Çocuklarda Astım Bronşit Hakkında Bilgiler

Çocuklarda astım bronşit hakkında bilmek istediğiniz herşeyi aşşağıdaki makalede okuyabilirsiniz...

Bronşial astma, çocukluk çağında görülen kronik hastalıklar arasında ilk sırayı alır. Astma semptomları, tanı koydurucu kriterleri ve doğal gidişi bilindiği takdirde erken tanı konabilir, astma akut atakları önlenebilir ve hastalığın şiddeti azaltılabilir. Ayrıca çocukların okul, spor, oyun gibi günlük aktivitelerini düzenli sürdürebilmeleri sağlanabilir. Tüm bu hedeflere ulaşabilmek için erken tanı ve ilaç tedavisi yanında hasta ve ailesine astmanın kontrol altında tutulabilmesine yönelik eğitim verilmelidir.

Epidemiyoloji
Çocuklarda ve adolesanlarda kronik hastalıklar arasında ilk sırayı bronşial astma alır. Çocukluk çağında astma prevalansı %1.4-11.4 arasında değişmektedir. Amerika Birleşik Devletlerinde bronşial astmalı çocuklarda, astma olmayanlara göre okul devamsızlığı üç kat daha fazladır. Astma tedavi edilebilir bir hastalık olmasına karşın yetersiz veya uygunsuz tedavi verildiği takdirde astma semptomları şiddetlenmekte, tedavi masrafı artmakta, çocuklar basit günlük aktivitelerden dahi mahrum kalmaktadır. Artan okul devamsızlığı, gece gelen astma semptomları nedeniyle hem çocukların okul başarısızlığı, hem de ebeveynlerin işlerindeki verimi azalmaktadır. Oysa bronşiyal astmalı çocukların tedaviden beklentileri erişkinlere nazaran daha yüksek olmalıdır. Çünkü;

-semptomlar kontrol edilebilir,
-bonşiyal astma hastalığı kontrol edilebilir,
-aktivite sınırlamasına gerek yoktur .

Patogenez
Bronşiyal astma, solunum yollarının kronik, inflamatuar bir hastalığıdır. Bu inflamasyon:

-solunum yollarının aşırı cevaplılığından
-hava akımının sınırlı geçişinden
-solunum sıkıntısı semptomlarından ve
-bu semptomların devam etmesinden
-semptom olmasa dahi solunum yollarının patolojik değişikliklerinden sorumludur.

Bronşiyal astma fizyopatogenezi aşağıdaki patolojik değişiklikleri içerir:
-solunum yolu düz kas spazmı
-hava yolunda ödem
-mukus hipersekresyonu
-havayolunda epitel bütünlüğünün bozulması.
-mast hücre aktivasyonu

-inflamatuar hücre infiltrasyonu:
eozinofil
solunum yolu makrofajları
nötrofil ( özellikle ani başlayan ve fatal ataklarda)
lenfositler (Th2 ağırlıklı)
-Matriks yıkılması, havayolu yapısal hücreleri (epitel,düz kas, fibroblast) için büyüme faktörlerinin sekresyonu ile doku rejenerasyonu ve yeniden yapımı (remodelling)

· bazal membranda kollajen depolanması

· goblet hücre hiperplazisi

· düz kas hipertrofisi

· vasküler proliferasyon

· Selastik fiberlerin kaybı
Bronşiyal astmanın etyopatogenezinde hazırlayıcı risk faktörleri ve tetikleyen etkenler havayolu inflamasyonunu başlatmakta veya ilerlemesine neden olmaktadır. Havayolu inflamasyonu kronikleştiği takdirde geriye dönüşümü imkansız patolojik değişiklikler oluşmakta ve tedaviye yanıt zorlaşmaktadır. Bu nedenle, inflamasyonu hazırlayan faktörler uzaklaştırılmalı, yok edilmesi mümkün predispozan faktörler için mutlaka erken dönemde önlemler alınmalıdır. Bu önlemler hakkında doğal gidiş bölümünde ayrıntılı bilgi verilecektir.

Doğal Gidiş
Astmalı çocukların %50-80‘ninde beş yaşından önce astma semptomları ortaya çıkar. Semptomlar aşağıda sıralanmıştır.
-Öksürük
-Vizing
-Kısa ve hızlı nefes alıp-verme
-Solunum sıkıntısı

Ayrıca yorgunluk, beslenme problemleri, günlük aktivitelerden kaçınmak gibi ek semptomlar da mutlaka sorgulanmalıdır.
Erişkinlerle kıyaslandığında astmalı çocuklarda allerjiye , herhangi bir allerjene duyarlılık daha sık görülmektedir. Çocuklarda astma semptomlarının görülme sıklığını artıran faktörler şunlardır:

-Allerji
-Ailede (özellikle annede) astma ve/veya başka bir allerjik hastalık (allerjik rinokonjunktivit, atopik dermatit)
-Gebelikte sigara içimi
-Viral solunum yolu enfeksiyonları
-Doğumda ve yaşamın erken evrelerinde küçük havayolları
-Erkek cinsiyet
-Düşük doğum ağırlığı

Hangi çocuklarda astma semptomları devam eder?
Okul öncesi dönemde (ilk altı yaşda) viral enfeksiyonlar nedeniyle vizing geçiren çocukların bir kısmında ileri yaşlarda vizing devam etmekte, diğer kısmında ise kaybolmaktadır. Vizing ve astma semptomlarının devam etmesine neden olabilecek faktörler henüz tam aydınlatılamamış olmasına rağmen muhtemel risk faktörleri şunlardır:

-Allerji
-Ailede astma ve/veya başka bir allerjik hastalık varlığı
-Perinatal dönemde pasif sigara ve aeroallerjenlere maruz kalma
-9/12 ayda yüksek IgE düzeyi
-Atopik dermatit, enfeksiyon olmaksızın rinit varlığı
-Altı yaşında spirometre ile düşük solunum yolu fonksiyonları ölçümleri saptanması
-Bronşiyolit/ağır vizing nedeniyle hastaneye yatırılma
-Son 6 ay içinde en az 3 kez alt solunum yolları kaynaklı vizing geçirme
-Erkek cinsiyet
-Eozinofili (>%5)

Çocuklarda astma ataklarını tetikleyen faktörler
Viral üst solunum yolu enfeksiyonları
Çevresel iritan ve allerjenlere maruz kalma
Sigara
Ev tozu akarları
Evcil hayvanlar
Hamamböceği
Ev içi mantarlar
Egzersiz
İyi tedavi edilmeyen diğer hastalıklar
Rinit
Sinüzit
Gastroözofageal reflü
Stress, gülme, ağlama gibi emosyonel değişimler
Astmalı çocukların yaklaşık %70-90‘nında deri testleri ile gösterilebilen allerji vardır. Ancak allerjisi olan bazı çocuklar astma geliştirmediği gibi, astması olan her çocukta allerji saptanmayabilir.

Küçük çocuklarda vizingin en sık sebebi viral üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Ancak atopi eşliğinde vizing olduğu takdirde hasta astma yönünden daha yakından izlenmelidir.

Hazırlayan: Uzm.Dr. Cansın Saçkesen
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi
Çocuk Allerji ve Astma Ünitesi