Metabolizma Hastalıkları Podagra (Nikris) Hastalığında Müdavi Beslenme ve Hayati Rejim

KLİNİK BİLGİLER

Podagra (nikris, damla, gut) organizmamn müşterek hastalığıdır. Purin mübadelesinde bozukluk ile ifade edilir. Tutukluk yapan sodyum monourat kristaller kıkırdak, veter ve mafsal kapsüllerine yerleşir, had ağrı ve nöbetlerle belirir ve ekseriyetle ayak baş parmak eklemlerine musallat olur.

BESİN MADDELERİNİN SEÇİMİ

1. SÜT VE SÜTLÜ MAMULLER

Müsaade Edilenler: İnek sütü ve yoğurdu (günde yarım litre kadar), koyun, manda ve keçi sütü- düşük yağlı, yoğurt, 12 saat ekşimiş taze kefir, ayran, diyetik, ekşimik, taze mayalanmış peynir, diyetik peynir.

Sınırlananlar: Yoğurt, tuzu alınmış inek, koyun ve karışık peynirden (çok az, miktarda), '% 12 yağlı kaymak- tatlı ve ekşi, bazı cins hollanda peynirleri, «grevier» peynir.

Yasaklananlar: Eritilmiş ve tütsülü peynir.

2. ET VE ETLİ MAMULLER

Müsaade Edilenler: J elatin.

Sınırlananlar: Dana eti, ev tavşam, gevrek sığır eti, yağsız kuzu ve toklu etler, yağsiz piliç eti, genç tavuk ve hindi (haftada 2 - 3 defa 100 - 150 g günd.e, et iyi kaynatılarak yalmz eti verilir, et suyu verilmez).

Yasaklananlar: Et suları ve soslar, konserve ve kolbaslar, geyik butu, paça, hayvan iç organları (sakatat)- bunlar nükleoprotein ve purince zengin- piliç, tavuk ve başka kuşların iç organları, çolan, av etleri (purin ve ekstrakt maddelerce zengin).

3. BALIK VE BALIK MAMULLERİ

Müsaade Edilenler: Yağsız taze dere balıkları-alabalık, tatlı su kefalı, mercan balığı, kefal vs., yağsız deniz ve okyanus ba1ıkları- kefal, ilkbahar safrid ve uskumru, kalkan, karagöz, kılıç, ufak hamsi balığı (sasa) susuz olarak iyi pişirilerek haftada 1 - 2 defa 100 - 150 şer g. günlük verilir.

Sınırlananlar: Yağlı d.eniz ve tatlı su balıkları.

Yasaklananlar: Purin bakımından zengin bazı balıklar- ton, ringa, sardelya, tuzlanmış ve salamuralı balıklar- ancüez balığı, ringa, hamsi, sasa vs., bütün konserve balıklar, balık ezmeleri. balıklı kalıvaltı. soğuk ve sıcak tütsülü balıklar- lakerda, uskumru, 'Palamud, ringa, vs., havyar- siyah, kırmızı, tarama, balık olmayan deniz ve okyanus ürünleri- midye, istiridye, karides, yengeç,. ahtapot.

4. YUMURTA VE YUMURTALl MADDELER

Müsaade Edilenler: Çiğ tavuk yumurtası. (günde yumurta).

Sınırlananlar : Çok miktarda yumurta akı.

Yasaklananlar : Toz yumurta, yumurta sarısı. mayonez.

5. YAGLI MADDELER

Müsaade Edilenler: Günde 20 - 30 g kadar taze inek tereyağı, salatalık rafine nebati yağlar- mısır, susam, ayçiçeği, zeytin, soya, fıstık vs. den günde 20 - 30 g kadar.

Yasaklananlar: Sığır ve koyun iç yağı, hayvani yağla yapılan margarinler.

6. SEBZE VE SEBZE KONSERVELERİ

Müsaade Edilenler: Pişirilrniş veya çiğ olarak bütün sebzeler- hıyar, biber, kabak, domates, beyaz lahana, havuç, yeşil fasulye, karnıbahar, kereviz, patates, kıvırcık, marul, turp, tu rp suyu, sterilize sebze konserveleri, dondurulmuş sebzeler. sebze suları.

Sınırlananlar : Yeşil bezelye, bamya.

Yasaklananlar: Kuzukulağı, Iabada. ıspanak, ısırgan, mantar, ıştır, aspara, kuru fasulye, nohut, mercimek, bezelye, bakla, soya, salarnuralı salata, turşular.

7. MeYVE VE MEYVE KONSERVELERİ

Müsaade Edilenler: İyi olgun meyvelerin hepsi, bahçe ve dağ çileği tercih edilir, sulu armut, karpuz, kavun, vişne.. üzüm, kiraz, elma, kayısı şeftali, (limon suyu He tedavi başlarv I limon suyundan başlayarak 10 limon suyuna kadar çıkarılır, iç organizmanın iç ortamını ve idrarı alkalize eder), portakal, greyfurt, mandalin, nar, caneriği, bardakerikleri, güvem, şekersiz sterllize ezme ve komposto, dondurulmuş meyveler.

Sınırlananlar : Ahududu, çobanüzümü, ceviz, badem, muz, kestane. .

Yasaklanarılar : Fındık, fıstık, kabak ve ayçiçeği çekirdekleri, susam ve susam tahini. kurutulmuş meyveler- incir, kuru üzüm, hurma, hoşaf, haşhaş tohumu.

8. EKMEK VE EKMEKLİ MAMULLER, HUBUBAT VE HAMURLU MAMULLER

Müsaade Edilenler: Beyaz ekmek, bayat kızartılrnış, ekmekli kahvaltı, makarna mamulleri- makarorı, şehriye, yufka, kuskus, küçük makarna şekilleri, peksimet, bisküvi, yulaf içi, pirinç (cilalı, cilasız).

Sınırlananlar : Pişkin çavdar ekmeği, kurabiye, buğday, bulgur.

Yasaklananlar : Yufka1ı tatlılar, ekmek ve bira mayası, bunlar pürin bakımından çok zengindir.

9. ŞEKER, ŞEKERLEME VE TATLı MAMULLER

Müsaade Edilenler: Fruktoz, ksilit, sorbit, sakarin.

Sınırlananlar: Saf kovan balı, glikoz- sıvı ve kristal, endüstriyal pancar ve kamış şekeri, reçel, tatlılar. marmelat, ezme, şuruplar, bonbon çikolata, çikolatalı mamuller.

Yasaklananlar: Pasta ve tortalar, şerbetli tatlılar, ayçiçeği tahininden yapılan helva.

10. İÇECEKLER

Müsaade Edilenler : Kuşburnu, maydanoz haşlaması, hafif rize çayı, adi su yerine taktir edilmiş su, hafif kalevi maden suları, ekşi meyve sular

Sınırlananlar : Tatlı boza, şekerli, şekersiz nektar, kakao, kahve.

Yasaklananlar : Çok koyu• rize çayı, koyu kahve, neskafe, gazozlu maden suları ve içecekler, naneli içkiler, çok ekşi boza.

11. BAHARATLAR

Müsaade Edilenler : Maydanoz, dereotu, tatlı kırmızı biber, domates püresi, sirke, şarap asidi, limon suyu, vanilya.

Yasaklananlar: Kara biber, bahar, tarçin, karanfil, zencefil, hindistan cevizi, mercanköşk, defne yaprağı, kırmızı biber, acı biber, çuşka, salça.

12. MUTFAK TUZU: Nisbeten az sınırlandırılır, (günde 6 - 8 g), iltihaplanma olursa böbreklerde ve urat taşı gelişirse tuz miktarı hemen günde 3 - 4 grama düşürülür.

MÜDAVİ BESLENME PRENSİPLERİ

Esas prensip yemeklerden pürin ve nükleoprotein'-ce zengin olan gıda maddelerini çıkarmak olmalı. Purin ihtiva eden gıda maddelerinden bazıları (lOO g maddede mg olarak): dana timus bezi- 330, sığır karaciğeri-93, beyin -28, piliç eti- 29.

Aksine nebati maddeler pürince oldukça fakirdirler. Buna rağmen kuru fasulye, mercimek, nohut, beelye ve başta yeşil yapraklı sebzelerde şiddetli sınırlamalar yapılmalı. İkinci mühim sorundan biri de, eğer vücutda enel" ji fazlalığı bulunuyorsa, normale dönüşmesini sağlamak hususunda yemeklerle alınan enerjik unsurlarda azaltma yapılmalı. Podagranin genellikle şişmanara musaIlat olduğu bilinmektedir. Bunun çaresi çabuk zayıflamaktır, bu gibi vakalarda çok miktarda idrar asidi teşekkül eder ve had podagra kriz ve nöbetlerine sebep olabilir. Diğer cihctden, yemeklerde albümin miktarında kısıtlama yapılmalıdır, çünkü albümin yıkımında organizmada endojen idrar asidi oluşur. Günlük albümin alımı, vücut ağırlığının kilogramına bir gramın altında olmalıdır.

Diğer mühim sorunlardan biri de organizmada sıvı ayarıdır, idrarın günde 1,5 litre çıkmasını temin ve izaH ağırlığının düşmesini düzenlemektir. Bu, organizmanın idrar asid ve tuzlarından temizlenmesine yardım eder. Bu durumda, ilim adamları hastaların günde 2 - 3 litre ma den suyu içmelerini tavsiye ederler.

Podagra krizinde sütlü ve sebze ve meyve suları diyetine geçilmesi tavsiye olunur. Şiddetli buhranlar geçtikten sonra, tekrar hamurlu mamullerle çorba, yumurta, az pişmiş et verilir

YEMEKLERDE MUTFAK İŞLERİ

Burada kullanılacak metod, et ve balık pişerken suyuna pürin miktarının % 50 kadarı çıkar. Bu su atıldıktan sonra, türlü yemekler yapılabilir. Yemekler buharda, fırında, ıskara, çevirme ve su banyosunda pişirilebilir. Yemeklerde türlü uyumlu usullerden yararlanı-bilir- yemekleriri terbiye edirnesi. yoğuruması, sebze ve meyve sularının çıkarılması gibi. Besin maddeleri haşlanabilirde. Pek seyrek olarak kızartmalarda verilir, lakin ilerilemiş podagrada, böbrek ve sindirim sistemi bozukluklarında bundan kaçınılmalıdır.

BESLENME REJİMİ

Podagra hastalarına günde 4 - 5 öğürı tavsiye edilir. Sık ve küçük porsiyonlar halinde yemeleri en doğru harekettir.

PROFİLAKSİ VE HAYATİ REJİM

Haddizatında, genel hattı ile podağra hayatı rejimi ile urat diyatez ve böbrek urat taşları hakkındaki hayati rejim arasında fark yoktur. Podagra hastaları üzerinde kinezyoterapi, kaplıcave sıcak kalevi sodyumlu, bikarbonatlı- suIfatlı maden sularının içilmesi çok yararlı ve müessir tedavi aracıdır.