Gaz Nedir
Gaz Nedir
Gaz ve şişkinlik doğal vücut tepkileridir. Ancak konu gaz çıkarmaya geldiğinde, başkalarının yanında bu doğal tepkiler ayıp kaçtığından, gaz sorunu bizi zor duruma sokabilir ve rahatsız edici olabilir. Herkeste gaz olur ve çoğu kişi çok fazla gaz çıkardığını düşünse de, aslında bu normal bir durumdur. Vücuttaki gaz, nitrojen, hidrojen, oksijen karbondioksit ve metan gazlarından oluşur. Gaz genel olarak hava yutmaktan ya da yiyeceklerin sindirim sırasında parçalanmasından kaynaklanır.Bazı yiyecekler kiminde gaz şikayetine neden olurken, diğer bir kişiye bu anlamda hiç dokunmayabilir. Şişkinlik karın bölgesinde doluluk hissidir ve çoğunlukla bağırsak gazının toplanmasından kaynaklanır. Gaz şikayetleri hava yutmayı azaltarak, beslenmede değişiklik yaparak ve bazı reçetesiz ilaçlarla giderilebilir.
GAZ BELİRTİLER
■ Karında şişkinlik duygusu
■ Geğirme ya da gaz çıkarma ihtiyacı
■ Karın ağrısı
Gaz Nedenleri
■ Yemek yerken bol miktarda hava yutmak, karbonaüı içecekler tüketmek, sakız çiğnemek, takma diş takarken fazla yutkunmak, gerginlik ve heyecan gaza neden olabilir.
■ Bakliyadar, bazı meyve ve sebzeler gibi bol lifli yiyecekler tüketmek gaz oluşumuna neden olabilir.
■ Süt ve süt ürünlerinde bulunan süt şekerini (laktoz) sindirmeye yarayan enzimin bulunmadığı kişiler için gaz, acı veren bir sorun olabilir.
■ Gaz, sindirim sisteminde oluşan bir enfeksiyon sonucu da oluşabilir.
Doktorunuz ne önerîrdî?
Genellikle bir doktora danışma gereksinimi duymadan gazdan kurtulabilirsiniz. Besinleri yavaş yavaş çiğnemek, yemek yerken dik oturmak, gaz yapacak besinlerden uzak durmak gaz sorununu gidermek için yeterli olabilir. Bazı ilaçlar fasulye, bezelye gibi pişirilmiş bakliyaüann sindirimini kolaylaştırabilir. Laktozu sindirmeye yarayan laktoz enzimi, tablet ya da damla halinde alındığında, laktozu sindiremeyen kişilerin süt ve süt ürünlerini tüketebilmesi sağlanır.
Hava Yutmak
Sindirim sistemindeki gazın çok azı bağırsaklarda üretilir ve geri kalanı hava yutmaktan kaynaklanır. Hava yutmak deyince, kulağa sanki özel bir durumdan söz ediliyor gibi gelebilir ama aslında hava, yemek yerken ya da bir şeyler içerken doğal olarak yutulur. Sakız çiğnemek, sigara içmek ya da kamışla içecek içmek yutulan havayı fazlalaştırır.
Kaygı, iyi oturmamış takma dişler, geniz akıntısı, kronik ağrılar veya sıcak içecekler içmek de hava yutmaya neden olan diğer kaynaklardır. uzun süre aç kalıp hızlı bir şekilde yemek yediğimizde, bol bol da hava yutarız. Yavaş yemek yemek, hava yutmaktan kaynaklanan gaz şikayetini azaltabilir.
Yiyeceklerin Parçalanması
Bütün yiyecekler vücutta parçalanır ve bu işlem sırasında ortaya bazı gazla çıkar. Karbonhidratın paraçalanması, yağ ve proteinin parçalanmasından daha çok gaza neden olur. Yiyecekler kendi özelliklerine göre gaz yapan ya da bir şikayete neden olmayan yiyecekler olarak ayrılabilir.
Ayrıca kişilerin sindirim sistemindeki farklılıklardan dolayı da, benzer yiyecekler kişiden kişiye değişecek şekilde, daha az ya da daha çok gaza neden olabilir. Bağırsaklarda hangi tür bakterilerin olduğu ya da kişinin karbonhidratları ne kadar iyi sindirip sindiremediği, bu farklılıkta rol oynar. İşte bu yüzden kimimiz bir yemeğe ‘gaz yapar’ diye dokunmak istemezken, bir başkası hiç tasalanmadan afiyetle yiyebilir.
Laktoz İntoleransı
Laktoz intoleransı vücudun laktozu sindiremediği anlamına gelir. Laktoz, sütte ve diğer süt içeren ürünlerde bulunan doğal şekerdir. Bu durum vücutta ince bağırsak tarafından üretilen laktaz enziminin yetersiz olmasından kaynaklanır. Laktaz enzimleri olmadan laktoz işlenmemiş olarak kalır ve kalın bağırsaktaki bakterilerle etkileşime geçtiğinde ortaya rahatsız edici belirtiler çıkar.
Şişkinlik, gaz, bulantı ve ishal, laktoz intoleransı belirtileri arasındadır. Asya, Afrika ve Akdeniz ülkelerinde laktoz intoleransı daha yaygındır. Örneğin Tayland, Japonya, Çin gibi Asya ülkelerinin mutfaklarında süt, peynir ya da yoğurt benzeri ürünler hemen hiç yer almaz.
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı ince bağırsaklara zarar veren ve bazı besin maddelerinin sindirimini engelleyen bir hastalıktır. Çölyak hastaları glutene karşı hassastır. Gluten ise buğday, çavdar ve arpada bulunan bir proteindir. Bu hastalıkta, gluten tüketirken normal olmayan bir bağışıklık sistemi tepkisi ortaya çıkar. İnce bağırsağın, yiyeceklerdeki besinleri emen parçalarında bir hasar meydana gelir.
Kalıtsal bir hastalık olan çölyak hastalığının belirtileri arasında şişkinlik, gaz, karın ağrısı ve mide bozulması yer alır. Ayrıca gerekli besinlerin vücuda geçmemesinden dolayı kilo kaybı, halsizlik, yetersiz beslenme, anemi gibi başka belirtiler de görülebilir.
Huzursuz Bağırsak Sendromu
Huzursuz bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen, yaygın bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık bağırsağın normal işleyişini değiştirir, dışkılama rutinini bozar ve vücudun genelinde sorunlara yol açar. Tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemekle beraber, bağışıklık sistemindeki bir terslikten, stres kaynaklı ya da bazı yiyeceklere tepki olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Daha çok ofis çalışanlarında, stresli bir iş hayatı olanlarda veya duygusal oalrak stresli, sarsıcı bir dönemden geçen kişilerde görülen bu hastalığın belirtileri arasında gaz, şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık, ishal ve kramplar bulunmaktadır. Stres yönetimi ve uygun bir diyet sayesinde bu belirtiler kontrol altına alınabilir.
Lifli Yiyecekler
Ne yazık ki son derece sağlığa yararlı olan, lif açısından zengin yiyecekler, sindirim sistemine de çok iyi geldikleri halde, gaz problemine neden olabilirler. Genel olarak gaz yaptığı bilinen lifli yiyecekler meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve baklagillerdir.
Kuru Fasulye & Baklagiller
Mutfağımızın lezzetli ve geleneksel tariflerinden biri olan kuru fasulye, gaz deyince ilk akla gelen yiyeceklerden biridir. Pek çok kişi, gaz yapacağı endişesiyle bu güzel yemekten uzak durmaya çalışır. Fasulyede vücudun kendi kendine sindiremediği iki karbonhidrat madde bulunur. Bu iki bileşenin sindirilmesi için bakteriler devreye girer. Bakteriler sindirim için besinleri parçalarken, bu sırada ortaya metan gazı, karbondioksit ve hidrojen çıkar. Bu gazlar bağırsakta toplanır ve gaz sorununa neden olur.
Düzensiz Beslenme
Eğer kötü ve düzensiz beslenmeyi alışkanlık haline getirdiyseniz, bu durum hiç şüphesiz bazı sorunlara yol açacaktır. Öğün atlamak, bütün gün aç kalıp tek öğünde çok yemek, hızlı yemek yemek, bol baharatlı ve asitli yiyecek, içecekler tüketmek gaz oluşumunu arttıran nedenlerdir.
Kronik Hastalıklar
Kimi zaman da gaz şikayeti, iltihaplı bağırsak hastalığı ya da ülseratif kolit gibi sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar nedeniyle kaynaklanıyor olabilir. Ancak böyle bir durumda yani kronik bir rahatsızlıktan dolayı kaynaklanan gaz sorununda, tek belirti gaz olmayacaktır. Gazla birlikte meydana gelen diğer şikayetlerin de değerlendirilmesi gerekir.
Yapay Tatlandırıcılar
Pek çok kişi yapay tatlandırıcılarda bulunan sorbitol ve manitol maddelerini sindirmekte güçlük çeker. Bu nedenle diyet ürünleri, şekersiz yiyecekler, şekersiz sakız gibi yiyecek, içecek ürünleri bu kişilerde gaz yapar. Sıkı bir diyet programına rağmen bir türlü geçmeyen şişkinliğiniz bu yapay tatlandırıcılardan kaynaklanıyor olabilir.
Antibiyotikler
Eğer antibiyotik kullanırken gaz şikayeti ortaya çıktıysa bu durum, bazı antibiyotiklerin bağırsak florasını bozmasından kaynaklanıyor olabilir. Bağırsakta yaşayan yararlı mikroorganizmalar bağırsak florasını oluşturur. Bu mikroorganizmaların pek çok görevi vardır ve sindirim için oldukça önemlidirler. Bu denge bozulduğunda başka sorunların yanı sıra, gaz sorunu da görülebilir.
Gaz Sancısı Nasıl Giderilir?
Sırt üstü uzanıp dizlerinizi göğsünüze doğru çekerek gaz sancısını gidermeyi deneyebilirsiniz. Bu hareket gaz çıkarmanızı ve böylece biraz rahatlamanızı sağlayabilir. Hemen işe yaramayabilir, hareketi birkaç kez tekrarlayın.
Bazı bitkisel çaylar, gaz sancısından kurtulmanıza yardımcı olabilir. Nane, papatya, zencefil ve rezene çayları sindirim yolunu rahatlatır ve gaz şikayetini azaltır.
Sıvı almak gaz sancısını gidermenizi sağlayabilir. Alkol ve gazlı içeceklerden uzak durup bu konuda suya başvurmak en iyisi olacaktır.
Gaz sancısı yüzünden kendinizi strese soktuğunuzda, oflayıp poflarken hava yutacak ve durumu daha da kötüleştireceksiniz demektir. Üstelik stres ve kaygı yüzünden nefesiniz de düzensizleşecek ve ağrınızı kontrol etmeniz iyice zorlaşacaktır. Sakinleşmek ve gazdan kurtulmak için 7/11 nefes tekniğini kullanın. Nefes alırken içinizden 7’ye kadar sayın ve nefes verirken de 11’e kadar sayarak verin. Sakinleşene ve ağrı dinene kadar tekrarlayın.
Hava Yutmak
Sindirim sistemindeki gazın çok azı bağırsaklarda üretilir ve geri kalanı hava yutmaktan kaynaklanır. Hava yutmak deyince, kulağa sanki özel bir durumdan söz ediliyor gibi gelebilir ama aslında hava, yemek yerken ya da bir şeyler içerken doğal olarak yutulur. Sakız çiğnemek, sigara içmek ya da kamışla içecek içmek yutulan havayı fazlalaştırır.
Kaygı, iyi oturmamış takma dişler, geniz akıntısı, kronik ağrılar veya sıcak içecekler içmek de hava yutmaya neden olan diğer kaynaklardır. uzun süre aç kalıp hızlı bir şekilde yemek yediğimizde, bol bol da hava yutarız. Yavaş yemek yemek, hava yutmaktan kaynaklanan gaz şikayetini azaltabilir.
Yiyeceklerin Parçalanması
Bütün yiyecekler vücutta parçalanır ve bu işlem sırasında ortaya bazı gazla çıkar. Karbonhidratın paraçalanması, yağ ve proteinin parçalanmasından daha çok gaza neden olur. Yiyecekler kendi özelliklerine göre gaz yapan ya da bir şikayete neden olmayan yiyecekler olarak ayrılabilir.
Ayrıca kişilerin sindirim sistemindeki farklılıklardan dolayı da, benzer yiyecekler kişiden kişiye değişecek şekilde, daha az ya da daha çok gaza neden olabilir. Bağırsaklarda hangi tür bakterilerin olduğu ya da kişinin karbonhidratları ne kadar iyi sindirip sindiremediği, bu farklılıkta rol oynar. İşte bu yüzden kimimiz bir yemeğe ‘gaz yapar’ diye dokunmak istemezken, bir başkası hiç tasalanmadan afiyetle yiyebilir.
Laktoz İntoleransı
Laktoz intoleransı vücudun laktozu sindiremediği anlamına gelir. Laktoz, sütte ve diğer süt içeren ürünlerde bulunan doğal şekerdir. Bu durum vücutta ince bağırsak tarafından üretilen laktaz enziminin yetersiz olmasından kaynaklanır. Laktaz enzimleri olmadan laktoz işlenmemiş olarak kalır ve kalın bağırsaktaki bakterilerle etkileşime geçtiğinde ortaya rahatsız edici belirtiler çıkar.
Şişkinlik, gaz, bulantı ve ishal, laktoz intoleransı belirtileri arasındadır. Asya, Afrika ve Akdeniz ülkelerinde laktoz intoleransı daha yaygındır. Örneğin Tayland, Japonya, Çin gibi Asya ülkelerinin mutfaklarında süt, peynir ya da yoğurt benzeri ürünler hemen hiç yer almaz.
Çölyak Hastalığı
Çölyak hastalığı ince bağırsaklara zarar veren ve bazı besin maddelerinin sindirimini engelleyen bir hastalıktır. Çölyak hastaları glutene karşı hassastır. Gluten ise buğday, çavdar ve arpada bulunan bir proteindir. Bu hastalıkta, gluten tüketirken normal olmayan bir bağışıklık sistemi tepkisi ortaya çıkar. İnce bağırsağın, yiyeceklerdeki besinleri emen parçalarında bir hasar meydana gelir.
Kalıtsal bir hastalık olan çölyak hastalığının belirtileri arasında şişkinlik, gaz, karın ağrısı ve mide bozulması yer alır. Ayrıca gerekli besinlerin vücuda geçmemesinden dolayı kilo kaybı, halsizlik, yetersiz beslenme, anemi gibi başka belirtiler de görülebilir.
Huzursuz Bağırsak Sendromu
Huzursuz bağırsak sendromu, kalın bağırsağı etkileyen, yaygın bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık bağırsağın normal işleyişini değiştirir, dışkılama rutinini bozar ve vücudun genelinde sorunlara yol açar. Tam olarak neden kaynaklandığı bilinmemekle beraber, bağışıklık sistemindeki bir terslikten, stres kaynaklı ya da bazı yiyeceklere tepki olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Daha çok ofis çalışanlarında, stresli bir iş hayatı olanlarda veya duygusal oalrak stresli, sarsıcı bir dönemden geçen kişilerde görülen bu hastalığın belirtileri arasında gaz, şişkinlik, karın ağrısı, kabızlık, ishal ve kramplar bulunmaktadır. Stres yönetimi ve uygun bir diyet sayesinde bu belirtiler kontrol altına alınabilir.
Lifli Yiyecekler
Ne yazık ki son derece sağlığa yararlı olan, lif açısından zengin yiyecekler, sindirim sistemine de çok iyi geldikleri halde, gaz problemine neden olabilirler. Genel olarak gaz yaptığı bilinen lifli yiyecekler meyveler, sebzeler, tam tahıllar ve baklagillerdir.
Kuru Fasulye & Baklagiller
Mutfağımızın lezzetli ve geleneksel tariflerinden biri olan kuru fasulye, gaz deyince ilk akla gelen yiyeceklerden biridir. Pek çok kişi, gaz yapacağı endişesiyle bu güzel yemekten uzak durmaya çalışır. Fasulyede vücudun kendi kendine sindiremediği iki karbonhidrat madde bulunur. Bu iki bileşenin sindirilmesi için bakteriler devreye girer. Bakteriler sindirim için besinleri parçalarken, bu sırada ortaya metan gazı, karbondioksit ve hidrojen çıkar. Bu gazlar bağırsakta toplanır ve gaz sorununa neden olur.
Düzensiz Beslenme
Eğer kötü ve düzensiz beslenmeyi alışkanlık haline getirdiyseniz, bu durum hiç şüphesiz bazı sorunlara yol açacaktır. Öğün atlamak, bütün gün aç kalıp tek öğünde çok yemek, hızlı yemek yemek, bol baharatlı ve asitli yiyecek, içecekler tüketmek gaz oluşumunu arttıran nedenlerdir.
Kronik Hastalıklar
Kimi zaman da gaz şikayeti, iltihaplı bağırsak hastalığı ya da ülseratif kolit gibi sindirim sistemi ile ilgili hastalıklar nedeniyle kaynaklanıyor olabilir. Ancak böyle bir durumda yani kronik bir rahatsızlıktan dolayı kaynaklanan gaz sorununda, tek belirti gaz olmayacaktır. Gazla birlikte meydana gelen diğer şikayetlerin de değerlendirilmesi gerekir.
Yapay Tatlandırıcılar
Pek çok kişi yapay tatlandırıcılarda bulunan sorbitol ve manitol maddelerini sindirmekte güçlük çeker. Bu nedenle diyet ürünleri, şekersiz yiyecekler, şekersiz sakız gibi yiyecek, içecek ürünleri bu kişilerde gaz yapar. Sıkı bir diyet programına rağmen bir türlü geçmeyen şişkinliğiniz bu yapay tatlandırıcılardan kaynaklanıyor olabilir.
Antibiyotikler
Eğer antibiyotik kullanırken gaz şikayeti ortaya çıktıysa bu durum, bazı antibiyotiklerin bağırsak florasını bozmasından kaynaklanıyor olabilir. Bağırsakta yaşayan yararlı mikroorganizmalar bağırsak florasını oluşturur. Bu mikroorganizmaların pek çok görevi vardır ve sindirim için oldukça önemlidirler. Bu denge bozulduğunda başka sorunların yanı sıra, gaz sorunu da görülebilir.
Gaz Sancısı Nasıl Giderilir?
Sırt üstü uzanıp dizlerinizi göğsünüze doğru çekerek gaz sancısını gidermeyi deneyebilirsiniz. Bu hareket gaz çıkarmanızı ve böylece biraz rahatlamanızı sağlayabilir. Hemen işe yaramayabilir, hareketi birkaç kez tekrarlayın.
Bazı bitkisel çaylar, gaz sancısından kurtulmanıza yardımcı olabilir. Nane, papatya, zencefil ve rezene çayları sindirim yolunu rahatlatır ve gaz şikayetini azaltır.
Sıvı almak gaz sancısını gidermenizi sağlayabilir. Alkol ve gazlı içeceklerden uzak durup bu konuda suya başvurmak en iyisi olacaktır.
Gaz sancısı yüzünden kendinizi strese soktuğunuzda, oflayıp poflarken hava yutacak ve durumu daha da kötüleştireceksiniz demektir. Üstelik stres ve kaygı yüzünden nefesiniz de düzensizleşecek ve ağrınızı kontrol etmeniz iyice zorlaşacaktır. Sakinleşmek ve gazdan kurtulmak için 7/11 nefes tekniğini kullanın. Nefes alırken içinizden 7’ye kadar sayın ve nefes verirken de 11’e kadar sayarak verin. Sakinleşene ve ağrı dinene kadar tekrarlayın.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
