Asgari Protein ihtiyacı

Asgari Protein ihtiyacı

Organizma azotlu gıdalardan ayrı olarak yaşayamaz. Vücutta azotlu maddeler depo edilmediklerinden, bu ihtiyacın daima gıda ile temin edilmesi lazımdır.

Aksi takdirde vücut kendi organlarının azotunu kullanır ki, bu da onun aşınması ve nihayet harap olması demektir. Azot bakımından organizmanın dengede kalabilmesi için vücuttan çıkarılan azotun dengi kadar gıda ile alınmalıdır. Aslında gıda ile alınan azot azaltılırsa idrar ile çıkarılan azot da azalır.

Fakat bunun bir sınırı vardır. Yani bir sınırdan aşağı protein alınsa dahi vücuttan çıkarılan azot daha fazla azalmaz. Vücuttan çıkarılan azot miktarı tayin edilip 6,5 ile çarpılırsa ne kadar proteine tekabül ettiği hesaplanabilir. Çünkü protein moleküllerinden azot %16'dır.

Insan üzerinde yapılan geniş tecrübelerde günde asgari azot çıkarımının 3 gram olduğu görülmüştür ki bu da 20 gram proteine denk gelir.

Bu hesap 65 kilo ağırlığında bir insan üzerinde yapıldığına göre, denebilir ki, günde asgari protein ihtiyacı vücudun kilosu başına 0,3 gramdır. Fakat mesela ateşli hastalıklarda daha fazla protein yandığından, bu asgari protein miktarı vücudun bütün ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak kalır. Bundan b~şka, vücudun protein ihtiyacının nicelik olduğu kadar nitelik özelliği de vardır.

Proteinlerin hepsi amino asitlerinden yapılı olmakla beraber, 28 amino asidin hepsi bütün proteinlerin oluşumunda yer almaz. Vücut ise, bilhassa büyüme devrinde, kendi yapısını geliştirmek için yalnız belirli miktarda proteine değil, aynı zamanda kendisinin üretemediği muayyen amino asitlere de muhtaçtır.

Bir uzviyete en elverişli protein nev'i, o uzviyetin yapısındandır veya yakınıdır. Mesela köpek için en iyi protein, köpek etidir.

Büyüme evresinde bulunan bir organda gıda olarak karbonhidrat ve yağlara %10 nisbetinde kas proteini ilave edilirse büyüme arızasız olur. Fakat, hayvanı protein yerine, ona denk gelen miktarda nebat! protein verildiğinde durur. Bu proteinler yerine, bunların terkiplerine dahil olan amino asitler verilebilir. Netice aynı olur.

Yapılan tecrübelerde asit aminolarından on tanesinin vücut için elzem olduğu görülmüştür, Bunlar; Triptofan, Lisin, Histidin, Fenillanin, Lösin, İzolösin, Arginin, Trionin, Valin. Vücut bu on asit aminoyu imal edemez, diğerlerini malzeme bulduğu takdirde imal edebilir.

Büyüme devrinde, bu lüzumlu asit aminoların her birinin, yemeğin 0,01 ve hepsi birden 0,06'sı olması lazımdır, Organ, bu amino asitleri hayvanı ve nebat! gıda proteinlerinden elde edecektir.

Bu bakımdan, bu iki nevi proteinin kıymetleri arasında fark vardır. Hayvanı proteinlerin terkibinde vücut için gerekli olan amino asitler daha boldur. Hatta nebatt proteinlerden bir kısmı, bu nevi amino asitleri hiç ihtiva etmezler.

Bu sebeple gıda proteinlerinin hiç olmazsa bir kısmının hayvanı protein olması şarttır. Tam bir nebati rejim eksik bir beslenişe götürür. Çünkü, sırf bitkilerden, gerekli olan amino asitleri alabilmemiz için, hazım edemeyeceğimiz miktarlarda yememiz icap edecektir. Bundan başka hayvanı proteinler de yoktur.

Aynı sebeple hayvani proteinin vücudun iş görme kabiliyetini arttırdığı da tespit edilmiştir. Bununla beraber gerekli olan hayvanı protein adedinden de fazlasına kaçmamak gereklidir. Bir kere bu proteinlerde kükürt ve fosfor asit oluşumunu arttırır.

Sonra aynı proteinler bağırsakta mikroplarla kokuşmaya uğrayarak toksik maddeler meydana getirir. Bundan başka hayvanı proteinlerin kolaylıkla bozulduğu da unutulmamalıdır. Yapılan araştırmalara göre iyi gıda terkibi içinYukarıdaki açıklamada tespit edilen, günde 20 gramlık asgari protein, şu bakımdan da yetersizdir: Bu 20 gram içinde vücuda elzem olan amino asidin yeter miktarda bulunmaması şansı kuvvetli değildir. Böylece elverişli beslenme için günde vücut kilosu başına (1) gram protein alma ve bunun yarısının hayvanı, yarısının nebat! olması formülü esas kabul edilmiştir.

Yalnız büyüme devrinde daha yüksek miktarlara ihtiyaç vardır. Mesela yeni doğmuş çocuklarda ilk aylarda kilo başına 3-4 gram protein lazımdır.

Nitekim sütün terkibi de buna elverişlidir. Sonraları bu miktar azalabilirse de buluğ çağına kadar kilo başına 2 gramdan aşağı düşmemelidir.