Serebral Arteriyografiler Nedir ?
Serebral Arteriyografiler Nedir ? : Nöroloji ve nöroşirürjide en sık kullanılan tanı yöntemlerinden biridir .Karotis ve vertebro-baziler sistemin radyo-opak maddelerle doldurularak incelenmesi esasına dayanır. Daha gelişmiş, uygulaması daha kolay ve hasta için daha az travmatik olan yeni nöroradyo- lojik yöntemlerin henüz yeterince yaygınlaşmamış olması nedeniyle, serebral arteriyografi daha uzun bir süre nöroloji ve nöroşirürjinin vazgeçilmez tanı araçlarından biri olmaya devam edecektir.Yöntem :Yöntem konusuna başlarken, hastanın arteriyografiye hazırlanışı ve pre'medikasyondan kısaca sözetmek yerinde olur. Yıllardır uygulanmasına karşın, anjiyografi hâlâ hastalarca korkulu bir operasyon olarak kabul edilir.
Bunda genel bilgi eksikliği yanında, hekimin hastaya yaklaşımının da rolü vardır. Hastaya, yapılacak işlemi elden geldiğince açıklıkla anlatmak ve eğer inceleme sırasında uyanık kalacaksa, onu adım adım izlemesini sağlamak doğru olur. Hasta bir gece önceden aç bırakılır. Bilinci açık ve işbirliği yapabilecek durumda olanlar için yarım saat önce uygun bir premedikasyon (Diazepam 10 mg. i.m. ve Atropin 1/2-1/4 mg. i.m.) yapmak yeterlidir. Çocuklarda ve işbirliği kurulamıyan hastalarda genel anestezi zorunlu olabilir. Epileptik konvülsiyon geçirenlerde, arteriyografiden önce Diazepam yanında başka parenteral antikonvülsifler (Luminal 100 mg. i.m.) de uygulanmalıdır.
Uyanık hastalarda pikür yerinin lokal anestezik- lerle iyice uyuşturulması gerekir.Arteriyografi uygulanacak olan damara, ya doğrudan o damarı ponksiyone ederek ya da, daha uygun büyük bir damarın kateterizas- yonu ile, dolaylı olarak varılır. Tek damar incelemelerinde, doğrudan perkütan ponksiyon, eskidenberi alışılagelmiş, yaygın bir yöntemdir. Özellikle yaşlı hastalarda, tek taraflı karotis arteriyografisinde bazı gelişmiş merkezlerde de tercih edilir. Vertebral arteriyografide de uygulayanlar vardır. Ancak vertebral arterlerin ponksiyonu, karotis kadar kolay olmadığı gibi sakıncaları da fazladır. Perkütan ponksiyon için mandrenli ya da kanüllü özel iğneler kullanılır. Metod, uygulayan yönünden kolay da olsa hasta yönünden, ağrılı ve hırçın bir menüplasyonu gerektirir. Yeterli bir arteriyografik inceleme için çoğu kez her iki karotis ve vertebro-baziler sistemin araştırılması zorunludur.
Bu durumda, bir seansta üç damarın tek tek ponksiyonu gerekir ki, bu hem zor hem de vakit alıcı bir işlemdir.Bugün, gelişmiş merkezlerde giderek yaygınlaşan yöntem, televizyon altında, femoral kateterizasyon yolu ile uygulanan selektif arte- riyografidir. Belli bir titizlik ve tecrübe gerektiren bu yöntem, çeşitli üstünlükleri yönünden, modern bir anjiyografik incelemede tercih edilmelidir. Brakiyal arterden basınçlı bir enjektörle retrograt olarak radyo-öpak madde enjekte ederek, soldan sol vertebral arteri, sağdan da sağ vertebral arteri ve sağ karotisi incelemek de mümkündür. Sol karotis ise doğrudan doğruya aortdan çıktığı için bu yöntemle incelenemez.Hastadan hastaya değişen özellikleri ve çeşitli yöntemlerin üstünlükleri, endikasyon sınırları ve sakıncalarını gözönünde tutarak, tüm araştırma yöntemlerini uygulayabilecek hazırlık içinde olmak ve gereğinde birinden diğerine geçebilmek gerekir.Hangi yöntemle olursa olsun, incelenecek damar içine iğne ya da kateter yerleştirildikten sonra sıra film çekimine gelir.
Arteriyografi- den yeterli bir sonuç alabilmek için arteryel, kapiller, erken ve geç venöz fazların ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Bunun için en uygun araç, belli zaman aralıklarıyla birbiri ardısıra film çekebilen seriyo- graflardır. İdeal bir serebral arteriyografide her pozisyon için 9-12 film kullanılarak, dolaşım süreci 6-8 saniye izlenmelidir. Dolaşım zamanının uzadığı bazı özel durumlarda (Kafa içi basınç artması, se- rebro-vasküler hastalıklar, beyin ödemi yapan diğer nedenler v.b.). bu süre daha uzatılmalıdır. Bazen arteryel fazda belli olmayan bir tümör, kapiller yada venöz fazda radyo-opak madde ile boyanarak görünür hale gelebilir.Bugün gelişmiş nöroradyoloji laboratuarlarında, ön-arka ve yan pozisyonlarda simültane film çekebilen seriyograflar kullanılır. Böy- lece inceleme boyunca kullanılacak radyo-opak madde miktarı en az düzeyde tutulabilir.
Arteriyografide bazı durumlarda belli bir bölgenin büyütülerek ayrıntılı olarak incelenmesi gerekebilir. Bu işlem, film çekimi sırasında, tüb-obje-film uzaklıklarını uygun biçimde değiştiren sistemlerle gerçekleştirilebilir. Buna magnifikasyon diyoruz.Yukarıdan beri sözünü ettiklerimiz, karotis ve vertebrobaziler sistemi global olarak inceleyen rutin yöntemlerdir. Son yıllarda gelişen teknik olanaklar ve mikroşirürjinin uygulamaya girmesiyle artan gereksinmeler, bu rutin yöntemlerin sınırlarını zorlayarak yeni aşamalar getirmiştir. Süperselektif anjiyografi, bunlardan biridir. Ucu balonlu ince kateterler kullanılarak, intraserebral damarların tek tek incelenmesi esasına dayanır. Böylece dolaşım süreci çok daha ayrıntılı incelenebilir ve dolayısıyla tanı olanakları da genişleti- lebilir. Balonlu kateterler, karotiko-kavernöz fistül gibi bazı özel patolojik durumlarda bir tedavi yöntemi olarak da kullanılmaktadır.Yine kateterizasyon tekniğinin gelişmesi, son yıllarda yeni bir tanı-tedavi yöntemini pratik uygulamaya sokmuştur.
Perkütan kateter embolizasyon diye bilinen bu yöntemle, özellikle arteriyo - venöz malformasyonlar, cerrahi girişime gerek kalmadan yada girişimin daha uygun koşullarda yapılabilmesini sağlamak amacıyla,malformasyonu besleyen damarlara selektif olarak yerleştirilen ka- teterler aracılığıyla embolik materyaller (silikon küreler v.b.) gönderilerek söndürülebilir.İdeal bir anjiyografi laboratuarı için yukarıda saydığımız teknik olanaklarda yeterli değildir. Film çekim işlemleri bittikten sonra, bazı fotoğraf teknikleri kullanılarak, radyo-opak madde ile dolmuş damarlar daha net olarak görünür hale getirilebilir. Bu maksatla kullanılan yöntemlerin en yaygını subtraksiyon dediğimiz ve negatif ile pozitif filmleri çakıştırarak, zemindeki kemik gölgelerini silmek esasına dayanan sistemlerdir. Bunun için geliştirilmiş ve değişik anjiyografik fazları, değişik renklerle gösterebilen elektronik araçlar, artık birçok nöroradyoloji laboratuarına girmiştir.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
