metabolizma nedir nasıl çalışır

Metabolizma Nedir

Yaşaman organizmada sürekli bir madde sentezi ve yıkımı gerçekleşir. Gıdalar alınır, vücut için gerekli maddelere dönüştürülür; kullanılmış son ürünler dışarı atılır. Metabolizmadaki süreklilik, organizmanın gelişimi, onarımı ve işlevini koruması için vazgeçilmezdir (A). Metabolizmadaki bir kesinti, saniyeler içinde işlev bozukluklarına yol açabilir (örn. beyin). Maddesel arz ve gereksinim, her hücrede ve organlar arasında uyumlu olmalıdır. Bunun yanında metabolizma kısa vadeli taleplere, örn. kas hücrelerinin sportif etkinlik sırasındaki aşırı enerji gereksinimineyanıt verebilecek durumda olmalıdır. Akım dengesinin gerek duyulan hızlı değişimi, düzenleyici mekanizmalar yoluyla gerçekleşir. Birçok enzimin, etkin merkezin yakınında bir düzenleyici alanı vardır; metabolizmanın tepkime sürecini hızlandıran veya durduran. böylece ürünlerin yoğunluğunu etkileyen belirli düzenleyici maddeler bu alana bağlanır (E). Düzenleyici işlevini genellikle substrat veya tepkime ürünü görür; böylelikle tepkime kendini yönetmiş olur. Bunun yanında, tepkimelerin her basamağını hızlandıran (örn. mide özsuyu oluşturma) veya durduran hücresel sinyal maddeleri (örn. kalsiyum ve inositol fosfat) bulunur. Hormonlar, çeşitli organların işlevlerini düzenleyen sinyal maddeleri olarak görev yapar. Vücudun tüm metabolik düzenlemesi, merkezî sinir sistemi tarafından denetlenir.

Metabolizma Hızlandırıcı Yiyecekler

Acı Biber: Acı bibere “yakıcı” özelliğini veren “capsaicin” içeren yiyecekler metabolizmayı hızlandıran besinler arasında ilk sırada gelmektedir. Piyasada “zayıflatıcı acı biber hapı” adıyla satılan ürünler bulabilirsiniz. Ancak bu kapsülleri almak yerine yemeklerle birlikte acı biber tüketerek aynı etkiyi yakalayabilirsiniz. Acı biber, yendikten sonra 3 saat boyunca metabolizma hızını 1.2-2 katına kadar yükseltebilir. Yemeklerinizde pul biber, acı toz biber, sivri biber kullanarak gün boyu yaktığınız kalori miktarını arttırmanız mümkün. Acı biberin bir diğer avantajı da iştahı azaltarak tokluk hissini uzatmasıdır. Acı biber dışında kekik, kişniş ve tarçında bir miktar capcaicin içermektedir.

Zencefil: Zencefil sindirime yardımcı olurken vücut sıcaklığını yükseltir ve yemeklerden sonra metabolizma hızını yaklaşık %20 oranından arttırır.

Yeşil Çay: Kafein içeren yeşil çay, aynı zamanda vücut sıcaklığını yükselterek metabolizmayı hızlandıran “fenol” adında bileşikler içermektedir. Taze yeşil çay demleyerek sıcak veya soğuk olarak içebilirsiniz. Kafein içeren kahve, oolong çayı ve normal çay gibi diğer içecekler de metabolizmayı hızlandırmak için önerilen içecekler arasındadır.

Protein: Protein, karbonhidrata göre daha uzun sürede sindirildiği için protein bakımından zengin bir yemekten sonra sindirim sistemi daha fazla enerjiye ihtiyaç duyar ve yakılan kalori miktarı artar. Balık, tavuk, hindi gibi kırmızı ete göre daha az yağ içeren protein kaynaklarını daha sık tüketebilirsiniz. Bazı makalelerde gün içinde protein tozuyla hazırlanan meyveli içecekler içmenin kilo vermeye yardımcı olabileceği belirtiliyor.

Lifli Yiyecekler: Besinlerin sindirilmeyen kısmı olan lif (posa), sindirim sırasında vücudun kullandığı enerjiyi arttırarak metabolizmanın daha hızlı çalışmasını sağlar. Ayrıca suda çözünen ve çözünmeyen besin lifleri genel olarak sindirime yardımcı olur, kabızlık ve ishal gibi sindirime bağlı sorunları önler. Lif bakımından zengin besinler arasında brokoli, ıspanak, kale, elma, portakal, greyfurt, lahana, yulaf, kepekli tahıllar, fındık, badem ve kabak çekirdeği sayılabilir.

Tarçın: Tarçının zayıflamaya yardımcı olan iki etkisi vardır. İlki kan şekerini düzenleyerek öğünler arasında yaşanan açlığı bastırır ve yemeklerden sonra daha uzun süre tokluk hissi sağlar. İkincisi ise sindirimi sırasında vücut sıcaklığını yükselterek termik etki yaratır. Bu termik etkiyle birlikte metabolizma hızlanır ve harcanan enerji miktarı artar.

Metabolizma Hastalıkları

Endokrinoloji bölümü vücudumuzdaki iç salgı bezlerini, iç salgı bezlerinin fonksiyonlarını ve salgıladıkları hormonları inceleyen bilim dalıdır. Hormonlar vücudumuzdaki değişik aktiviteleri kontrol eder. Hormonların farklı tipleri, üreme, metabolizma, büyüme ve gelişmeyi kontrol eder. Hormonlar ayrıca çevremize verdiğimiz tepkiyi de kontrol eder ve vücudumuzun fonksiyonları için gerekli uygun miktarda enerji ve besini sağlamaya yardımcı olurlar.

Endokrin sistemi oluşturan salgı bezleri; hipotalamus, hipofiz,tiroid, paratiroid, pankreas, yumurtalıklar (kadında overler, erkekte testisler), böbreküstü bezi (yağ dokusu, endotel (damar iç duvarını döşeyen hücreler)dir.

Hastanemizde Endokrinoloji ve Metabolizma bölümümüz, ilgili diğer bölüm uzmanları ile iş birliği içerisinde çalışmaktadırlar. Hastanemizde aşağıdaki Endokrinoloji ve Metabolizma hastalıklarının tanı ve tedavisi başarılı bir şekilde gerçekleştirilmektedir.
Diyabet,
Guatr ve Tiroid Bezinin hastalıkları,
Obezite,
Hipertansiyon,
Hipofiz Bezi Hastalıkları,
Böbreküstü Bezi Hastalıkları,
Kıllanma Artışı ve Adet Düzensizlikleri,
Cinsel Gelişme Bozuklukları,
Osteoporoz (kemik erimesi)
Kolesterol Yüksekliği ve Lipit Metabolizması Hastalıkları,
Büyüme ve Gelişme Geriliği (boy kısalığı),
Salgı bezlerinin tümörleri (tiroid kanseri, hipofiz ve pankreas tümörleri vs.)