Birincil Yara İyileşmesi
Birincil yara iyileşmesi
Temel olarak 3 basamaktan oluşur:
1- Erken dönem cevabı
2- Epitel yenilenmesi
3- Cilt altı dokularının tamiri
Erken dönem cevabı 2 kısma ayrılır
Damar (kılcal) cevabı: Yaralanma sonucu oluşan kanamaya ilk cevap damar büzüşmesidir 5-10 dakika sürer.Bu sırada aktive olan pıhtılaşma mekanizması,trombositler (kan pulcukları) yardımı ile pıhtı oluşur.
Damar büzüşmesini takiben damarlarda genişleme oluşur ve kılcal damarların geçirgenliği artar.Beyaz kürecikler yapışkan bir hal alır ve 30-60 dakika içinde toplar damarların çeperi bu hücrelerle kaplanır.Kırmızı küreciklerde rulo oluşturarak cevaba katılırlar.
Hücresel cevap: Yaralanmadan sonraki 4-5 ‘nci günlerde kollajen sentezlenir. Kollajen lifleri yara kenarları arasında yapıştırıcı gibi davranır.Yaranın yeni yapısını,dayanıklılığını sağlar.Kollajen sentezinin artmaya başladığı 5′nci günde yara gerçek gerilim kuvvetinin ancak %10′una sahiptir.Bu kuvvet 6 ‘ncı haftada % 60′a çıkar,maksimuma ise ancak 6 ‘ncı ayda ulaşır.
Epitelik yenilenme: Yaralanmanın 24-36 ‘ncı saatleri arasında epitel uzantıları ince hücreler şeklinde yaranın derinliklerine ilerler.Bu hücreler canlı ve ölü kollajeni birbirinden ayırarak yara üzerindeki kabuğu yukarı ve dışa doğru iter.Derinin en üst tabakası olan epidermisin tam kat iyileşmesi sonucunda ortamda hücrelerin fazla olması nedeniyle yeni epidermis normalden daha kalın olabilir.
Cilt altı dokuların tamiri: İyileşme dokusu granüler ve pembe renklidir.Granüller yeni oluşmuş kapiller damar oluşumlarıdır ve çok kolay kanarlar.Yeni damarların çeperleri içindeki sıvı ve kırmızı küreciklerin damar dışına sızmasına izin veren bir yapıda olduğu için yeni iyileşme dokusu şiş (ödemli) yapıdadır.
Kollajen fibriller yapıda olduğundan çekme kuvvetine direnç gösterir.Yara iyileşmesinde önemli olan kollajen tipleri Tip 1-2-3′tür.Bu kollajenler tüm vücut kollajeninin % 95′ini oluşturur.İkincil yara iyileşmesi
Doku kaybı olan yaralanmalarda daha fazla hücre ve doku ölümü olacağından daha şiddetli iltihabi reaksiyon gözlenir.Şiddetli iltihabi reaksiyon sonucu iyileşme dokusunda büyük olacak ve sonuçta yara büyük ve deformite yaratan bir iz ile iyileşecektir.
Birincil ve ikincil yara iyileşmesi arasındaki en önemli fark yaranın büzüşmesi (kontraksiyonu)dir.Büzüşme kollajen liflerin kısalması ile oluşur.
Yara iyileşmesini etkileyen faktörler:
1- Lokal Faktörler
2- Sistemik Faktörler
Yara iyileşmesinin komplikasyonları:
1- Büzüşme
2- Kanserleşme
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR
