Alt Çene

ORTODONTİ-ORTODONTİST

Dişhekimliğinin bir uzmanlık dalı olan ortodonti, diş, çene ve yüz kompleksini normal yapı ve gelişim, anomaliler ve anomalilerin tedavisi yönünden ele alan bilim dalıdır. Çağdaş ortodontinin kurucusu Dr. Edward H. Angle isimli amerikalı bir diş hekimidir.

Ortodonti, dişlerin diş kavislerine ve çenelerin bazal kavislerine göre, diş kavislerinin birbirlerine göre, çenelerin bazal kısımlarının birbirlerine ve yüze göre ve bu yapılarla ilgili komşu yumuşak dokuların normal ilişkilerini belirterek anormal olanların saptanarak, düzeltilmesini sağlayan ve anormal ilişkilerin meydana gelmesini engellemeye çalışan diş hekimliğinin bir dalıdır. Halk içinde "diş teli" takılan bölüm olarak bilinir.

Ancak ortodontiyi sadece dişlerdeki çapraşıklıklar ile sınırlamamak gerekir. Çene yüz bölgesindeki anomaliler ile de ilgilenir. Örneğin Dudak-damak yarıklı hastaların doğumundan itibaren cerrahlar ile birlikte koordineli biçimde, tedavileri yapılmaktadır. Ayrıca cerrahlar ile birlikte "Ortognatik Cerrahi" denilen tedavilerin bir bölümü de Ortodonti bölümünün işbirliği ile yapılmaktadır.

Ortodontik tedavi koruyucu, durdurucu, tedavi edici ve pekiştirme olmak üzere 4 bölümden oluşur.

"Ortodonti", kapanış bozuklukları ve dişlerin çenelerdeki konumlarının nasıl oluştuğunu inceleyen , teşhis eden , bu bozuklukları önleyen ve tedavi eden bir diş hekimliği dalıdır . "0rtodonti", iki Yunanca sözcükten oluşmuştur . Bunlardan "ortos" düzeltmek , doğrultmak ; "odontos" ise, diş demektir. Ortodonti ile uğraşan dişhekimine "Ortodontist" veya "Ortodonti uzmanı" denir. Ortodontistin hedefi hastanın o anda anormallik olmasını yada gelecekte olma olasılığını göz önünde bulundurarak fonksiyon (ısırma-çiğneme-yutkunma-solunum), fonasyon (konuşma) ve estetik açılarından değerlendirmektir. Ortodontistler dişleri yeniden sıralamak ve konumlandırmak için "aparey" olarak adlandırılan, düzeltici aygıtlar kullanırlar.

Insanin içini isitan güzel bir gülüsün sirri dislerde saklidir. Bunun önemini bilen pekçok kisi dislerindeki bozukluklari düzeltmede protetik yaklasimlara basvurmaktadir. Oysa dogal dislerinizi koruyarak da güzel bir gülüse sahip olabilirsiniz. Dis hekimliginin bir uzmanlik dali olan ortodonti, dis, çene ve yüz kompleksini normal yapi ve gelisim, anomaliler ve anomalilerin tedavisi yönünden ele alan bilim dalidir. Önceleri estetik amaçla ise baslanmis zaman içerisinde sinirlari genisletilip, bugünkü konumuna ulasilmistir. Günümüzde ortodontinin hitab ettigi kitle oldukça genislemis ve uygulama alani da ayni oranda artmistir. Son yillarda yapilan arastirmalarin sonuçlarina göre tüm dünyada koruyucu dis hekimliginin önem kazanmasi, daha bilinçli bir kitle yaratmis ve dis çürügü vakalarinda gözle görülür bir azalma meydana gelmistir, buna bagli olarak da katilim, gelisim yetersizlikleri, çesitli yanlis aliskanliklar (parmak emme, uzun süre yalanci meme ve biberon kullanma, dudak isirma) gibi faktörler sebebiyle olusan rahatsizliklar sonucu ortodontiye duyulan ilgi de artmistir.

ORTODONTİ NEDİR?

Ortodonti kelimesi latin kökenlidir. Ortos + Dontos kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Ortos kelimesi düzeltmek, doğrulmak, dontos kelimesi ise diş anlamına gelmektedir. Ortodonti, alt ve üst çenelerin ve yüz kemiklerinin birbiriyle olan ilişkilerini, dişlerin sıralanma bozukluklarını ve karşıt dişlerle olan kapanış bozukluklarını bireyin yaşı, büyüme ve gelişim durumunu gözönünde bulundurarak inceleyen, normalden sapmaların olduğu vakaları tesbit ederek bu ilişkileri düzeltmeye veya anomalinin (bozuk yapının) meydana gelmesini önlemeye çalışan diş hekimliğinin bir uzmanlık dalıdır ve aynı zamanda bir sanattır. Halk içinde "diş teli" takılan bölüm olarak da bilinir. Ortodonti alanında uzmanlaşan diş hekimine ise ortodontist denir. Ortodontistler 5 yılık diş hekimliği eğitimini takiben 4 ile 5 yıl arasında değişen doktora eğitimi sonucu dünyada olduğu gibi Türkiye'de de kabul görmüş olan ortodontist ünvanına sahip olurlar. Ortodontistin hedefi hastanın o anda anormallik olmasını yada gelecekte olma olasılığını göz önünde bulundurarak, hastanın diş ve çene yapısını fonksiyon (ısırma-çiğneme-yutkunma-solunum), fonasyon (konuşma) ve estetik açılarından değerlendirmektir.

Ortodontik tedavilerde erken dönemde, olası bir anomalinin önlemesi ilerleyen dönemlerde ise oluşmuş olan anomalilerin düzeltilmesine yönelik tedaviler uygulanmaktadır. Hastada mevcut olan anomali tipine göre tedavi yaklaşımı değişmekle birlikte genelde ortodontik tedaviler uzun sürelidir. Tedavilerde gerek ağız içi gerekse ağız dışı aygıtlar kullanılmakta ve hastalar aylık periyotlarda görülmektedir.

Ortodonti tedavilerinin hedefi;

· Diş dizimlerindeki düzensizlikleri gidermek,

· Daha iyi bir çiğneme sağlamak,

· Varsa konuşma bozukluklarının düzeltilmesine yardımcı olmak,

· Solunum mekanizmasını düzenlemek,

· Yüze ve dişlere normal görünüm ve estetik kazandırmaktır.

Güzel bir gülüşün insan ilişkilerindeki önemini keşfeden birçok kişi dişlerindeki bozuklukları gidermek istemektedir.

Ortodontik bozukluklar genellikle iki bölüm halinde sınıflandırılırlar:

Dişsel bozukluklar;

Sadece dişlerin dizilimine düzensizlikler vardır. Düzeltilmeleri iskeletsel olanlara göre daha kolaydır, ortodontik tedavileriher yaşta yapılabilir.

İskeletsel bozuluklar;

Alt ve üst çenelerin birbirleriyle ve yüz kemikleriyle olan orantıları ve pozisyonları bozulmuştur. Tedavileri daha uzun zaman gerektirir. İskeletsel büyüme tamamlanmadan erken yaşlarda tedavi etmek gerekir. Büyüme tamamlandıktan sonra tam düzelme sağlanması çok zordur, tam tedavisi için çene cerrahisi işlemlerine gerek duyulabilir.Ortodontik tedaviler kişinin/çocuğun yaşına ve düzensizliğin derecesine bağlı olarak, sabit veya hareketli apareyler kullanılarak gerçekleştirilir.

Dişleri İlgilendiren Anomaliler

1-Çapraşıklık

Çenelerin küçük ya da çenelerin boyutlarının normal ancak dişlerin büyük olduğu durumlarda meydana gelen ortodontik problemdir. Erken tanıda küçük yaşlarda takılıp çıkarılabilen hareketli apareylerle problemi çözmek mümkündür. Daimi dişlenmenin(tüm kalıcı dişlerin ağızda sürdüğü) tamamlandığı durumlarda ise tek başına sabit ortodontik tedavi ile çapraşıklığı çözmek mümkün olabildiği gibi çapraşıklığın belli oranın üzerinde olduğu vakalarda yer kazanmak amacıyla uyguladığımız farklı tedavi yöntemleriyle ve/veya çekimli ortodontik tedaviyle çeneler ve dişler arasındaki armoni sağlanır.

2-Aralıklı Dişler (Diastema)

Diş ve çene büyüklükleri arasındaki uyumsuzluk sonucu oluşur. Sabit ortodontik tedavi yöntemleriyle bu problemi düzeltmek mümkündür. Süt dişlerle kalıcı dişlerin ağızda beraber olduğu karma dentisyon döneminde özellikle üst çenede ön iki diş arasında mevcut aralığın sebebi ise çoğunlukla frenilum ismindeki kas ataçmanının olması gerekenden daha aşağıda diş etine tutunmuş olmasıdır. Basit bir cerrahi müdahale ve beraberinde sabit ortodontik tedaviyle bu estetik problemi düzeltmek mümkündür. Dişler arasındaki aralıkların bir diğer sebebi de anormal dil alışkanlığı olarak nitelendirdiğimiz dilin devamlı dişlerin arasında bulunduğu durumdur. Bu tip vakalarda ise erken dönemde bu alışkanlığı ortadan kaldıran takılıp çıkarılabilen alışkanlık kırıcı bir apareyle tedavi mümkündür.