Göz Tembelliği Nasıl Anlaşılır?

Göz Tembelliği Nasıl Anlaşılır? : Tıp fakültesinde okurken, yakın arkadaşlarımdan biri, mikroskopta görmeye çalıştığımız mikropların bazılarını bizim gibi göremediğini fark etmişti. Önce şaka yapıyor sandık, ama sonra göz bölümünde yapılan muayenesinde gözlerinden birinin son derece tembel olduğunu, ancak yüzde yirmi oranında gördüğünü ve artık tedavinin mümkün olmadığını öğrendik. Arkadaşım, deyim yerindeyse, yıkıldı. Aslında çok ilgili olan ailesi, diğer gözü iyi gördüğü ve o zamana kadar hiç göz muayenesi olmadığı için görme sorunu olduğunu zamanında fark etmemişti. Uzmanlık alanının seçimini ona göre yapması gerekti ve kendisi çocuklarını doğumlarından itibaren göz muayenesine götürerek kızının bir gözündeki yüksek kırma kusuruna bağlı, olası tembelliği engellemeyi başardı.Tembellik nedenleri nelerdir?
 
1. İki gözde farklı kırma kusuru düzeyi. Ensık görülen tembellik nedeni, bir gözdeki kırma kusurunun diğerinden önemli ölçüde farklı olmasıdır. Bazen de, yine küçük bir bebekte, diyelim ki gözlerinden birinde yüksek bir kırma kusuru var, diğerinde yok ya da daha küçük numaralı bir gözlük ihtiyacı var. Bir gözden beyne net bir görüntü iletisi giderken diğerinden giden görüntü bulanık olur.

Beyin bir süre, durumu anlamaya ve idare etmeye çalışır. Ama bir süre sonra bulanık görüntü iletisi gelen gözü ihmal etmeye başlar, onu yok sayar. Hatta kendi içinde, o gözden gelen iletileri değerlendirmesi gereken bölümle bile ilgilenmez olur, onun gelişimi için gerekli çabalardan vazgeçer. Bu durumda net ileti göndermeyen göz tembelleşir ve yavaş yavaş işi bırakıp adeta uykuya dalar, kaymaya başlar. İki göz arasında fark olan hipermetroplarda tembellik daha kolay olur.
 
2. Göz kaslarındaki dengesizliğe bağlı: Böyle bir nedene bağlı şaşılık/kayma olduğunda da kayan gözde tembellik olabilir. Kayma ve tembellik ilişkisi yumurta-tavuk ilişkisi gibidir. İkisi de birbirine yol açabilir.Göz tembelliği nedir?Bir gözün doğuştan az görmesine neden olabilecek bir durum nedeniyle beyindeki o göze ait görme merkezinin yeterince gelişememesi durumudur. Yani aslında tembelleşen beyindir, göz değil. Beyne bir gözden net görüntü iletisi gitmeyip diğerinden giderse beyin net olmayan tarafı ihmal etmeye başlar. O taraftaki hücrelerin sayısı ve büyüklüğü adeta çolak kalır. Buna "tembellik" denilmektedir.
 
3. Göziçi hastalığına bağlı: Nadiren doğumdan sonra göz içinde sarı noktada bir hastalık, bir tümör olabilir. Yine beyne net ileti gitmeyince, bu göz kaymaya başlar. Bazen anne karnındayken annenin geçirdiği bir hastalık bebeğin gözüne de sıçrayabilir (ör; toksoplazma, retinoblastom).
 
4. Şeffaf olması gereken göz ortamlarında bulanıklığa bağlı. Bazen de, yine bir bebeğin gözünde kapak düşüklüğü veya katarakt, göziçi iltihabı gibi görmeyi engelleyecek veya bulandıracak bir perde olabilir. Yine tembellik, yine kayma meydana gelebilir.

Tembellik nasıl saptanır?

Tembellik aile tarafından eğer gözlerden birinde kayma görülürse saptanır. Kayma olmadan saptanabilmesi ancak muayene ile mümkündür. Ama aklınızda olsun; eğer çocuğunuzun bir gözünü elinizle kapadığınızda ağlıyor, diğer gözünü kapadığınızda ağlamıyor veya rahatsız olmuyor ise, kapatınca ağlamadığı gözü tembel olabilir, zaten iyi çalışmadığı için kapatılınca bir şey fark etmiyordur.

Tembellik muayenede nasıl saptanabilir?

Henüz konuşmayan veya muayeneye uyum gösteremeyen çocuklarda, iki göz arasında kırma kusurunda önemli bir fark olması ve ailede tembellik olması bizi bu konuda dikkatli olmaya ve önlem almaya yöneltir.Konuşarak iletişim kurulabilen, yani muayenede gösterilen şekilleri tanımlayabilen çocuklarda ise bir gözün görmesinin gözlükle bile tam olmaması tembellik olduğunu gösterir.

İki taraflı tembellik olabilir mi?

Eğer iki gözde de içe kayma varsa veya her iki gözde katarakt, kapak düşüklüğü gibi görmeyi engelleyecek bir durum varsa, evet, ne yazık ki iki gözde de tembellik, yani beynin görme merkezinde gelişme geriliği olabilir. Neyse ki, bu nadir bir durumdur.
 
Tembellik tedavisi ne zaman yapılmalıdır?
 
Tespit edilir edilmez tembellik tedavisine başlanmalıdır. Çocuğun göz açısından beyin gelişimi tamamlanana kadar sürdürülmelidir. Bu 7-9 yaş arasıdır.
 
Tembellikle beraber başka sorunlar da olabilir mi?
 
Tembellikle beraber olabilecek en sık sorunlar kayma ve derinlik duygusu yoksunluğudur. İki gözden aynı netlikte ileti alamayan beyin, derinlik duygusunu sağlayamaz.
 
Tembellik tedavisinde neler yapılır?
 
1. Gözlük: Tembellik tedavisinin ilk aşaması, tembel olan gözün iyi ve net görmesini sağlayacak gözlük derecesinin saptanması ve gözlüğün kullanılmasıdır. Gözlük devamlı kullanılmalıdır. Çerçeve öyle olmalıdır ki, çocuk hangi tarafa bakarsa baksın gözlükten bakmalıdır. Çocuklarda gözlük kullanmak değil kullanmamak tembellik yapar. Gözlük kullanmak ayıp değildir. Herkes eninde sonunda kullanır. Şaşılık, sosyal çevrede, hele ileri yaşlarda daha büyük bir sıkıntı yaratır.Gözlük kullanmak istemeyen çocuklarda zorlama yerine özendirme yöntemi uygulanılması daha yararlı olur. Empati kurun; yapmak istemediğiniz bir işe zorlansanız, haliyle olumlu bir tepki veremezsiniz.
 
2. Kapama: Tembellik tedavisinin ikinci aşaması tembel olan gözün aktif olarak çalışmasını sağlamak için diğer göze kapama uygulanmasıdır. Bu tedavi, bir çeşit fizik tedavi egzersizidir. Kapama derken, çocuklar için özel yapılmış yapışkan göz kapama plasterini kastediyoruz.Gözlük dekullanması gereken (her tembellikte gözlük gerekli olmayabilir) ve bunu düzgün şekilde kullanabilen çocuklarda kapamayı gözlüğün içinden, tembel olmayan gözün çevreyi göremeyeceği şekilde yapmak gerekir). Bebeklerde özel kontakt lenslerle de kapama yapılabilir.
 
Kapama tedavisi ne kadar süre uygulanmalıdır?
 
Kapama çocuğun yaşma, görme keskinliğine ve tembelliğin/kaymanın miktarına göre günde 1 saat ile tam gün ararsında değişen sürelerde gerekli olabilir. Yine duruma göre kapama yapılmayacak günler de olabilir. Örneğin, haftada 5 gün kapama, 2 gün tatil gibi. Önerilen sürenin üzerine çıkılma- ması da önemlidir. Diğer gözün tembelleşmemesi açısından buna dikkat edilmelidir. Zamanından erken bırakılırsa da tembellik başa dönebilir. Kapamanın aylarca kullanılması gerekebilir.Tembellik tedavisi neden yapılmalıdır?
 
Gerekli ise, kapamayı önerildiği şekilde uygulamanızın, çocuğunuza yapabileceğiniz en büyük iyiliklerden biri olduğunu ileride göreceksiniz. Bunu yatırım olarak da düşünebilirsiniz. Kayma olsun olmasın, tembellik derinlik hissini yok edeceği için meslek seçiminde engeller çıkarabilir. Örneğin, cerrah, pilot olmada sorun çıkabilir. Çok nadir de olsa sağlam gözün başına bir kaza gelme olasılığı da düşünülmeli ve sabırla tembellikle mücadele edilmelidir.
 
Kapama tedavisi nasıl uygulanır?
 
Kapama yapıldığı sürece, o gözün mutlaka, beden eğitimi egzersizi misali, dikkat isteyen bir işle uğraşıyor olması gerekir. Çocuğun yaşına göre; sınırlı boyama, resim yapma, yazı yazma, kitap okuma, boncuk dizme, el işi yapma gibi uğraşılar bu egzersizi sağlarlar. Kapama sırasında pasif işlerle, diyelim televizyon seyretmek gibi bir işle uğraşmak yararsızdır. Kapama sırasında bisiklet, paten gibi denge için derinlik hissi gerektiren oyunlar oynanmamalıdır. Kapama süresince bir erişkinin çocuğun yanında bulunup, uğraştığı oyuna, işe dikkat etmesini sağlaması çok yararlı olur.
 
 Çocuğun heveslendirilmesi ve ödüllendirilmesi, kapamanın başarısını arttıran en önemli etkenlerdir. Kapama yapılan her gün takvime bir işaret (ör; gülen yüz resmi veya renkli çıkartma) veya çocuğun seçeceği bir yapıştırma konulur ve örneğin bir hafta ya da ay tamamlanınca çocuğa istediği bir hediye alınırsa heves ve ödül sağlanmış olur.Her tembel gözlü çocukta kayma olmayabilir. Kayması olan her çocukta tembellik olmayabilir.
 
Tembellik tedavisinden sonra ne olur?
 
Tembellik ve kayması olan çocuklarda tembellik en aza indirildikten sonra hâlâ kayma varsa, ameliyat yapılır. Ameliyat gözlük ihtiyacını değiştirmez, ameliyat gözlükten kurtulmak için yapılmaz. Tembelliğin tedavisine bir miktar yararı olsa da ameliyattan sonra kapamaya devam etmek gerekebilir. Yani ameliyat kapamadan kurtulmak için de yapılmaz. Ameliyat kaymayı düzeltmek için yapılır.
 
Kontroller ne kadar süre devam etmelidir?
 
Çocuğun göz durumuna göre değişmekle beraber, kapama tedavisi altındayken her 1-3 ayda bir, kapama bittikten sonra 3-6 ayda bir, 7 yaşından sonra 6-12 ayda bir kontrol yapılması gerekli ve yararlıdır. Ergenlikten itibaren, işler daha rahatlar ve senede bir muayene yeterli olur.
 
BÖLÜM ÖZETİ 
 
Sonuç olarak, tembellik, tehlikeli bir durum olmamakla beraber, bir çocuğun erişkin yaşamının kalitesini etkileyebilecek bir durumdur. Tedavisi hekim ve aile işbirliği ile sabır ve kararlılığa dayanır. Gözlük ve kapama gibi, girişimsel olmayan tedavi yöntemleri başarıyı sağlar. Vazgeçmeyin!

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp