mürekkep (birkaç maddeden yapılan bileşik) ilaçlar, göz ilaçları, merhem, macun, zehir, panzehir, kâbız, müshil, şerbet, şurup, yağlar, lavmanlar, fitil, tiryak, iksîr vs. gibi ilaç çeşitleri,
özellik ve etkileri, miktarları ve nasıl kullanılacaklarıüzerindedurulmuştur. Bu konuda müstakil olarak eser yazan ünlü tabip(farmakolog)lerden bazılarını ve eserlerini tarih sırasına göre vermek istiyorum:
* Sahabe Eş'as b. Kaysın torunlarından meşhur Arap Filozofu ve Tabibi Ebû YûsufYakubb. İshakel-Kindî(ölüm 236 H.)'nin: "el-Akrabâdin" veya "İhtiyârâtü'l-Kindî"si1
* Köse Sâburb. Sehlel-Hakîmet-Tabîb, İran Cündisâbur Hastahânesi Hekimlerinden olup Abbasî Halîfelerinden el-Mütewekkil'in de özel tabibi, (ölüm 255 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin" Bu eser o dönemdeki hastahanelerde ve eczanelerde el-kitabı olarak kullanılmıştır2
* İbni Sina'nın Hocası kabul edilen, Horasanlı Tabip Ebû Bekir Muhammed b. Zekeriyyâ er-Râzî, (ölüm 303 H.) Bağdatta Abbasî Halîfelerinden Azudüddevle'nin yaptırmış olduğu hastahanede başhekimlik yapmıştır. İşte bu zâtın:"Kitâbü'l-Akrabâdin" ve" Esgâl ü'l - Ed viyyet i'I-Mürekkebe"(Bileşik ilaçlann ölçüleri ve ağırlıkları) isimli eserleri
* İbnü't-Tilmiz, Hibetullah b. Sâid b. İbrahim et-Tabib el-Bağdâdî, (ölüm 560 H.)'nin:"Kitâbü'l-Akrabâdin es-Sağîr" "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr"
Bu zat ölünceye kadar Bağdatta Azudî Hastahânesinin başhekimliğini yapmıştır 4
*Ebü'l-Müeyyed, Muhammed.b. Mücellâ el-Anterî el-Cezerî et-Tabîb
(ölüm 580 H. Civarında)'in: "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr 5* Necîbüddin Ebû Hâmid Muhammed b. Ali b. Ömer es-Semerkandî et-Tabib, (ölüm 619 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin el-Kebîr" "Kitâbü'l-Akrabâdin es-Sağîr"6* Bedrüddin Muhammed b. Behrâm b. Muhammed el-Kalânisîes-Semer-kandî et-Tabib (ölüm 620 H.)'nin: "Kitâbü'l-Akrabâdin"i7
Kaynaklar:
[I]- Keşfi 1136: I.E. Usaybia 2/178-190: İslâmî Tıp Yazmaları Katalogu s. 333: Sezgin 3/245; HA. 2/537; el-Kânun 3/382-390: Yakub b. ishak el-KIndî. Kitâbü'l-Akrabâdin. Ayasofya No: 3603/2 yazma. [2]- iE. Usaybia2/100; HA 1/280. [3]-Fihrist s. 418; HA. 2/27; I.E. Usaybia 2/343-361. [4]- i.E Usaybia 2/268; HA. 2/505. [S]- Kesf. Zeyl. 1/562. 2/270 I.E. Usaybia 2/314-324. [6]- I.E. Usaybia 3/47: HA. 2/110. [7]- iE. Usaybia 3/47.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
