İbs Nedir Nasıl Tedavi Edilir

Fonksiyonel bir barsak hastalığı olup, müphem bir karın ağrısı, karında şişkinlik, dışkılama sıklığında ve dışkı kıvamında değişikliklerle seyreden kronik bir hastalıktır. Spastik kolon, spastik barsak, mukozal kolit ve spastik kolit gibi isimleri de bulunmaktadır. Barsaklarda yapısal problem yoktur, tanı klinik bulgular ve diğer hastalıkların olmadığı tespit edildikten sonra konur. Barsaklarla ilgili yukarıda tariflenen yakınmalar diğer birçok barsak hastalığında bulunurken, irritable barsak sendromunda dışkılama ile hafifleyen karın ağrısı çok tipiktir. 

İbs Hastalığının Tedavisi Nasıl Uygulanır

IBS kanser veya hayatı tehdit eden bir hastalık değildir. Kansere, kanamaya, iltihabi barsak hastalığına (Ülseratif kolit, Crohn hastalığı) neden olmaz. Tedavi de en önemli yaklaşım IBS’na neden olan ve şiddetlendirebilen stresten uzak durulmasıdır. Bazı kişilerde stresin azaltılması, davranış tedavisi, biofeedback, gevşeme egzersizleri IBS bulgularının hafifletilmesine yardımcı olmaktadır.

Hafif ve orta derecede şikâyetleri olanlarda diyet alışkanlıklarında değişiklik önerilmektedir. Günlük diyette zor öğütülebilen ve barsak pasajını hızlandıran yiyeceklerin yenilmesi bulguların azalmasını sağlayabilir. Dışkı yumuşatıcı yiyecekler, psyllium tohumu (karnıyarık otu) gibi besin maddelerinin diyete eklenmesi karın kramplarının azalmasına, yumuşak dışkı oluşmasına, ishal oluşumunun engellenmesine yardımcı olabilir. Bol su tüketilmesi dışkının yumuşamasına ve kabızlığın azalmasına katkıda bulunabilir. Kepekli yiyecekler, meyveler, salata ve sebzeler (kabak, brokoli, fasulye) gibi yiyecekler barsak pasajını hızlandırırlar. Yüksek proteinli yiyecekler ve düşük yağlı yiyecekler tavuk, hindi, balık, yağsız et, süt, düşük yağlı peynir sağlık için çok faydalıdır. Lifli yiyecekler (işlenmemiş lifli gıdalar çok çeşitlidir, besin değeri yüksek ve çok ucuzdur), meyveler (üzüm, portakal, erik…), salatalar (ıspanak en iyisidir) ve sebzeler (brokoli, yeşil fasulye vb) hem sağlıklı hem de barsağın dostu yiyeceklerdir. Hastalara yumuşak kıvamlı dışkı çıkartacak şekilde beslenme önerilmelidir. Sodyum ve şekerden düşük, her çay kaşığına 6 gram fiber (posa-lif) olmalıdır.

Şiddetli şikâyetleri olan bireylerde, ilaç kullanmak gerekebilir. İlaçlar bulguların kontrol altına alınmasına katkıda bulunmakta, ancak mevcut hastalığı iyileştirmemektedir. Bunlar doğrudan barsak kaslarına etki ederek kasılmaların normale dönmesini sağlamaktadır. Düşük doz antidepresan kullanımının IBS’lu bireyleri rahatlattığı gözlenmiştir.

İbs'nin Nedenleri Nelerdir

İBS, barsakların en sık görülen sindirim sistemi bozukluğu hastalığıdır. Hassas ya da duyarlı bağırsak rahatsızlığı demektir. Buradaki hassasiyet aşırı duyarlılıktır ki bu; yiyecek, içecek ve duygusal uyarılar ile tetiklenmektedir. Kiminde süt, ekmek ya da meyve ile kiminde ise hoş olmayan bir duygu durum ile bağırsak rahatsızlıkları ortaya çıkmaktadır. Buda, bağırsağın sinirsel uyarı ve hormon etkilerine karşı gösterdiği abartılmış bir yanıtı demektir.

Endüstrileşmiş ülkelerde yaklaşık 5 kişiden birinde görülür. Ülkelere göre farklılık göstermekle birlikte görülme sıklığı %5-25 arasında değişmektedir. Genel dahiliye polikliniklerine başvuran hastaların %15 kadarını İBS oluştururken gastroenteroloji polikliniklerinde bu oran %40’lara kadar yükselebilmektedir. Kadınlarda erkeklere göre daha sık görülür.

İBS, her yaş ve cinste görülen bir rahatsızlıktır. En sık 35-45 yaşlar arasında ve kadınlarda görülmektedir. Türkiye nüfusunda görülme oranı %13 olarak bildirilmektedir. Bu, oldukça yüksek bir orandır.
IBS yapısal (organik) değil fonksiyonel bir bozukluk olarak değerlendirilir. Yani bu hastalıkta, iltihabi ya da tümöral bir durum söz konusu değildir.

Halk arasında spastik ya da sinirsel kolitte denilir. Yıllardan beri İBS'ye pek çok isim verilmiştir. Kolitis, mukuslu kolit, spastik kolon, spastik barsak, fonksiyonel barsak hastalığı. Aslında bu terimlerin birçoğu yanlıştır. Örneğin kolitis kalın barsağın enflemasyonu(iltihabı) demektir. İBS'de enflamasyon(iltihap) yoktur. Daha ciddi bir hastalık olan ülseratif kolit ile karıştırılmamalıdır.

Eğer İBS hakkındaki bilgiler bizi ilgilendiriyorsa, normal barsak fonksiyonlarının kişiden kişiye değiştiğini kavramak, anlamak önemlidir. Günde 3 kez dışkılama da, haftada 3 defa dışkılama da normaldir. Normal dışkı şekillidir fakat katı değildir. Kan içermez. Dışkılama sırasında kramp ve ağrı olmaz.
 
İbs Hastalığının Belirtileri 
İBS’de şikayetleri sadece barsaklar ile ilgili değildir. Hastalık tüm sindirim sistemini ilgilendirebilir. Vakaların 1/4 de yemek borusu, 1/3 de ise mide boşalması ile ilgili sorunlar görülebilir. Tüm sindirim sisteminde aşırı bir duyarlılık söz konusudur.
IBS genellikle gün boyu görülür ve gece pek rahatsızlığa sebep olmaz. Şayet bir yılda 3 hafta bu rahatsızlıklar görülürse buna kolon hassaslaşması denir.

Kişiden kişiye değişmekle beraber IBS’nin önemli belirtilerini 4 ana grupta toplayabiliriz.

1- Karın Ağrısı: Künt veya kramplar şeklinde karın ağrısı oluşur. Ağrılar dalgalar halinde gelir gider. Bu yakınmalar sürekli değildir. Belirli aralıklarla ortaya çıkar. Yani atakların olmadığı dönemlerde kişi kendisini son derece rahat hisseder. Bu aralıkların süresi kişiye göre değişir. Karın ağrıları sıklıkla yemeklerden hemen sonra ya da dışkı ihtiyacından hemen önce ortaya çıkar. Gaz çıkarma veya tuvalet ihtiyacını
giderme ile rahatlama hissedilir.

2-Şişkinlik: IBS hastaları, normal kişilere göre daha fazla gaz üretmeseler de gaz barsaktan çıkamadığı için rahatsızlık yapar. Genellikle yemekten hemen sonra başlayarak gün boyunca barsaktan gürültülü sesler gelmesi, karın bölgesinde sıkışıklık ve giysilerin rahatsız etmesi gibi durumlar ile devam eder.

3-Barsak Alışkanlığı Bozukluğu ( Kabızlık ve/veya İshal) IBS hastalarında en sık görülen belirtilerdendir. Bazı hastalarda zor veya birkaç gün süren katı dışkılama ile karakterize kabızlık vardır. Ağrılı kabızlık veya diyareden yakınırlar. Bazılarında sıklıkla acil dışkılama ihtiyacıyla birlikte cıvık dışkılama ile karakterize ishal vardır. Bazı hastalarda ise hem kabızlık hem isal olur. Bazı kişilerde kabızlık ve diyare yer değiştirebilir. İBS'lu bazı hastalarda, sık dışkılama isteği yada acil dışkılama ihtiyacı ile birlikte kramp tarzında ağrılar olur, fakat rahat dışkılayamaz. Dışkılama sonrası ise ağrı azalır.
Gizli kabızlık olarak bilinen bir durum vardır. Kişi her gün tuvalete gitmesine rağmen kalın barsağını yeteri kadar boşaltamaz. Bunların barsağında gaita içeriği ve gaz miktarı normalden fazladır.

Dışkı küçük, katı ve mukusla(barsak mukozasından salgılanan sümüksü bir madde) kaplı olabilir. (Barsak duvarındaki mukus üreten bezler ağır hareket eden, saatlerce barsak içinde kalan küçük katı dışkı parçacıklarıyla uzun temas sonrasında aşırı uyarılır ve bu yüzden çok mukus salgılarlar. Bazen sadece mukus da çıkarılabilir. Karnın alt kısımlarında hissedilen ağrı ile birlikte dışkılama hissi gelmesi ve dışkılama sonrasında ağrının geçmesi, dışkılama sırasında aşırı ıkınmak zorunda kalmak, büyük abdestini yapacakmış gibi olduğu halde tuvalete gittiğinde yapamamak veya zorlanarak yapmak, keçi dışkısı gibi küçük parçalar halinde dışkılamak, İBS’nin başlıca belirtileridir. Hastaların bir kısmı bazen büyük abdestlerini çıkarmak için parmakla müdahale etmek zorunda kaldıklarını söyleyebilirler.)

Bazen barsak enfeksiyonlarından sonra IBS benzeri bir tablo ortaya çıkabilir ve enfeksiyon tedavi edilmiş olsa bile şikayetler aylarca sürebilir.

Görülebilecek Diğer Belirtiler

-Sık idrara çıkma ve acil idrar yapma ihtiyacı, idrar yaparken yanma. Bu hastalarda idrar tahlili yapıldığında özellik bulunmaz
-İsteksizlik, karamsarlık, hava açlığı, müzmin sırt ve omuz ağrıları olabilir. Çabuk sinirlenme ve tahammülsüzlük de görülebilir.
-Disparöni (Cinsel ilişki sırasında ağrı)
-Dismenore (Adet ağrısı)
-Sırt ve başağrısı
-Göğüste ağrı ve çarpıntı (kalp kökenli ağrılardan ayırdedilmelidir)
-Yorgunluk, bel baş ağrısı. Baş dönmesi hissi. Halsizlik. Güçsüzlük hissi
-Konsantrasyon güçlüğü
-Nefes darlığı, hırıltılı soluma. Nefes alamıyormuş gibi olma (gerçek nefes darlığından farklıdır)
-Yorgunluk/ Halsizlik
-Kasık ağrıları
-Uyku bozukluğu
-Eklem ağrıları
-Bulantı

İBS, ruhsal bir hastalık değildir. Ancak; endişe, depresyon, aşırı sinirlilik gibi ruhsal sorunu olanlarda biraz daha sık görülmektedir. Kanama, ateş, kilo kaybı, sürekli ağrı yakınmaları yoktur. Bunların bulunması başka problemlerin olduğunu gösterir.