YÜKSEK İRTİFA AKCİĞER ÖDEMİ

YÜKSEK İRTİFA AKCİĞER ÖDEMİ

Yüksek irtifa akciğer ödemi( high altitude pulmonary edema - HAPE) yüksekliğe uyum sağlanamaması sonucu akciğerlerde normalin üzerinde sıvı birikmesinden kaynaklanır.

Nedeni hala araştırılan bu aşama yaklaşık üç bin metrenin altındaki yüksekliklerde pek görülmez. Genç erkeklerde daha yaygındır. HAPE' nin belirtileri akciğerlerin kandaki oksijen - karbonmonoksit alışverişini gerçekleştirememesiyle ortaya çıkar.

Çıkışı izleyen 24 ile 96 saat arasında belirtiler görülmeye başlar. Başlangıçta AMS' ninkine benzer orta şiddette belirtilerle ortaya çıksa da kışı kuru öksürükten, nefessiz kalmaktan ve yukarı tırmanırken yorgunluk halinden yakınır. Kalp atışı ve soluk alma hızı artar.

Tırnak diplerinde morluklar barizleşir. HAPE kötüleştikçe nefessizlik, zayıflık ve yorgunluk kişiyi düz bir zeminde yürüse bile etkilemeye başlar. Şiddetli öksürük, başağrısı ve iştahsızlık belirginleşir.

Nabız ve solunum ritmi giderek artar. Hasta soluk alıp verirken sırtına dayanan kulakla bile bile farkedilebilecek ve karda yürürken çıkan çıtırtılara benzeyen sesler (krepitasyonlar) duyulur.

HAPE şiddetini arttırdıkça ve durum ciddileştikçe hasta öksürüklerin sonunda balgam tükürmeye başlar. Çoğu kez kanlı olan bu balgam akciğerlerin alveolar düzeyde doku harabiyetinden kanın kapiler damarlardan sızması sonucu gerçekleşir.

Kalp atışı dakikada 110' a çıkan hasta dakikada 30' dan fazla soluk alır.

Dinlenme sırasında bile nefessizlikten şikayetçidir. HAPE' de tıpkı AMS gibi Cheyne - Stokes solunumuna bağlı olarak giderek daha kötü bir hal alır. Köpüklü kanlı balgam, hırıltılı solunum, yaşamsal tehlikenin başladığını haber verir.

En uygun tedavi, hastanın süratle aşağı, en azından bir defada 500 ila 600 metre aşağı indirilmesidir. Oksijen varsa süratle verilmeli, asetozolamid gibi doku düzeyinde sıvı söktürücü ilaçlara başlanmalıdır.

Belirtiler yok olmadıysa aşağıya indirmeye devam edilmeli, bu mümkün değilse bulunulan yerde alçak irtifa şartlarını sağlamak için hasta gamow bag' e alınmalıdır. Akciğerlerdeki sıvının yeniden absorbe olabilmesi (emilmesi) için hastanın iki üç gün hareket etmemesine özen göstermeli, sıcak tutularak dakikada dört - altı litre yüzde 100 oksijen tedavisine deevam edilmelidir. Eğer durum iyileşmezse oksijen akışı arttırılmalı, hasta en kısa sürede indirilmeye çalışılmalıdır.

Orta şiddette HAPE' ye yakalanan hastalar rahatsızlıkları geçince yeniden yukarı tırmanmak isteyebilir.

Ama bir süre dinlenmeleri sağlanmalı ve durumları iyice değerlendirilmeli, gerekirse izin verilmemelidir.