Tükürük Bezi Tömörleri

Tükrük bezi kaynaklı tümörler oldukça geniş bir çeşitliliğe sahiptirler. Bu tümörlerin yaklaşık %80'i parotid bezlerde, kabanın büyük bir kısmı ise submandibular bezlerde gelişir.

Erkekler ve kadınlar eşit olarak etkilenirler ve genelde hayatın 6. ve 7. dekanlarında görülürler. Parotid bezi tümörlerinin %70-80'i selim tümörlerdir. Buna karşılık submaksiller bez tümörlerinin yarısı benigndir. Yani, submaksiller bezlerde gelişen bir neoplannin kötü huylu olma olasılığı parotidlerde gelişen bir neoplaziden daha yüksektir. Parotidlerde en çok gelişen tümör, tükrük bezlerinin mikst tümörü adı da verilen pleomorfik adenomdur. Papeller kist adenoma lenfomatozum (Warthin tümörü) ise, daha az sıklıkla görülen bir tümördür.

Bu iki tümör parotid tümörlerinin dörtte üçünü oluşturur. Tipleri ne olursa olsun, bu tümörler, klinik: olarak, çene kemiğinin köşesinde şişliğe neden olan bir kitle şeklinde ortaya çıkarlar. Tükrük bezlerinin en malin tümörü mukoepidermoid karsinomdur. Bu tümör genelde parotid bezlerde görülür. Primer ya da reküren bengin tümörler yıllarca (20 yıl) varlıklarını sürdürdüklerinde malin transformasyon gösterebilirler ve malin mikst tümör olarak adlandırılırlar. Parotidlerde malignite riski (%15) submandibular bezlerde olduğundan (%40) daha düşüktür. Sadece selim pleomorfik adenom ve Warthin tümörü bu bölümde tanımlanmaktadır.

pleomorfik Adenom (Tükrük Bezinin Mikst Tümörü)

bengin tükrük bezi tümörlerinin %90'ından fazlasını oluşturur. Yavaş büyüyen ve iyi sınırlı olan bu selim tümör görünürde kapsüllü olup, çapı nadiren 6 cm. geçer.

Sıklıkla yüzeysel par otiste yerleşerek genellikle çenenin köşesinde ağansız bir şişliğe yol açar. Düzgün bir kitle şeklinde palpe edilebilir. Hasta ancak yıllar sonra doktora başvurur. Kitle kapsüllü olmasına rağmen, histolojik incelemede tümör al hücre gruplarının birçok alanda kapsülü aştığı görülür. Tümörün lüks etmemesi için temiz cerrahi sınırlar ile çıkarılması gerekir. Bu amaçla, parodisin içinden geçen faysal sinirin de alınması bazen zorunlu hale gelir. Yapılan eksizyonların ortalama %10'unda lüks oluşur.

Morfoloji

Pleomorfik adenomun karakteristik histolojik özelliği heterojen yapısıdır. Tümör hücreleri duktuslar, sinüsler, tubuler, demetler ve hücre tabakalanmaları meydana getirirler. Epitelyal hücreler küçük ve koyu renkli olup, şekilleri küboidaldan iğsiye kadar değişir. Epitelyal elemanlar gevşek, genelde miksoid yapıdaki bağ dokusu stroma ile iç içe yerleşim gösterirler. Stroma bazen kondroid adacıklar ya da ender olarak kemik dokusu içerir . İmmunhistokimyasal bulgular, stromanın içindekiler de dâhil olmak üzere, tümörü oluşturan bütün hücrelerin myoepitelyal kaynaklı olduğunu göstermektedir.

Warthin Tümörü (Papeller kist adenoma Lenfomatozum, Kistadenolenfoma)

Bu ender selim tümör sadece parotid bezde görülür ve embriyogenez sırasında bölgesel bir lenf gangliyonu içerisinde sıkışıp kalan heterotopik tükrük bezi dokusundan çıktığı düşünülmektedir. Genelde küçük, kapsüllü, yuvarlak ya da oval şekilli bir kitle şeklinde izlenen bu tümörün, kesitinde yumuşak, gri bir zeminde, musin içeren çatlak şeklinde ya da kistik yapıda boşluklar içerdiği gözlenir. Mikroskobik olarak, iki karakteristik özellik ortaya koyar: (1) Dallanan, kistik ya da çatlak şeklindeki boşlukları döşeyen çift sıralı epitelyal tabaka ve (2) onun altında yerleşim gösteren bazen germ inal merkezler de meydana getiren lenfoid doku. %15'luk lüks oranı tümörün tam olarak eksize edilememiş olmasına, multipl tümör varlığına ya da ikinci bir Primer tümör gelişimine bağlıdır. malin transformasyon ise ender görülür ve bildirilen vakaların yarısından fazlası önceden radyasyona maruz kalmış hastalardır.