Kuduz Bulaşma Sonrası Önlem
Kuduz Bulaşma Sonrası Önlem : Isırma, tornalama ya da yalama gibi durumlar karşısında, ilgili hayvanın 5-10 gün gözetim altında tutulması için veterinere başvurulmalıdır. Çünkü dikkatli bir gözlem kuduz olasılığının doğrulanmasını sağlar. Hayvan öldürülmüşse tanı için beyin maddesi üzerinde immün- floresans yöntemleri uygulanır. Dünya Sağlık Örgütü, ısıran hayvan aşılı da olsa, kuduz tedavisini gerekli görür. Kişi bağışık değilse, aynı zamanda tetanos aşısı da yapılmalıdır. Kuduz bulaşan ya da bulaştığı sanılan kişinin yarası temizlenir ve bakımı yapılır.
• Yerel tedavi - Yara ve çevresindeki geniş bir bölge su ve sabunla yıkanmalıdır. Daha sonra yüzde 40-70'lik etil alkolle ya da benzalkonyum klorürle de- zenfeksiyon (mikroplardan arındırma) kuduz virüsü üzerinde etkili olur. Yaranın çevresindeki bölgeye kuduz im- münglobülinleri uygulanmalıdır. Yara kesinlikle dikilmemelidir. Bulaşmadan sonraki bir saat içinde uygulanan yerel tedavinin başarı şansı yüksektir; 4-5 saat sonrası ise çok geçtir. Virüsün bulaşmasından 6 saat sonra yapılan yerel tedavinin hiçbir etkisi olmaz.
• Aşıyla tedavi - Aktif olarak aşı, pasif olarak da immünglobülinler kullanılır. Pasif bağışıklık oluşturma geçmişte hayvanlardan (genellikle atlardan) elde edilen hiperimmün serumlarla 40 ünite/ kg oranında uygulanırdı. Günümüzde yeni bağışıklık kazanmış kişilerden elde edilen özgül insan immünglobülinleri yeğlenmektedir. Bu maddeler, özellikle kısa kuluçka dönemli olgular için gerekli olan erken bağışıklığı sağlar; hayvandan elde edilen serumların yol açtığı aşın tepkilere de yol açmazlar. Uygulama dozu vücut ağırlığının her kilogramı için 20 ünitedir. Aktif aşılamada değişik biçimlerde hazırlanmış çeşitli tip aşılar kullanılır. Fermi-Puntoni aşısı, bir kuduz virüsü soyu olan Sassari virüsünü içeren 5 gr omurilikle hazırlanır.
Bu virüs 100 ml'de yüzde l'lik fenol çözeltisinde seyreltilir ve bir hafta süreyle 20°C- 22°C sıcaklıkta bekletilir. Bu aşı, beyin iltihabı gibi ağır yan etkilere yol açma olasılığı nedeniyle günümüzde uygulanmamaktadır. Sucking aşısı, yeni doğan farenin beyniyle hazırlanır. Yüksek oranda bağışıklık sağlamasına ve beyin iltihabı gibi yan etkilerin ortaya çıkma olasılığının düşük olmasına karşın (100 bin aşılıda 3 olgu), yalnızca orta ve güney Amerika'da kullanılmıştır. Ördek embriyonuna ekilen sabit virüsle (özellikleri değişmeden korunan virüs soyu) elde edilen ördek embriyon aşısının (DEV) antijen gücü yüksek değildir. Sinirsel komplikasyona yol açma olasılığı çok azdır (100 bin aşılıda 4 olgu). DEV aşısının ABD'de kullanımı yasaklanmıştır. İnsan diploit hücre kültüründen elde edilen HDCV aşısının bağışıklık kazandırma gücü çok yüksektir ve bu aşıya bağlı hiçbir sinir felci olgusu saptanmamıştır. Günümüzde en çok bu aşı kullanılır.
Bir yıldan fazla bir süre önce HDCV aşısı uygulanmış kişilerin ısırılması durumunda, 3 gün arayla iki doz aşı yapılır. Geçen süre bir yıldan azsa tek bir doz tekrar aşısı uygulanır. Aşıyla eşzamanlı olarak farklı şırıngayla ve vücudun değişik bölgelerine özgül immünglobülinler uygulanır. Aşısı tam yapılmayan ya da başka aşılar uygulanan kişiyi risk grubunda kabul edip tedaviyi tamamlamak gerekir. Bu arada tetanos aşısının da yapılması gerekir. Kuduz aşılarının hiçbiri, zamanında ve yeterli doz uygulansa bile kesin bir koruma sağlamaz. Nötralize edici antikorlar, aşılamanın başlamasından sonra ancak üçüncü haftada ortaya çıkar. Bu nedenle ağır olgularda, aşıya kuduz karşıtı serumu ve özgül insan immün- globülinlerini mutlaka eklemek gerekir.
Bunlar erken bağışıklık sağlar. Bu uygulama özellikle kuluçka dönemi kısa süren olgularda önemlidir. HDCV dışındaki kuduz aşıları be- yin-omurilik iltihabı gibi ağır komplikasyonlara neden olabilir. Bu durum ortalama olarak ilk aşının uygulanmasından 7-15 gün sonra 2 binde 1 olguda görülür. Komplikasyon, başka aşılardan ve döküntülü hastalıklardan sonra görülen beyin-omurilik iltihaplan gibi özba- ğışıklıkla ilgili bir mekanizmaya ya da antijen-antikor tepkimesinin yol açtığı bir hasara bağlı gelişebilir. Kuduz aşısı sonrasında gelişen beyin iltihabı kol ve bacaklarda felce ve büzgen kas bozukluklanna yol açabilir. Bazı durumlarda multipl (yaygın) skleroz olgulanndakine benzer belirtiler ortaya çıkar.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
