Folat (Folik Asit) Eksikliği Anemisi

Folat eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan megaloblastik anemi sık değildir, fakat vücutta istikrarsız folat seviyeleri şaşırtıcı şekilde sık görülür. Klinik olarak önemi olan folat eksikliği riski yetersiz beslenme (ekonomik durumu iyi olmayan fakir kimselerde ve yaşlılarda) ile ve metabolik ihtiyacın fazla olduğu durumlarda (gebe kadınlar ve kronik hemolitik anemili hastalar) artar. Folat hemen hemen tüm yiyeceklerde bulunmasına karşın 10-15 dakikalık pişme ile tamamen yok olur.

Bu nedenle, en iyi folat kaynakları taze ya da taze dondurulmuş, pişirilmeden ya da çok az pişirilerek tüketilen sebze ve meyvelerdir. Yiyeceklerde bulunan folatlar daha çok poliglutamat formundadırlar ve bunların emilebilmeleri için monoglutamatlara bölünmeleri gerekir. Asidik yiyecekler, fasulye türü taneli yiyecekler ve diğer baklagillerde bulunan konjugaz inhibitörleri, poliglutamatlardan monoglutamat1arın oluşmasını sağlayan intestinal konjugazları inhibe ederek folat emilimini azaltırlar. Fenitoin (Dilantin) ve diğer bazı ilaçlar da folat emilimini bozarlar.

Metotreksat gibi bazı ilaçlar da folat metabolizmasını aksatırlar (aşağıda bahsedilmektedir). İntestinal emilimin gerçekleştiği başlıca bölge ince barsağın proksimal üçte bir bölümüdür; bu nedenle çölyak hastalığı ya da tropikal şupru gibi barsağın bu seviyesinde etkin olan malabsorpsiyon sendromları folat emilimini bozarlar. Folatın emilimden sonraki metabolizması ve fizyolojik fonksiyonları oldukça karışıktır. Burada, sadece, emilimin ardından folatın kanda genelde monoglutamat formunda taşındığını belirtmek yararlı olacaktır. Folat hücre içinde çeşitli türevlerine dönüşür. Bunlardan en önemlisi dihidrofolat redüktaz tarafından tetrahidrofolata indirgenmesidir. Tetrahidrofolat, DNA 'nın yapı taşlarından pürinlerin ve timidilatın sentezinde tek karbon ünitesi alıcısı ve verici si olarak görev yapar.

Eksikliği, megaloblastik aneminin karakteristik özelliği olan yetersiz DNA sentezine yol açar. Anemi hafıf ve yavaş olarak başlar. Halsizlik ve kolay yorulma gibi nonspesifik semptomlara yol açar. Klinik tablo, özellikle alkoliklerde, eşlik eden diğer vitamin eksiklerine bağlı olarak oldukça karışık olabilir. Hematopoietik sistem gibi, gastrointestinal kanal da bir hızlı hücre değişimi bölgesi olduğundan, bu sistemden kaynaklanan semptomlar sık görülür ve genelde şiddetlidir. Bunlar arasında dilde yara ve keliozis sayılabilir. B 12 vitamini eksikliğinin tam tersine, folat eksikliğinde nörolojik anomaliler gozlenmer. Megaloblastik anemi tanısı periferik kan ve kemik iliği yaymalarının incelenmesi ile konur. Folat eksikliği anemisi ile B 12 vitamini eksikliği anemisi arasındaki ayrımı, serum folat ve B12 vitamin düzeylerinin ve eritrosit folat düzeyinin belirlenmesi ile yapılabilir.