Astımda hırıltılı nefes alma

ASTıM TEDAVİsİ

Astım tedavisinde çeşitli aşamalar vardır: • Hasta eğitimi • Allerjen ve irritanlardan korunma • İlaç tedavisi HASTA EGİTİMİ Astım gibi ömür boyu belirti verebilen kronik hastalıkların başarı ile tedavi edilebilmeleri, hastaların ve bunların yakınlarının eğitimi ile mümkündür. Bu kitap da zaten hasta eğitimi için yazılmıştır; amacı, astımı ve allerjisi olanları bu konularda bilgilendirmektir. Her astımlı hastalığını iyi tammalı, yersiz korku ve endişeleri olmamalıdır. Krize neden olan faktörleri, kriz belirtileri ve ağırlığım,hangi durumlarda hangi ilaçların nasıl kullanılacağını, ne zaman hastaneye gidilmesi gerektiğini ... bilen hastalardaki tedavi başarısı çok yüksektir. Astımlıların eğitiminde yararlanılan yöntemler: • Hastanelerde eğitim programları (hasta okulları) • Gazete-dergi yazıları • İnternet siteleri • Televizyon programları • Kitap ve broşürler • Çocuklar için astım kampları

ALLERJENLERDENVE İRRİTANLARDAN KORUNMA

Allerjik astımlılarda, tedavi başarısını etkileyen faktörlerin başında, hastanın duyarlı olduğu allerjenlere karşı alınması gereken korunma önlemleri gelir. Bu önemli konu 'Allerjerıler ve Korunma Yöntemleri' isimli bölümde ayrıntılı olarak ele alınmıştır. İLAç TEDAVİsİ Astım tedavisini üç bölümde anlatacağım: • Nefes açan ilaçlar • Kortizon • Belirtileri kontrol eden ilaçlar • Aşı tedavisi (immunoterapi) Nefes açan ilaçlar Nefes açan ilaçlara tıp dilinde 'Bronkodilatôr', yani bronşları genişleten ilaçlar ismini veriyoruz. Bu ilaçlar, bronşlardaki düz kas spazmını çözerek etkili olurlar. Bronkodilatörlerin başlıca üç türü vardır: • Beta-agonistıer • Teofilin • Antikolinerjikler Beta-agonistler Astım krizlerinin bir numaralı ilacı beta-agonistlerdir. Bu ilaçlar kısa etkili ve uzun etkili beta-agonistler olmak üzere ikiye ayrılırlar. Ülkemizde bulunan kısa etkili beta-agonistler: • Salbutamol ve • Terbutalin'dir. Bunların tablet, şurup, iğne ve inhalasyon (solunum yoluyla) kullamlan formları vardır. C Astım krizlerinde kısa etkılı beta-agonlstler kullanılır. ) Ülkemizde bulunan uzun etkili beta-agonistler: • Formoterol • Salmeterol'dir. Bunlar sadece inhalasyon yolu ile kullanılırlar. Uzun etkili beta-agonistlerin tek avantajı günde iki kere uygulanmalarının yeterli olmasıdır, fakat fiyatları kısa etkililerin 10 katı kadardır! Hiçbiri Ventolin kadar açmıyor! Bronkodilatör ilaçların en meşhuru salbutamol'dur. Bu ilacın eczanelerde bulunan preparatları şunlardır: • VENTOLİN ŞURUBU: 5 ml'lik ölçeğinde 2 m g sal butamol vardır. • VENTOLİN TABLET: 2 ve 4 m g 'lık tabletlerdir. • VENTOLİN İNHALER: Bir fısında 100 p,g salbutamol vardır. • VENTOLİN NEBULES: 2.5 ml'lik plastik ampulde 2.5 mg salbutarnol vardır. • VENTOLİN AMPUL: 1 ml'lik ampulde 0.5 mg salbutamol vardır. • YOLMAX: 4 ve 8 mg'lık tabletleri vardır. Ülkemizde bulunan diğer beta-agonist de terbutalin'dir ve piyasada bulunan preparatları aşağıda sıralanmıştır: • BRİCANYL ŞURUP: 5 ml'lik ölçeğinde 0.3 mg terbutalin ve 1.33 mg gayakol vardır. • BRİCANYL TABLET: 2.5 mg'lık tabletleri vardır. • BRİCANYL İNHALER: Bir fısında 250 ıig terbutalin vardır. • BRİCANYL DURULES TABLET: 5 mg'lık tabletlerdir.

Astımlı hastalar daha çok Ventolin'i tercih ederler: 'Hiçbiri Ventolin kadar açmıyor' sözünü pek çok hastamdan işittim. İhtiyacın varsa, kullan Beta-agonist ilaçların en önemli etkisi, bronşlardaki düz kas spazmım ortadan kaldırmalarıdır. Ayrıca, çok fazla olmasa da bronşlardaki allerjik iltihabı ve damar geçirgenliğini azaltırlar, salgıların daha kolay atılmasını sağlarlar. Bu ilaçlar, hastanın şikayetleri düzeldikten ve solunum fonksiyonları normale döndükten sonra kesilmelidir, zira uzun süre kullanımda ilacın etkisi azalmakta ve bronş aşırı duyarlılığı artmaktadır. EDerim titriyor kalbim çarpıyor ...Bu ilaçların en çok görülen yan etkileri çarpıntı (taşıkardi), ellerde ince titremeler (tremor), sinirlilik, baş ağrısıdır. Çocuklarda uyku ve davranış bozuklukları ve ender olarak kas krampları, kurdeşen (ürtiker) de ortaya çıkabilir. Bu yan etkiler, çoğu zaman tedaviyi kesmeyi gerektirecek kadar şiddetli değildir ve tedaviye devam edilmekle de giderek azalma gösterirler.Yan etkiler, en fazla uzun etkili tabletlerle (Volmax ve Bricanyl Durules), en az ise solunum yoluyla uygulanan ilaçlarla ortaya çıkar. Ölüm tehlikesi de var Beta-agonistlerin tek başına yüksek dozlarda kullanılması, ölüme kadar gidebilen kalp krizi ve akciğer ödemine de neden olabilmektedir. Bundan 40 yıl önce İngiltere'de ve 20-25 yıl önce Yeni Zelanda'da astıma bağlı ölümlerdeki ani artışlarını aşırı beta-agonist kullanımı ile ilgili olduğu ileri sürülmüştür. Ağır krizde başvuran astımlılarda son birkaç gün içinde bir iki tüp beta-agonist bitirmiş olanlara sık rastladığımızı belirtmek isterim. Hapını, şurup mu, fısfısını ? Beta-agonistlerin inhalasyon yoluyla kullanılması, ilacın doğrudan bronşlara ulaşmasını sağladığı için iki önemli üstünlüğe sahiptir: • ilaç dozu daha düşük olduğundan yan etkileri daha azdır. • ilaç etkisi çok çabuk (dakikalar!) ortaya çıkar. Burada en önemli nokta, hasta için uygun olan inhalasyon yönteminin belirlenmesidir. Tekniğine uygun kullanılmayan inhalasyon yöntemleri hastaya fayda yerine zarar verir; astım krizinin ağırlaşmasına ve ciddi ilaç yan etkilerinin ortaya çıkmasına neden olur. Zaten, hasta eğitiminin amaçlarından biri de ilaç uygulama yöntemlerinin öğretilmesidir. Ventolin iğneleri çok tehlikeli olabilir Ventolin iğneleri, bir zamanlar ağır astım krizindeki hastalar da deri altına zerk edilerek kullanılmış, fakat yan etkilerinin fazlalığı ve ciddiliği nedeniyle terk edilmiştir. Ayrıca, solunum yoluyla uygulanan beta-agonistler, iğne tedavisine göre daha etkilidir. Anaftaksinin bir parçası olarak ortaya çıkan astım krizlerinde ise acilen adrenalin iğne si yapılması gerekir. İnhalasyon yöntemleri inhalasyon yoluyla ilaç kullanımının değişik şekilleri vardır: • Ölçülü doz inhalatörleri • Kuru toz inhalatörleri • İnhalatörlere takılan hava odaları • Nebülizatörler Fısfıs nasıl kullanılır ? Astımlılar, ölçülü doz inhalatörlerine kısaca fısfıs veya sprey ismini verirler. Bunlar, her basışta belirli bir miktar ilaç verirler. Fısfıslardan beklenen yararın sağlanabilmesi için aşağıdaki noktalara dikkat edilmesi gerekir: • Fısfıs, kullanılmadan önce birkaç kere dik konumda yukarı aşağı sallanmalıdır. • Fısfıs, iyice açılmış ağzın birkaç santimetre uzağında tutulmalıdır. • Fısfısı kullanmadan önce ciğerlerdeki hava sonuna kadar boşaltılmalıdır

• Fısfısa basılır basılmaz nefes almaya başlanmalı ve 10 saniye süreyle nefes tutulmalıdır. • Dudakları büzerek yavaş yavaş nefes verilmelidir. Hastalara, fısfısları yöntemine uygun kullanmanın önemi her muayenede hatırlatılmalı ve aleti nasıl uyguladıkları denetlenmelidir. Ne kadar uğraşılsa da küçük çocuklar, yaşlılar ya da romatoid artrit gibi hastalığı olanlar bu aletleri gerektiği gibi kullanamazlar; bir çok hasta fısfısa basar basmaz nefes almaya başlamayı beceremez. Ağır astım krizindeki hastalar da, doğru teknikle kullansalar bile fısfıslardan beklenen yararı göremezler. Bu kişilerde, fısfıslara hava odası (aerochamber) denilen hazneler eklenmesi ile bu olumsuzluklar ortadan kaldırılabilir. Kuru toz inhalatörleri Kuru toz inhalatörleri, yaşlılar ve 5 yaşından büyük çocuklar dahil tüm hastalar tarafından çok rahat kullanılan aletlerdir. Bunlar, el-akciğer koordinasyonuna gerek kalmadan hastanın derin nefes almasıyla çalışırlar. Bunların tek kötü tarafları, bazı hastalarda kuru bir öksürüğe neden olmasıdır. Ülkemizde salbutamol içeren kuru toz inhalatörleri Vento disks Diskhaler ismiyle ve terbutalin içeren kuru toz inhalatörleri ise Bricanyl Turbuhaler ismiyle satılmaktadır inhalasyon tedavisine ihtiyacı olan hastalarımda, kuru toz inhalatörlerinl tercih ederim. Maskeli hava odalan (aerochamber with childınask) Fısfıslara eklenen maskeli hava odaları, derin nefes almayı beceremeyen hastalar, özellikle de 5 yaşından küçük çocuklar için en uygun inhalasyerı yöntemidir. Halkımız bu hava odalarınafisfis şişesi, baloncuk ... gibi isimler vermiştir, Bu aletler, piyasada Aeroe hamber, Optichamber, Canchamber, Goldchamber, Ablespacer ... gibi isimlerle satılmaktadır. Bunların birinin diğerine herhangi bir üstünlüğü yoktur. Fısfıs kullanmayı beceremeyen erişkin veya büyük çocuklarda hava odalarının maskesiz türleri (Ventolin için Volumatic, Bricanyl için Nebuhaler) de kullanılabilir. Bunların olumsuz tarafı, bu hava odalarının büyük olmaları nedeniyle, hastanın cebinde ya da çantasında taşınmasının pratik olmamasıdır. Fısfıslara hava odalarının eklenmesiyle, alet ile ağız arasında kapalı bir boşlük yaratılmış olur ve fısfıstan çıkan aerosol tanecikleri bu boşluk içinde kalırlar. Hasta nefes almakta gecikse bile, işte bu odacık içinde bulunan ilacı etkili bir şekilde soluyabilir. Hava odalarının bulunamadığı acil durumlarda plastik bir su bardağından da yararlanılabilir: Bardağın dibi uygun şekilde kesilerek inhalatör buradan sokulur ve ağız kısmı da maske gibi hastanın ağzına yerleştirilir. Hasta rahatlayana kadar her 10 saniyede bir fıs ilaç sıkılır. Bu şekilde toplam 20 doza kadar verilebilir. Buhar makineleri Nebülizatörler, sıvı halindeki ilacı buhar haline getiren aletlerdir; jet ve ultrasonik nebidizatôner olmak üzere başlıca iki çeşidi var dır. Halkımız nebülizatörlere buhar makinesi ismini takmıştır.

Nebülizatörlerin fiyatları 100 milyon lira civarındadır. Ağır astım krizindeki hastalara ya da küçük çocuklara yukarıdaki yöntemlerle yeterli ilaç vermenin mümkün olmadığı durumlarda bu aletlerden yararlanılır. Nebülizatörlerle astım krizlerinde ilk kullanılması gereken ilaç salbutamol'dür. Piyasada Ventolin Nebules (2,5 ml'sinde 2,5 mg salbutamol bulunan plastik ampuller) ismiyle satılmaktadır. Nebülizatörlerle, inhalatörlere göre çok daha yüksek miktarlarda ilaç verilmiş olur: Ventolin inhalatörlerinin bir fısında 100 m g, Ventolin Nebules'in bir ampulünde ise 2.5 mg salbutamol (25 misli!) vardır. Kimlerin evinde nebülizatör bulunmalı? Bazı hastaların evlerinde nebülizatör bulunması çok yararlı olmaktadır. Kimdir bunlar? • Hastaneye ulaşması zor olan hastalar • Ağır kronik astımı olan hastalar • Aniden ağır astım krizine giren hastalar (dengesiz astım) • Diğer inhalasyon sistemlerini etkili şekilde kullanamayanlar (yaşlılar ve küçük çocuklar) Devamlı nebülizatör tedavisİ sakıncalı mıdır? Bazı kronik astımlılar ve diğer yollarla ilaç verilemeyen küçük çocuklarda sürekli nebülizatör tedavisi gerekebilir. Fakat, mümkün olduğunda diğer inhalasyon tedavi yöntemlerine geçilmelidir. Nebülizatör tedavisinin dezavantajları şunlardır: • Hastaya daha fazla dozda ilaç verilmiş olur; yan etkiler daha fazla görülür. • Pratik değildir; nebülizatörün her yere taşınması zordur ve aletin çalışması için elektrik gerekir. • Daha pahalı bir uygulamadır. Uzun etkili beta-agonistler Uzun etkili beta-agonistler, uzun süreli düzenli bronkodilatör tedavi gerektiren kronik ve ağır astımlılarda kullanılan ilaçlardır. Aşağıdaki durumlarda denenebilirler: • Hastalık belirtileri yüksek dozda sprey kortizonla kontrol altına alınamıyorsa, • Kortizona bağımlı astımlılarda günlük kortizon dozunu azaltmaya yardımcı olarak, • Günde 3-4 kereden daha fazla kullanılan kısa etkili beta-agoniste rağmen astım belirtileri kontrol altına alınamayan hastalarda, • Bu ilaçlar, hafif/orta astımlılarda özel durumlar dışında kullanılmamalıdır. Benim tüm astımlı hastalarım içinde, uzun etkili beta-agonist yazma ihtiyacı duyduklarımın oranı % 5'i ancak bulur! Şunu tekrar hatırlatalım: Beta-agonist ilaçlar hastanın hırıltısı, nefes darlığı olduğu sürece kullanılmalıdır. Hiçbir şikayeti olmayan, solunum fonksiyon testleri normale gelmiş hastalara hiHa bu ilaçları kullandırmak gereksiz olduğu gibi, uzun süreli beta-agonist tedavinin bronş hiper aktivitesinde artışa ve astımın kötüleşmesine neden olabileceği de unutulmamalıdır. Hangi uzun etkiliyi kullanalım? Ülkemizde bulunan uzun etkili beta-agonistler formoterol ve salmeteroldür. Formoterolün etkisi 3 dakika sonra başlayıp, 60 dakika sonra zirveye çıkarken, bu süreler salmeterol için sırasıyla 10 dakika ve 2-4 saattir. Formoterol içeren preparatlar: FORADİL: Bir fısında 12}.Lg formoterol bulunan 50 ve 100 dozluk inhalatörleri ve bir kapsülünde 12 }.Lg formoterol bulunan kuru toz inhalatörleri vardır. oxts. Bir çekişte 4.5 }.Lg ve 9 }.Lg formoterol veren 60 dozluk kuru toz inhalatörleri vardır. Salmeterol içeren preparatlar:

ASTMEROLE:

Bir fısında 25 ıig salmeterol bulunan 60 ve 120 dozluk inhalatörleri ve bir çekişte 50 }.Lg salmeterol veren kuru toz inhalatörleri vardır. SEREVENT: Bir çekişte 25 }.Lg salmeterol veren 60 dozluk in halatörleri ve bir çekişte 50 }.Lg salmeterol bulunan kuru toz inhalatörleri vardır. Bir fincan kahvenin 40 yıllık hatırından başka, nefes açıcı etkisİ de vardır Teofilinin kimyasal yapısı çayda bulunan teobromine ve kahve ve kolalı içeceklerde bulunan kafeine benzer. Bu demektir ki, te ofilin bulunamadığı zaman hastalara çay ve kahve de verilebilir. Her hastanenin karşısında bir 'kahvehane' bulunmasının nedenini de budur! Teofilin, önce idrar söktürücü özelliğinden yararlanılmak için kullanılmış, daha sonraki yıllarda bronş genişletici etkisinin de olduğunun farkına varılmasıyla nefes darlığı çeken hastalar için bir umut olmuştur. 'Aminocardol yaptılaı-' Astım krizindeki karısını acile getiren yaşlı dede kapıdaki doktora şöyle diyordu: 'Aminacardol yaptılar ... açılmadı. doktor bey. ' Kitabımın poşet içinde satılmaması,için, dedenin Aminocardol'ü nasıl telaffuz ettiğini maalesef yazamıyorum. Teofilinler, bir zamanlar astım tedavisinin en gözde ilacı idiler, fakat inhalasyon yoluyla kullanılan beta-agonistlerin daha etkili ve daha güvenli olduklarının anlaşılmasıyla gözden düştüler. Bundan 20 yıl kadar önce astım krizindeki hastalara ilk yapılan tedavi damardan teofilin verilmesiydi. İğne yaptırmanın mümkün olmadığı durumlarda ampul içindeki sıvının içilmesi önerilirdi. Kutsal yaprak Teofilin kulağa hoş gelen bir kelime; o acayip ilaç isimlerine hiç benzemiyor. Üstelik anlamı da güzel, çünkü teofilin kutsal yaprak demek. Teofilinin bronşları genişletiçi etkisi, beta-agonistlere göre daha azdır, ama ona boşuna kutsal yaprak adını vermemişler. Teofilinin birçok başka etkileri de vardır: • Solunum kaslarının kuvvetini artırır. • Solunum merkezini uyarır. • İdrar miktarını artırır. • Kalbin kasılmasını artırır. • Koroner damarları genişletir. Teofilin, günümüzde daha çok KOAH'ta yararlanılan bir ilaçtır, ama ağır astım krizlerinde (beta-agonist tedaviye yardımcı olarak) ve kronik astımhlarda da kullanılır. Uzun etkili beta - agonist lerin etkili ve çok ucuz bir alternatifidir. Teofılinlerin yan etkileri Teofilinden beklenen etkilerin görülebilmesi için, ilacın kan düzeyinin 10-20 IL/ml arasında olması gerekir. 20 IL/ml üzerindeki kan düzeylerinde çeşitli yan etkiler ortaya çıkar: • Mide-bağırsak sistemi: Bulantı, kusma, iştahsızlık, mide ağrısı, ishal • Sinir sistemi: Huzursuzluk, sinirlilik, uykusuzluk, baş ağrısı, kas seyirmeleri, sara nöbetleri • Kalp-dolaşım sistemi: Çarpıntı, ritm bozukluğu, tansiyon düşüklüğü • Diğer: Deri döküntüleri, ateş, idrar artışı... Aıninocardol ve diğerleri Teofilin, halk arasındaki söylenişi erotik çağnşımlar yaratan Aminocardol'den başka daha pek çok isimle piyasada satılmaktadır. • XANIHİUM: Bir kutuda 60 tane bulunan 200 mg'lık kapsülleri vardır.

• BRONKOLİN:

Bir kutuda 50 tane bulunan ve ikiye bölünebilen 300 mg'lık tabletleri vardır. • TEOKAP: Bir kutuda 30 tane bulunan 100, 200 ve 300 mg'lık kapsülleri vardır. • TALOTREN: Bir kutuda 30 tane bulunan 200 ve 350 mg'lık kapsülleri vardır. • 1HEO-DUR: Bir kutuda 30 tane bulunan 100, 200 ve 300 mg'lık kapsülleri vardır. • AMİNOCARDOL: Kutusunda 20 tane bulunan 100 mg'lık tabletleri ve kutusunda 3 tane bulunan 10 ml'lik ampulleri İşte, bir çırpıda aklıma gelenler: • Midede ve yemek borusunda ülser (yara) ve kanamalar • Hazımsızlık, şişkinlik, bulantı • Hipertansiyon • Diyabet (şeker hastalığı) • Miyopati (kas zayıflığı) • Osteoporoz (kemik erimesi) • Adet düzensizlikleri • Kıllanma • İştah artışı, kilo alma • İnfeksiyonlara eğilim (tüberküloz, mantar, virüs... ) • Psikolojik bozukluklar (depresyon, uykusuzluk, taşkınhk, şizofreni ve epilepsinin ağırlaşması... ) • Glokom (göz tarısiyonu), katarakt • Deride atrofi (incelme), morarma, çizgilenme ve yarılmalar, siviIceler • Yüzde şişme ve yuvarlaktaşma (aydede yüz) . • Yara iyileşmesinin gecikmesi • Çocuklarda büyümenin gecikmesi Kortizon tedavisinin püf noktalan Yukarıda saydığım yan etkilere bakıp da moralinizi bozmayın lütfen. Her kortizon alanda yan etki görülmüyor tabii ki. Hele hele de ilacı kısa süre alıyorsanız, korkacak fazla bir şey yok demektir. Ama, tedbiri elden bırakmayın: • Kortizon, sadece doktor gerekli gördüğünde kullanılmalıdır. • Kortizonun dozu ve tedavi süresi en azda tutulmalıdır. • Kortizon sabahları tok karına bir kere de alınmalıdır. Yüksek dozlarda günde birkaç kere de verilebilir. • Uzun süreli kortizon tedavisi aniden kesilmemelidir. • Kortizon midesi hassas olan kişilere mide koruyucu ilaçlarla beraber verilmelidir. • Kortizon tedavisi süresince tuz azaltılmalıdır. • Kortizon, iştah açıcı bir ilaçtır. Tedavi sırasında kalorisi fazla yiyeceklerden kaçınılmalıdır. • Uzun süreli kortizon tedavisi gören hastalar, belirli aralıklarla muayene edilerek ve kan İncelemeleri yapılarak yakından izlenmelidir. Kortizonlu ilaçlar Piyasada içinde kortizon bulunan pek çok preparat vardır. Biz bunlar arasında en çok metilprednizolon içerenleri kullanıyoruz. Metilprednizolon içeren preparatlar: PREDNOL: Bir kutuda 20 tane 4 ve 16 mg'lık tabletleri; 20, 40 ve 250 mg'lık ampulleri vardır. URBASON: Bir kutuda 20 tane 8 ve 16 mg'lık tabletleri vardır. Prednizolon içeren preparatlar: CODELTON: Bir kutuda 20 tane 5 mg'lık tablet vardır. DELTRACORTRİL: Bir kutuda 20 tane 5 mg'lık tabletleri vardır PREDNİsOWN: Bir kutuda 5 tane 25 mg'lık ampulleri vardır Deksametazon içeren preparatlar: DEKORT: Bir kutuda 20 tane 0.5 ve 0.75 mg'lık tabletleri; 4 mg'lık ampulleri vardır. ONADRON: Bir kutuda 4 mg'lık ampulleri vardır. Dejlazakort içeren preparatlar: FLANTADİN: Bir kutuda 20 tane 6 mg'lık ve 10 tane 30 mg'lık tabletleri vardır. Fluokortolon içeren preparatlar: ULTRAlAN: Bir kutuda 10 tane 5 ve 20 mg'lık tabletleri vardır. Depo kortizonlar Etkisi birkaç hafta süren kortizon iğneleri (depo kortizon), kortizon haplarını düzenli alamayan ya da haplar midelerine dokunan hastalar için idealdir, ama kesinlikle doktor önerisiyle uygulanmalıdır. Depo kortizon iğnelerinin bilinçsiz kullanımı çok ciddiyan etkilere yol açar. Piyasada bulunan depo kortizonlar şunlardır: • CELESTON • DİPROSPAN • DEPO-MED ROL • KENACORT-A Belirtileri kontrol eden ilaçlar Astım belirtilerinin (krizlerinin) ortaya çıkmasını önleyen ilaçlara belirtileri kontrol eden ilaçlar, profilaktik ilaçlar, prevantif ilaçlar, anti-inflamatuar ilaçlar ... gibi isimler verilir. Nefes açıcı ilaçlar (bronkodilatörler) da belirtileri kontrol etmek amacıyla kullanılabilirse de, burada esas anlaşılması gereken doğrudan bronşları genişletici etkileri olmayan ilaçlardır. Bunların başlıca dört türü vardır: • Kromoglikat • Nedokromil • Lökotrien antagonistleri • Kortizon Kromoglikat Solunum yoluyla uygulanan kromoglikat, daha çok hafif astımlılarda ve çocuklarda kullanılan bir ilaçtır. Egzersize bağlı astım krizlerinin önlenmesinde ve sprey şeklindeki kortizonun verilemediği durumlarda da yararlanılabilir. Kromoglikat astım dışında, besin allerjisinde, allerjik kon junktivit (göz nezlesi) ve allerjik rinitte (saman nezlesi) de kullanılır.

Benim tecrübelerime göre, allerjik göz nezlesi tedavisinde çok iyi sonuçlar veren kromoglikat, allerjik rinitte o kadar etkili değildir. Kromoglikat piyasada INTAL ismiyle satılmaktadır. Bir fısın da 1 mg ve 5 mg kromoglikat olan 112 fıslık inhalatörleri vardır. Günde 3-4 kere kullanılması gerekir. En önemli avantajı, ciddi hiç bir yan etkisinin bulunmamasıdır. Göz hastalıkları tedavisinde kullanılan kromoglikat preparatları OPTİCROM, vİvİDRİN ve ALLERSOL; allerjik rinitte kullanılanlar ise RYNACROM-M ve vivİDRİN'dir. Nedokromil Nedokromil de, kromoglikat gibi hafif astımlılarda, çocuklar da, sprey kortizon kullanımının mümkün olmadığı durumlarda ve sadece öksürükle seyreden astırnda kullanılan bir ilaçtır. Ciddi bir yan etkisi yoktur. Piyasada TİLADE ismiyle bulunan nedokromil günde 4 kere 2'§er fıs olarak kullanılır; belirtiler düzelince günde 2 kere 2'§er fıs yeterli olur. Bir fısında 2 mg nedokromil olan 112 fıslık inhalatörleri vardır. Nane ile gizlenmeye çalışılan acı bir tadı vardır. Lökotrien antagonistleri Lökotrien antagonistleri, astım tedavisine son yıllarda girmiş yeni bir sınıf ilaçtır. Bunların, belki de kesin olarak kullanılabileceği tek hasta grubu aspirine duyarlı astımlılardır. Ayrıca, kronik ve ağır astımlılarda, uzun etkili beta-agonistlerin ve teofilinin alternatifi olabilirler. Hafif ve orta derecedeki astımlılarda kullanılmaları gereksizdir. Bunlara dikkat! • Bu ilaçlar, akut ağır astım krizlerinde verilmemelidir. • Kortizonu azaltmak amacıyla kullanılabilir, ama ciddi yan etkilere (vaskülit!) karşı çok dikkatli olunmalıdır. Lökotrien antagonistlerinin pek çok da yan etkileri vardır: Mide bağırsak bozuklukları, ağız kuruluğu, baş ağrısı, anjioödem ve deri reaksiyonları, uykusuzluk, solunum yolları infeksiyonu, ateş ... Ayrıca, uzun süreli kullanımın ne gibi olumsuzluklar yaratacağı da belli değildir. Üstelik, çok da pahalı ilaçlardır. Piyasada bulunan preparatlar şunlardır: SİNGULAİR: Bir kutuda 28 tane 5 ve 10 mg monielukastıniuinan tabletleri vardır. ACCOLATE: Bir kutuda 56 tane 20 mg zafirlukast bulunan tabletleri vardır. Karaciğer bozukluğu olanlara verilmemelidir. Bir zamanlar kartaldı Ketotifen, benim asistanlığımın ilk yıllarında Türkiye'ye gelmişti. O zamanlar biz de, hastalar da bu ilaçtan pek çok şeyler beklemiştik. Bugün yaşları 20 civarında olan astımlıların çoğu çocukluklarında bu ilacı kullanmışlardır. Ama, umulan olmadı: Ketotifen, sadece iyi bir antihistarninikti, o kadar. Ha, tabii bir de iştah açıyordu, uyku veriyordu ve bu özelliği bazı annelerin o kadar hoşuna girmişti h.. Günümüzde ketotifen MUi var ve 40 yaşından büyük çocuk doktoru meslekdaşlarımızın birçoğunun vazgeçemediği ilaçlardan biri. Bana sorarsanız, ketotifen küçük çocuklarda astım ve alerjik nezlenin önlenmesinde etkisi olan bir ilaç, ancak erişkinlerde sadece antihistaminik olarak kullanılabilir, o kadar .. Ketotifeni hatırlayamadınız mı ?

Şu meşhuuur Zaditen canım ya daAstafen. Tamam mı şimdi ? Kortizonlu spreyler Kortizon. Kortizon. Kortizon. Hep kortizon. Astım krizlerinde, hayat kurtarıcı kortizon hap ve iğnelerin den daha önce bahsetmiştim. Şimdi de sıra, astım krizlerinin önlenmesinde en etkili ilaçlar olan kortizonlu spreylerde. Bizim insanırnız kortizondan da hoşlanmaz, sprey şeklindeki ilaçlardan da. Hele de kortizonlu spreylerden hiç! 'Spreyler, ciğerleri kurutuyormuş. ' 'Spreyler, bağımlılık yapıyormuş, bir başlayan artık ömür boyu kullanmak zorunda kalıyormuş. ' 'Spreyler son çare. Sakın alıştırma kendini bu yaşta.' Bu ve benzeri sözleri neredeyse her gün işitiyoruz. Devrim yaratan ilaçlar Kortizonlu spreyler, astım krizlerini önlemede çok etkili oldukları gibi, aynı zamanda da son derecede güvenilir ilaçlardır. Bunların, hastanın hiçbir şikayeti kalmamış bile olsa, uzun bir süre kullanılması gerekir. Bu süre hastadan hastaya değişir, Kimi hasta da birkaç aylık tedavi yeterli olurken, kimi hasta ise yıllarca veya ömür boyu sprey kortizon almak zorundadır. Kortizonlu spreyler sayesinde, sürekli olarak kortizon hapı almak zorunda olan birçok hastada kortizon dozu azaltılabilmekte veya bazılarında tamamen bile kesilebilmektedir. çocuğum kısa boylu olur mu ? Kortizonlu spreylerin en sık rastlanan yan etkileri, ses kısıklığı ve pamukçuk (ağızda mantar üremesi)'tur. İlacı kullandıktan sonra ağzın bir miktar su ile çalkalanması ya da hava odalarının (aeroc hamber) kullanılması bu yan etkileri ortadan kaldırır. Uzun süre ve yüksek dozda kortizon spreyi kullananlarda ise sistemik yan etkiler görülebilir. Bunlar içinde en önemlileri glokom (göz tansiyonu), katarakt, osteoporoz (kemik erimesi) ve çocuklarda boy kısalığıdır. Günde 1500 JLg'dan daha yüksek dozda kortizonlu sprey alan hastaların yanlarında bu durumu belirtir bir kart taşımaları ve ciddi bir infeksiyon ya da bir cerrahi girişim söz konusu olduğunda kortizon hap veya iğnesi kullanmaları uygun olur. Kortizonlu spreyler Ülkemizde kortizonlu spreylerin üç türü vardır. Bunlar, bude onid, beklomatazon ve flutikazondur. Bu ilaçların birinin diğerine karşı ne etki, ne de yan etki bakımından önemli bir farkı yoktur. Beklometazon içeren preparatlar: FİLAİR: Bir fısında 50 JLg ve 250 JLg ilaç olan 200 dozluk inhalatörleri vardır. BECoTİDE INHALER: Bir fısında 50 JLg ilaç olan 200 dozluk inhalatörleri vardır. BECLOFORTE INHALER: Bir fısında 250 JLg ilaç olan 200 dozluk inhalatörleri vardır. BECODİsKS-DİSKHALER: Bir çekişte 200 JLg ilaç veren 56 dozluk kuru toz inhalatörleri vardır. Budesonid içeren preparat/ar: MİFLONİDE: Bir kapsülünde 200 J.L8 ve 400 /Lg ilaç bulunan kuru toz inhalatörleri vardır. PULMİcORT INHALER: Bir fısında 50'JLg ilaç bulunan 200 dozluk ve 200 JLg ilaç bulunan 100 dozluk inhalatörleri vardır. PULMİcORT TURBUHALER: Bir çekişte 100 JLg ilaç veren 200 dozluk; 200 JLg ve 400 JLg ilaç veren 100 dozluk kuru toz in halatörleri vardır. PULMİcORT AMPUL: Nebülizatörlerle kullanılmak üzere bir naylon ampulde 0.25 ve 0.5 mg budesonid bulunan preparatları vardır. Flutikazon içeren preparatlar: BRETHAL INHALER: Bir fısında 50 JLg ve 125 JLg ilaç bulunan 60 dozluk inhalatörleri vardır. FLİxoTİDE INHALER: Bir fısında 50 JLg ve 125 J.L8 ilaç bulunan

60 dozluk inhalatörleri vardır. FLİxoTİDE DİSKUS: Bir çekişte 100 JLg ve 250 JLg ilaç veren 60 dozluk kuru toz inhalatörleri vardır. Düzeyli bir beraberliğimiz var! Astım tedavisinde son yılların modası, kortizon ve uzun etkili beta-agonistlerin birlikte kullanılmasıdır. Daha önce de söyledim; uzun etkili beta-agonist1er, astımlıların en çok %10'unda kullanılabilecek ilaçlardır. Bu kombine ilaçlar nedeniyle birçok hafif ve orta astımlı hasta, uzun etkili beta-agonisti boş yere almak zorunda kalmaktadır ki, bu da hem tıbbi olarak sakıncalıdır ve hem de çok ciddi ekonomik kayıplara neden olmaktadır.ݧin doğrusu,. gerekliyse, bu iki ilacın ayrı ayrı verilmesi ve ihtiyaç kalmadığında uzun etkili beta-agonistin kesilerek kortizona devam edilmesidir. Sürekli olarak hem kortizonlu spreye ve hem de uzun etkili beta-agoniste ihtiyacı

SENDE YORUM YAP!

Whatsapp